Қалай естен танып қалуға болады: Себептері, механизмдері және алдын алу жолдары
Естен тану – адам ағзасының уақытша, бірақ күрделі өзгерістерінің нәтижесінде пайда болатын жағдай. Бұл құбылыс көбінесе мидың қан айналымының бұзылуынан туындайды, алайда оған әкелетін басқа да көптеген себептер бар. Естен тану денсаулыққа байланысты мәселелердің белгісі болуы мүмкін, сондықтан бұл жағдайдың себептерін, механизмдерін және алдын алу тәсілдерін түсіну өте маңызды.
Естен танудың себептері
Естен тануға әртүрлі себептер әсер етуі мүмкін. Олардың ішінде ең жиі кездесетіндері:
- Қан айналымының бұзылуы: Ми қажетті қан мөлшерін ала алмаған жағдайда, ол қалыпты жұмысын тоқтатады. Бұл қан қысымының төмендеуінен немесе жүрек соғысының әлсіреуінен болуы мүмкін.
- Күшті эмоциялық стресс: Қатты қорқу, алаңдау немесе қуаныш қан қысымының тез төмендеуіне және нәтижесінде естен тануға әкелуі мүмкін.
- Дене температурасының күрт өзгеруі: Жылы немесе салқын ортадан кенеттен басқа жағдайға өту денеге үлкен стресс түсіріп, мидың қан айналымын бұзуы мүмкін.
- Су немесе азық жетіспеушілігі: Су мен энергияның жеткіліксіздігі ағзаның әлсіреуіне әкеліп, естен тануға себеп болуы мүмкін.
- Аурулар мен патологиялар: Қант диабеті, жүрек-қан тамырлары аурулары немесе неврологиялық патологиялар сияқты созылмалы аурулар естен танудың негізгі себептері болуы мүмкін.
Естен танудың механизмдері
Естен тану ағзада бірнеше қадамнан тұратын күрделі процесс арқылы жүзеге асады:
- Мидың оттегі жетіспеушілігі: Егер ми қажетті мөлшерде оттегі ала алмаса, оның жұмыс істеуі баяулайды.
- Жүрек соғысының өзгеруі: Жүрек соғысының баяулауы немесе қан қысымының төмендеуі миды қанмен қамтамасыз етуді нашарлатады.
- Бас айналу және көріністің тұмандануы: Бұл – естен танудың алғашқы белгілері. Адам өз-өзін әлсіз сезініп, бірте-бірте есінен танып қалады.
- Тонус пен бұлшық еттің босаңсуы: Естен тану кезінде бұлшық еттер толығымен босаңсып, адам құлауы мүмкін.
Естен танудың алғашқы белгілері
Естен танудың алдын алу үшін оның алғашқы белгілерін білу маңызды. Олар мыналар:
- Бас айналу және жүрек айну.
- Көз алдының қараюы немесе тұмандануы.
- Қатты терлеу немесе салқын тердің шығуы.
- Дене әлсіздігі және аяқ-қолдың дірілдеуі.
- Кенеттен пайда болатын жүрек соғысының баяулауы.
Егер осы белгілер пайда болса, дер кезінде әрекет ету қажет.
Естен тану кезінде не істеу керек?
Егер сіз немесе айналаңыздағы біреу естен танып қалса, келесі қадамдарды орындау маңызды:
- Адамды тегіс жерге жатқызыңыз: Оны арқасымен жатқызып, аяқтарын сәл жоғары көтеріңіз. Бұл миға қан ағынын жақсартуға көмектеседі.
- Киімін босатыңыз: Тыныс алуына кедергі келтіретін киімдерді босатып, ауаның еркін кіруін қамтамасыз етіңіз.
- Салқындату немесе жылыту: Қажет жағдайда суық компресс қойыңыз немесе жылы киіммен жабыңыз.
- Жедел жәрдем шақырыңыз: Егер естен тану ұзаққа созылса немесе адам есін жинамай жатса, дереу медициналық көмекке жүгініңіз.
Естен танудың алдын алу жолдары
Естен тану ықтималдығын азайту үшін келесі кеңестерді ұстаныңыз:
- Теңгерімді тамақтану: Ағзаны қажетті мөлшерде су және пайдалы заттармен қамтамасыз етіңіз.
- Қалыпты физикалық белсенділік: Дене жаттығулары қан айналымын жақсартып, жүрек-қан тамырлары жүйесін нығайтады.
- Стрессті бақылау: Медицинада қолданылатын тыныс алу жаттығуларын немесе релаксация әдістерін қолданыңыз.
- Дәрігерге уақытылы қаралу: Созылмалы ауруларыңыз болса, олардың жағдайын бақылап отырыңыз.
- Қатты ыстықтан және суықтан сақтану: Ауа райының қатты өзгерістері кезінде ағзаңызды қорғаңыз.
Қорытынды
Естен тану – ағзадағы қан айналымының немесе оттегінің жеткіліксіздігінен туындайтын уақытша жағдай. Бұл құбылыс әртүрлі себептерден болуы мүмкін: стресс, аурулар, дұрыс тамақтанбау және тағы басқа. Естен танудың алғашқы белгілерін білу және оны дұрыс басқару маңызды.
Өзіңіздің денсаулығыңызға мұқият болып, дұрыс өмір салтын ұстану арқылы естен тану жағдайларын болдырмауға болады. “Қалай естен танып қалуға болады” деген сұрақ тек медициналық маманмен бірге зерттелуі тиіс, себебі бұл жағдай денсаулыққа қауіпті болуы мүмкін.
