Құрманай Бақтиярқызы өмірбаяны
Құрманай Бақтиярқызы — заманауи қазақ поэзиясының нәзік лирикасын халықтық әуенмен үйлестіре білген, халықтың жан дүниесін түсініп, оны сөзбен жеткізе алған өнер иесі. Оның ән мәтіндері, жазған өлеңдері мен сахнадағы бейнесі әйелдің нәзіктігі мен қайсарлығын қатар бейнелейді.
Ол тек өнер иесі ғана емес, өмірдің бар ауыртпалығын көтере білген қайратты ана, шыншыл азамат, өз ұстанымынан таймай өткен тұлға болды. Оның есімі қазақтың өнер мен мәдениет тарихында мәңгілікке жазылды.
Құрманай бақтиярқызы биография өмірбаяны
Балалық шағы және отбасы
Құрманай Бақтиярқызы 1975 жылы 24 мамырда Оңтүстік Қазақстан облысының Қазығұрт ауданында дүниеге келген. Қазақы дәстүрге бай, қарапайым отбасында тәрбиеленген. Әкесі Бахтияр есімді кісі өнерге жақын, домбыраның үніне ерекше сүйсінетін жан болған. Анасы мейірімді, сабырлы, балаларының тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген.
Құрманайдың балалық шағы ауылдың табиғи тынысымен, ән мен күйдің үнімен қатар өрбіді. Үйінде жиі домбыра тартылып, ауыл арасында өтетін той-мерекелерде әкесі мен туыстары ән айтып, күй шертетін. Сол ортада өскен Құрманай кішкентайынан өнерге бейім болып қалыптасты.
Ол кішкентайынан естіген қазақтың халық әндері мен жырларын жаттап, мектеп сахнасында өлең оқып, концерттерге қатысқан. Тіпті бесінші сыныпта жүрген кезінде-ақ алғашқы өлең жолдарын жаза бастаған. Өлеңдерінің тақырыбы — бала көңілге тән аңсар, табиғатқа сүйіспеншілік, ананың мейірімі, арман мен үміт төңірегінде болған.
Балалық шағында Құрманай өте ұяң, бірақ өз ойын іште сақтамайтын, сезімтал, өнерге құштар қыз еді. Мұғалімдері оның тіл байлығына, ойлау қабілетіне, шығармашылық дарынына жиі таңғалатын. Әкесі қызының өнерге бейімділігін байқап, оған арнайы домбыра сатып алып берген. Кейіннен бұл аспап Құрманайдың өмірінде ерекше рөл атқарды.
Ол бала күнінен еңбекқор болып өсті. Мектепте үздік оқып, әдебиет пен тарих пәндерін ерекше жақсы көрді. Әдеби шығармалардан шабыт алып, өз өлеңдерін жазып, мектептегі қабырға газеттеріне жариялап отырған. Сол кездің өзінде оның ақындық таланты айқындала бастаған еді.
Оқу жылдары мен алғашқы қадамдар
Құрманай Бақтиярқызы мектепті үздік аяқтап, кейінгі өмірін шығармашылықпен байланыстырды. Әдебиетке, поэзияға деген махаббат оны өнер жолына жетеледі. Мектептен соң мәдениет саласындағы оқу орнына түскені белгілі. Онда ол көркем сөз оқу шеберлігі мен сахна мәдениетін үйреніп, кәсіби дайындықтан өтті.
Оқу жылдары Құрманайдың өміріндегі маңызды кезең болды. Ол өнерге жақын адамдармен танысып, алғашқы айтыстар мен шығармашылық кештерге қатыса бастады. Поэзиямен қатар, домбыра тарту, ән айту дағдысын да дамытты.
Жоғары оқу жылдарында ол студенттік театрлар мен мәдени шаралардың белсенді қатысушысы болды. Әрбір өлеңін жүрекпен жазып, өз замандастары арасында «ақын қыз» деген атпен танылды. Сол кездері жазған алғашқы лирикалық туындылары кейін оның көптеген әндерінің негізін қалады.
Бір сұхбатында Құрманай “егер өнерге келмесем, спортшы болар едім” деген екен. Бұл оның жастайынан белсенді, жігерлі және күрескер мінезді болғанын дәлелдейді.
Оқу орнын тәмамдаған соң Құрманай туған жеріне оралып, мәдениет саласында қызмет атқарды. Алғашында шағын шаралар мен концерттерді ұйымдастырумен айналысып, кейіннен ақындық пен сазгерлікке түбегейлі бет бұрды. Осы кезең оның өмірлік жолын анықтап берді.
Шығармашылық жолы, қызметі және жетістіктері
Құрманай Бақтиярқызының өнер жолындағы табыстары мен жетістіктері ерекше. Ол – заманауи қазақ эстрадасындағы ең танымал әндердің авторы. Оның қаламынан туған көптеген ән мәтіндері халық арасына кеңінен тарап, нағыз хитке айналды.
Оның алғашқы танымал туындысы — “Толғанай” әні. Бұл ән қазақ тыңдарманы арасында ерекше сүйіспеншілікке ие болды. Әуен мен сөздің үйлесімі, мәтіндегі шынайылық пен нәзіктік оны халық жадында сақтады. “Толғанай” — Құрманайдың ақындық әрі аналық сезімінің көрінісі іспетті.
Одан кейін “Алматының түндері-ай”, “Вокзалда қауышқан қыз”, “Жаяу”, “Арман қала” секілді әндер қазақ эстрадасында кең таралды. Бұл әндердің көбін белгілі орындаушылар орындады, ал автор ретінде Құрманайдың аты халыққа кеңінен танылды.
Ол тек ән мәтінін жазып қана қоймай, кейбір туындыларын өзі орындаған. Сахнада ол көркем сөз шебері ретінде де үлкен құрметке ие болды. Әрбір сөзді жүрекпен жеткізіп, тыңдаушылардың көңілін баурай білетін.
Құрманайдың шығармашылығында әйел тағдыры, аналық махаббат, өмірдің өткіншілігі, сағыныш, үміт пен сабыр тақырыптары жиі кездеседі. Оның поэзиясы нәзік лирикамен өрілген, бірақ сонымен қатар терең ой мен рухани күшке толы.
Өнер жолындағы еңбегі еленіп, ол Мәдениет саласының үздігі атанды. Бұл марапат — оның қазақ мәдениетіне қосқан зор үлесінің дәлелі.
Құрманай асаба ретінде де елге танылды. Той мен мәдени шараларды жүргізгенде оның шешендігі, әзіл-қалжыңды орнымен айту қабілеті, халықпен тіл табыса білуі көпшіліктің ыстық ықыласын тудырды.
Ақын әрі композитор ретінде ол екі жүзден астам әннің сөзін жазған. Бұл — орасан еңбек. Әрбір әнінде өмірдің бір бөлшегі, адамның ішкі жан-дүниесі бейнеленеді.
Өмірінің соңғы жылдары ол денсаулығына байланысты ауыр дертпен күресті, бірнеше рет ота жасатты. Бірақ шығармашылықтан қол үзбеді. Өмірінің соңына дейін өлең жазып, халықпен байланысын үзген жоқ.
Қоғамдық және рухани көзқарастары
Құрманай Бақтиярқызының саяси тұрғыдан белсенді болғаны туралы нақты дерек жоқ. Алайда ол әрдайым рухани, адамгершілік және әлеуметтік тақырыптарға терең ой білдірген тұлға ретінде танылды.
Оның өнеріндегі басты ұстанымы — шынайылық пен адалдық. Ол ешқашан жалған образға ұмтылған жоқ, өмірдегі сезім мен шындықты сол күйінде өлеңге айналдыра білді. Әрбір шығармасы адам жанының тереңінен сыр шертіп, қоғамдағы әйелдің орнын, ананың қадірін, махаббаттың мәңгілігін паш етті.
Құрманай әйел теңдігі, отбасы құндылығы, адамдық намыс туралы жиі айтқан. Сұхбаттарында “қыз баланың қадірін ер адамның сөзі емес, ісі анықтайды” деген ойды жиі қайталайтын. Бұл оның өмірлік философиясы болатын.
Ол өз өмірін жасырмай, қоғаммен ашық бөлісетін. Бұл қасиеті үшін кейде сынға ұшыраса да, ол әрдайым “шындықты айту — қорқыныш емес, батылдық” дейтін.
Оның көзқарасы бойынша, адам баласының ең үлкен байлығы — рухани тазалық. Ақын ретінде ол адамды ішкі жан дүниесін тазартуға, өзімен-өзі тату болуға шақырды.
Жеке өмірі
Құрманай Бақтиярқызының жеке өмірі де көпшілік назарына жиі ілікті. Ол үш рет тұрмыс құрған және үш баланың анасы болған.
Алғашқы некесі жас кезінде, 18 жасында болған. Сол некеден тұңғыш қызы дүниеге келеді. Кейін екінші рет тұрмысқа шығып, бұл некеден екінші қызы — Толғанай туған. Бұл есім кейін оның ең танымал әндерінің біріне айналды.
Үшінші некесі өзінен 12 жас кіші ер адаммен болған. Бұл шешім қоғам тарапынан түрлі пікір тудырды, бірақ Құрманай мұндай сыннан ешқашан жасқанған жоқ. Керісінше, ол “махаббат жасқа емес, жүрекке байланысты” деп жиі айтатын. Осы некеден ұлы дүниеге келді.
Ол өз сұхбаттарында кейбір өмірлік қиындықтарын ашық айтып, шыншылдық танытты. Бір некесінің сенімсіздік пен өсек-аяң салдарынан бұзылғанын, кейде қоғамның әйелге тым қатал қарайтынын айтып өтетін.
Өмірінің соңғы жылдары ол денсаулығына байланысты күрес жүргізді. Бірнеше рет ауыр ота жасатып, ем қабылдады. Соған қарамастан, рухы түспей, өз еңбегін жалғастырды. Соңғы жылдары ол балаларына ерекше көңіл бөліп, өмірдің мәнін аналық махаббаттан тапқанын айтқан.
Ол үнемі өз балаларына арнап өлең жазып, олардың өміріне рухани қолдау беріп отырды. Балаларына “ең үлкен мұра — адалдық пен еңбекқорлық” деп жиі айтатын.
Мұрасы мен мәні
Құрманай Бақтиярқызының мәдени мұрасы — қазақ өнерінің алтын қорына енген қазына. Оның шығармалары қазақ поэзиясында, эстрада әндерінде ерекше орын алады.
Оның қаламынан туған әндер — халықтың жүрегінен орын алған туындылар. “Толғанай”, “Алматының түндері-ай”, “Вокзалда қауышқан қыз”, “Жаяу” сынды әндер талай буынның жастық шағының саундтрегіне айналды.
Құрманай қазақ музыкасына жаңа леп әкелді. Ол поэзияны заманауи әуенмен ұштастырып, тыңдарманның талғамын өзгертті. Оның мәтіндерінде терең ой, философиялық мазмұн бар.
Ол тек ән авторы емес, рухани ұстаз іспетті тұлға болды. Өнерге адалдығы, шығармашылыққа деген жауапкершілігі, адамдық болмысы арқылы ол кейінгі буынға үлгі қалдырды.
Құрманайдың өмірі — әйел тағдырының, өнердің және адамдық ізденістің көрінісі. Ол өз шығармалары арқылы өмірдің әр қырын көрсетіп, халықтың жүрегіне жол тапты.
Оның есімімен қазақ эстрадасы тарихындағы жаңа кезең — авторлық поэзия мен композиторлық синтез дәуірі басталды деуге болады.
Қазақтың кең мәдени кеңістігінде әйел ақындар, сазгерлер, өнер адамдары аз болған жоқ. Солардың ішінде ерекше дараланып, ел жүрегінен орын алған тұлғалардың бірі — Құрманай Бақтиярқызы. Ол — ақын, сазгер, ән мәтіндерінің авторы, әнші әрі асаба ретінде танылған жан. Оның есімімен қазақ эстрадасының бірнеше танымал әндері тікелей байланысты.
Құрманай Бақтиярқызы — заманауи қазақ поэзиясының нәзік лирикасын халықтық әуенмен үйлестіре білген, халықтың жан дүниесін түсініп, оны сөзбен жеткізе алған өнер иесі. Оның ән мәтіндері, жазған өлеңдері мен сахнадағы бейнесі әйелдің нәзіктігі мен қайсарлығын қатар бейнелейді.
Ол тек өнер иесі ғана емес, өмірдің бар ауыртпалығын көтере білген қайратты ана, шыншыл азамат, өз ұстанымынан таймай өткен тұлға болды. Оның есімі қазақтың өнер мен мәдениет тарихында мәңгілікке жазылды.
Балалық шағы және отбасы
Құрманай Бақтиярқызы 1975 жылы 24 мамырда Оңтүстік Қазақстан облысының Қазығұрт ауданында дүниеге келген. Қазақы дәстүрге бай, қарапайым отбасында тәрбиеленген. Әкесі Бахтияр есімді кісі өнерге жақын, домбыраның үніне ерекше сүйсінетін жан болған. Анасы мейірімді, сабырлы, балаларының тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген.
Құрманайдың балалық шағы ауылдың табиғи тынысымен, ән мен күйдің үнімен қатар өрбіді. Үйінде жиі домбыра тартылып, ауыл арасында өтетін той-мерекелерде әкесі мен туыстары ән айтып, күй шертетін. Сол ортада өскен Құрманай кішкентайынан өнерге бейім болып қалыптасты.
Ол кішкентайынан естіген қазақтың халық әндері мен жырларын жаттап, мектеп сахнасында өлең оқып, концерттерге қатысқан. Тіпті бесінші сыныпта жүрген кезінде-ақ алғашқы өлең жолдарын жаза бастаған. Өлеңдерінің тақырыбы — бала көңілге тән аңсар, табиғатқа сүйіспеншілік, ананың мейірімі, арман мен үміт төңірегінде болған.
Балалық шағында Құрманай өте ұяң, бірақ өз ойын іште сақтамайтын, сезімтал, өнерге құштар қыз еді. Мұғалімдері оның тіл байлығына, ойлау қабілетіне, шығармашылық дарынына жиі таңғалатын. Әкесі қызының өнерге бейімділігін байқап, оған арнайы домбыра сатып алып берген. Кейіннен бұл аспап Құрманайдың өмірінде ерекше рөл атқарды.
Ол бала күнінен еңбекқор болып өсті. Мектепте үздік оқып, әдебиет пен тарих пәндерін ерекше жақсы көрді. Әдеби шығармалардан шабыт алып, өз өлеңдерін жазып, мектептегі қабырға газеттеріне жариялап отырған. Сол кездің өзінде оның ақындық таланты айқындала бастаған еді.
Оқу жылдары мен алғашқы қадамдар
Құрманай Бақтиярқызы мектепті үздік аяқтап, кейінгі өмірін шығармашылықпен байланыстырды. Әдебиетке, поэзияға деген махаббат оны өнер жолына жетеледі. Мектептен соң мәдениет саласындағы оқу орнына түскені белгілі. Онда ол көркем сөз оқу шеберлігі мен сахна мәдениетін үйреніп, кәсіби дайындықтан өтті.
Оқу жылдары Құрманайдың өміріндегі маңызды кезең болды. Ол өнерге жақын адамдармен танысып, алғашқы айтыстар мен шығармашылық кештерге қатыса бастады. Поэзиямен қатар, домбыра тарту, ән айту дағдысын да дамытты.
Жоғары оқу жылдарында ол студенттік театрлар мен мәдени шаралардың белсенді қатысушысы болды. Әрбір өлеңін жүрекпен жазып, өз замандастары арасында «ақын қыз» деген атпен танылды. Сол кездері жазған алғашқы лирикалық туындылары кейін оның көптеген әндерінің негізін қалады.
Бір сұхбатында Құрманай “егер өнерге келмесем, спортшы болар едім” деген екен. Бұл оның жастайынан белсенді, жігерлі және күрескер мінезді болғанын дәлелдейді.
Оқу орнын тәмамдаған соң Құрманай туған жеріне оралып, мәдениет саласында қызмет атқарды. Алғашында шағын шаралар мен концерттерді ұйымдастырумен айналысып, кейіннен ақындық пен сазгерлікке түбегейлі бет бұрды. Осы кезең оның өмірлік жолын анықтап берді.
Шығармашылық жолы, қызметі және жетістіктері
Құрманай Бақтиярқызының өнер жолындағы табыстары мен жетістіктері ерекше. Ол – заманауи қазақ эстрадасындағы ең танымал әндердің авторы. Оның қаламынан туған көптеген ән мәтіндері халық арасына кеңінен тарап, нағыз хитке айналды.
Оның алғашқы танымал туындысы — “Толғанай” әні. Бұл ән қазақ тыңдарманы арасында ерекше сүйіспеншілікке ие болды. Әуен мен сөздің үйлесімі, мәтіндегі шынайылық пен нәзіктік оны халық жадында сақтады. “Толғанай” — Құрманайдың ақындық әрі аналық сезімінің көрінісі іспетті.
Одан кейін “Алматының түндері-ай”, “Вокзалда қауышқан қыз”, “Жаяу”, “Арман қала” секілді әндер қазақ эстрадасында кең таралды. Бұл әндердің көбін белгілі орындаушылар орындады, ал автор ретінде Құрманайдың аты халыққа кеңінен танылды.
Ол тек ән мәтінін жазып қана қоймай, кейбір туындыларын өзі орындаған. Сахнада ол көркем сөз шебері ретінде де үлкен құрметке ие болды. Әрбір сөзді жүрекпен жеткізіп, тыңдаушылардың көңілін баурай білетін.
Құрманайдың шығармашылығында әйел тағдыры, аналық махаббат, өмірдің өткіншілігі, сағыныш, үміт пен сабыр тақырыптары жиі кездеседі. Оның поэзиясы нәзік лирикамен өрілген, бірақ сонымен қатар терең ой мен рухани күшке толы.
Өнер жолындағы еңбегі еленіп, ол Мәдениет саласының үздігі атанды. Бұл марапат — оның қазақ мәдениетіне қосқан зор үлесінің дәлелі.
Құрманай асаба ретінде де елге танылды. Той мен мәдени шараларды жүргізгенде оның шешендігі, әзіл-қалжыңды орнымен айту қабілеті, халықпен тіл табыса білуі көпшіліктің ыстық ықыласын тудырды.
Ақын әрі композитор ретінде ол екі жүзден астам әннің сөзін жазған. Бұл — орасан еңбек. Әрбір әнінде өмірдің бір бөлшегі, адамның ішкі жан-дүниесі бейнеленеді.
Өмірінің соңғы жылдары ол денсаулығына байланысты ауыр дертпен күресті, бірнеше рет ота жасатты. Бірақ шығармашылықтан қол үзбеді. Өмірінің соңына дейін өлең жазып, халықпен байланысын үзген жоқ.
Қоғамдық және рухани көзқарастары
Құрманай Бақтиярқызының саяси тұрғыдан белсенді болғаны туралы нақты дерек жоқ. Алайда ол әрдайым рухани, адамгершілік және әлеуметтік тақырыптарға терең ой білдірген тұлға ретінде танылды.
Оның өнеріндегі басты ұстанымы — шынайылық пен адалдық. Ол ешқашан жалған образға ұмтылған жоқ, өмірдегі сезім мен шындықты сол күйінде өлеңге айналдыра білді. Әрбір шығармасы адам жанының тереңінен сыр шертіп, қоғамдағы әйелдің орнын, ананың қадірін, махаббаттың мәңгілігін паш етті.
Құрманай әйел теңдігі, отбасы құндылығы, адамдық намыс туралы жиі айтқан. Сұхбаттарында “қыз баланың қадірін ер адамның сөзі емес, ісі анықтайды” деген ойды жиі қайталайтын. Бұл оның өмірлік философиясы болатын.
Ол өз өмірін жасырмай, қоғаммен ашық бөлісетін. Бұл қасиеті үшін кейде сынға ұшыраса да, ол әрдайым “шындықты айту — қорқыныш емес, батылдық” дейтін.
Оның көзқарасы бойынша, адам баласының ең үлкен байлығы — рухани тазалық. Ақын ретінде ол адамды ішкі жан дүниесін тазартуға, өзімен-өзі тату болуға шақырды.
Жеке өмірі
Құрманай Бақтиярқызының жеке өмірі де көпшілік назарына жиі ілікті. Ол үш рет тұрмыс құрған және үш баланың анасы болған.
Алғашқы некесі жас кезінде, 18 жасында болған. Сол некеден тұңғыш қызы дүниеге келеді. Кейін екінші рет тұрмысқа шығып, бұл некеден екінші қызы — Толғанай туған. Бұл есім кейін оның ең танымал әндерінің біріне айналды.
Үшінші некесі өзінен 12 жас кіші ер адаммен болған. Бұл шешім қоғам тарапынан түрлі пікір тудырды, бірақ Құрманай мұндай сыннан ешқашан жасқанған жоқ. Керісінше, ол “махаббат жасқа емес, жүрекке байланысты” деп жиі айтатын. Осы некеден ұлы дүниеге келді.
Ол өз сұхбаттарында кейбір өмірлік қиындықтарын ашық айтып, шыншылдық танытты. Бір некесінің сенімсіздік пен өсек-аяң салдарынан бұзылғанын, кейде қоғамның әйелге тым қатал қарайтынын айтып өтетін.
Өмірінің соңғы жылдары ол денсаулығына байланысты күрес жүргізді. Бірнеше рет ауыр ота жасатып, ем қабылдады. Соған қарамастан, рухы түспей, өз еңбегін жалғастырды. Соңғы жылдары ол балаларына ерекше көңіл бөліп, өмірдің мәнін аналық махаббаттан тапқанын айтқан.
Ол үнемі өз балаларына арнап өлең жазып, олардың өміріне рухани қолдау беріп отырды. Балаларына “ең үлкен мұра — адалдық пен еңбекқорлық” деп жиі айтатын.
Мұрасы мен мәні
Құрманай Бақтиярқызының мәдени мұрасы — қазақ өнерінің алтын қорына енген қазына. Оның шығармалары қазақ поэзиясында, эстрада әндерінде ерекше орын алады.
Оның қаламынан туған әндер — халықтың жүрегінен орын алған туындылар. “Толғанай”, “Алматының түндері-ай”, “Вокзалда қауышқан қыз”, “Жаяу” сынды әндер талай буынның жастық шағының саундтрегіне айналды.
Құрманай қазақ музыкасына жаңа леп әкелді. Ол поэзияны заманауи әуенмен ұштастырып, тыңдарманның талғамын өзгертті. Оның мәтіндерінде терең ой, философиялық мазмұн бар.
Ол тек ән авторы емес, рухани ұстаз іспетті тұлға болды. Өнерге адалдығы, шығармашылыққа деген жауапкершілігі, адамдық болмысы арқылы ол кейінгі буынға үлгі қалдырды.
Құрманайдың өмірі — әйел тағдырының, өнердің және адамдық ізденістің көрінісі. Ол өз шығармалары арқылы өмірдің әр қырын көрсетіп, халықтың жүрегіне жол тапты.
Оның есімімен қазақ эстрадасы тарихындағы жаңа кезең — авторлық поэзия мен композиторлық синтез дәуірі басталды деуге болады.
