Көзқарас пен пікір: “..қалай қарайсың?”
Адам өмірінде кез келген мәселе немесе жағдайға деген көзқарасы маңызды рөл атқарады. Әрбір адам бір оқиғаны, пікірді немесе өзгерісті өз көзқарасы бойынша қабылдайды. “…қалай қарайсың?” деген сұрақ өмірдің түрлі аспектілерін қамтиды: жеке қарым-қатынастардан бастап, кәсіби мансап, білім алу, саяси ұстаным, мәдени құндылықтар және басқа да көптеген салаларға дейін.
Бұл мақалада адамдардың белгілі бір нәрсеге қалай қарайтынын анықтайтын негізгі факторларды қарастырып, жеке көзқарастың қалай қалыптасатынын және оны өзгертуге бола ма, жоқ па деген мәселелерді талдаймыз.
Көзқарасты анықтайтын факторлар
Адамның белгілі бір жағдайға немесе тақырыпқа деген көзқарасын бірнеше негізгі факторлар анықтайды:
- Тәрбие және отбасы
Әр адамның дүниетанымы ең алдымен отбасы мен балалық шағында қалыптасады. Ата-ана мен жақындардың ұстанымдары баланың көзқарасына әсер етіп, оның әлемді қабылдауын айқындайды. - Қоршаған орта және мәдениет
Өскен ортаның мәдени құндылықтары адамның пікіріне әсер етеді. Әртүрлі елдерде, тіпті бір қоғамның ішінде әртүрлі көзқарастардың болуы – мәдениеттің ерекшеліктерімен байланысты. - Білім мен тәжірибе
Адам білім алған сайын оның көзқарасы өзгеруі мүмкін. Жаңа ақпарат пен тәжірибе адамның бұрынғы түсініктерін жаңартып, белгілі бір нәрсеге деген қарым-қатынасын қайта қарастыруға итермелейді. - Жеке құндылықтар
Әрбір адамның өзіне тән моральдық принциптері мен сенімдері бар. Бұл құндылықтар өмірлік шешімдер қабылдау кезінде басты рөл атқарады. - Жеке тәжірибе және эмоциялар
Белгілі бір жағдайды бастан кешіру адамның көзқарасына айтарлықтай ықпал етуі мүмкін. Жеке тәжірибе адамды бір нәрсені оң немесе теріс қабылдауға мәжбүрлейді.
Көзқарасты өзгерту мүмкін бе?
Адамның ой-пікірлері тұрақты ма, әлде уақыт өте келе өзгеруі мүмкін бе? Бұл сұрақтың жауабы – иә, көзқарасты өзгертуге болады. Бірақ ол белгілі бір факторларға байланысты:
- Жаңа ақпарат пен білім – Егер адам жаңа деректермен танысса, ол өз пікірін қайта қарастыруы мүмкін.
- Жаңа тәжірибелер – Белгілі бір жағдайларды бастан кешіру адамның көзқарасына әсер етуі мүмкін.
- Қарым-қатынас және пікірталас – Түрлі көзқарастағы адамдармен пікір алмасу да ойлау жүйесін өзгертеді.
Дегенмен, кейбір адамдар өз ұстанымдарына мықты берілгендіктен, көзқарасын өзгертуден бас тартады. Бұл олардың сенім жүйесі мен өмірлік қағидаларына байланысты.
Өз ойыңды дұрыс жеткізу және қабылдау
Көзқарас тек жеке пікірді білдіру ғана емес, оны басқа адамдарға дұрыс жеткізу де маңызды. Әрбір адам пікір білдіру кезінде төмендегі қағидаларды ұстануы керек:
- Дәлелді болу – Тек өз ойыңызды емес, оны нақты деректермен бекіту қажет.
- Қарсы пікірлерді құрметтеу – Өзгеше ойлайтын адамдарды құрметтеу мәдениеті маңызды.
- Тыңдай білу – Басқа адамның пікірін түсініп, оның көзқарасына құрметпен қарау.
Өзгенің көзқарасын түсіну үшін оны тыңдау және оның неге солай ойлайтынын білу қажет. Бұл адамдар арасындағы қарым-қатынасты жақсартады және пікірталас мәдениетін дамытады.
Қоғамдағы көзқарас қайшылығы
Әртүрлі көзқарастардың болуы – қоғам дамуының заңдылығы. Бірақ кейде бұл қайшылықтар үлкен дауларға немесе тіпті жанжалдарға әкелуі мүмкін. Мысалы:
- Саяси көзқарастардың айырмашылығы – Бір елде әртүрлі саяси ұстанымдағы адамдар болуы қалыпты құбылыс, бірақ олар бір-бірін түсінуге тырысуы керек.
- Діни және мәдени айырмашылықтар – Әртүрлі мәдениет өкілдері бір-бірін сыйлауы қажет.
- Жаңа технологиялар мен өзгерістерге көзқарас – Кейбір адамдар жаңа технологияларды қабылдауға дайын, ал басқалары олардан қауіптенеді
