Құрлық жануарлары су теңгерімін қалай реттейді – Маңызды бейімделулер
Құрлық жануарлары үшін су теңгерімін сақтау – өмір сүрудің маңызды шарты. Құрлықтағы орта ылғалдың тапшылығы мен температураның ауытқуына байланысты жануарлар әртүрлі физиологиялық және мінез-құлықтық бейімделулерді дамытқан. Бұл мақалада жануарлардың су теңгерімін қалай реттейтінін талқылаймыз.
1. Су көздерін пайдалану және жинақтау
Көптеген жануарлар суды тікелей ауыз суынан немесе қоректен алады. Мысалы, түйе ұзақ уақыт сусыз тіршілік ете алады, себебі майды өркешінде сақтап, оны қажет кезде энергия мен суға айналдырады. Сонымен қатар, кейбір жануарлар таңғы шықты немесе өсімдіктердегі ылғалды пайдаланады.
2. Метаболизмдік су өндіру
Жануарлар қоректің ыдырауы нәтижесінде метаболизмдік су алады. Мысалы, кенгуру егеуқұйрығы су ішпей-ақ өмір сүре алады, себебі тұқымдардан алынған қоректік заттардан су синтезделеді.
3. Тері және тыныс алу арқылы суды үнемдеу
Құрғақшылыққа бейім жануарлар терінің су өткізгіштігін төмендетіп, судың булануын азайтады. Мысалы, шөл жыландары қабыршақты терісі арқылы судың сыртқа шығуын тежейді. Сонымен қатар, кейбір жануарлар түнде белсенді болып, күндізгі ыстықта ылғал жоғалтуды азайтады.
4. Зәр шығару жүйесі арқылы су үнемдеу
Құрғақ климатта тіршілік ететін жануарлар зәрін өте қою түрде шығарады, осылайша су шығынын азайтады. Мысалы, кенгуру егеуқұйрығы мен шөлдегі тышқандар суды қайта сіңіретін ерекше бүйрек құрылымына ие.
5. Мінез-құлықтық бейімделулер
Кейбір жануарлар ыстық кезеңде ұясына немесе індеріне тығылып, суды үнемдейді. Сондай-ақ, көптеген құстар мен сүтқоректілер су іздеуге топтасып шығып, қысқа мерзім ішінде қажетті су қорын жинайды.
6. Термореттеу және су балансы
Дене температурасын тұрақты ұстап тұру су теңгерімі үшін маңызды. Мысалы, антилопалар ыстықта терлемей, дене температурасын көтеріп, терморегуляция арқылы ылғал жоғалтуды азайтады.
