Қария деген кім? Қазақ мәдениетінде қарияның маңызы
Қазақ мәдениеті мен тарихында “қария” деген ұғым ерекше маңызға ие. Бұл сөз әдетте өмірлік тәжірибесі мол, даналық жинаған егде адамдарды сипаттау үшін қолданылады. Қариялар қазақ қоғамында кеңес беруші, тәрбиеші, ақылшы рөлін атқарған. Олардың сөзі мен пікірі әрдайым жоғары бағаланған, ал өмір тәжірибесі арқылы өткенге баға беріп, келешекке бағыт-бағдар сілтеу жауапкершілігін сезінген.
Қарияның мәдени және тарихи маңызы
Қазақ қоғамында қариялар үлкендерге құрмет көрсетудің, қоғамның тұтастығы мен бірлігін сақтаудың символы ретінде көрінеді. Олар ұрпақтар арасындағы байланысты бекемдеп, жас буынға өмірлік тәжірибесін жеткізген. Бұл мәдениетте қариялар тек отбасының ғана емес, тұтас ауыл-аймақтың немесе ру-тайпаның беделді мүшесі саналған. Мысалы, әрбір маңызды шешім қариялардың қатысуымен және олардың кеңесі арқылы қабылданған. Қария деген кім дегенде, ол тек жас мөлшеріне қарап бағаланатын емес, рухани деңгейі биік адам екенін ескеру қажет.
Қариялардың міндеттері мен ерекшеліктері
Қарияларға қойылатын міндеттер мен ерекше қасиеттер сан түрлі. Қоғамдық өмірде қариялар жас буынға жол көрсетіп, тәлімгер ретінде саналған. Олар халыққа ауызша тарих пен салт-дәстүрлерді жеткізіп, келешек ұрпақты тәрбиелеген. Тәрбиелік жағы қарияларға үлкен жауапкершілік жүктейді, өйткені олардың әрбір сөзі мен іс-әрекеті жастарға үлгі болған. Қазақ халқында “Ақыл жастан шығады, асыл тастан шығады” деген мақал бар, бірақ “ақыл” жетілдіру үшін тәжірибе керек. Қария деген кім деп ойлаған кезде, ол тек даналық иесі ғана емес, тәжірибесі мол үлгі тұтар тұлға ретінде сипатталады.
Қариялар сонымен қатар отбасы мен қауымдастық ішінде моральдық-этикалық нормаларды сақтаушы рөлін атқарған. Бұл адамдар көбіне ақындар, жыршылар, жыраулар ретінде де белгілі болған, олар қазақ халқының дәстүрлі әуендерін, эпикалық жырларын жеткізіп отырған. Олардың мәдени мұраға қосқан үлесі орасан зор.
Қазіргі заманда қария деген кім?
Уақыт өте келе, қоғамда қарияларға деген көзқарас пен олардың рөлі де өзгерістерге ұшырады. Бүгінгі заманда қариялардың қоғамдағы рөлі кеңейіп, олар жас ұрпаққа білім беру мен тәрбиелеу ісінде маңызды тұлғаларға айналды. Әлеуметтік тұрғыда қария деген кім деген сұраққа жауап беру қиындай түседі, себебі заманауи қариялар – тек өткеннің куәгері емес, сонымен қатар технологиялар мен жаңа білімдерге бейімделген, прогрессивті ойлайтын тұлғаларға айналған. Бұл қоғамға үйлесімділік пен тұрақтылық әкелетін бірегей тұлғалар.
Қазіргі қариялар мәдени мұраны сақтап, оны жастарға жеткізуші ғана емес, қоғамдық істерге белсенді араласатын ақылшы болып табылады. Қариялар отбасылардың рухани тірегі, өмірлік тәжірибелерін өзгелермен бөлісетін, бағыт көрсететін маңызды адамдар ретінде қалып отыр.
Қорытынды
Қариялар қазақ халқының құнды мұрасы, олардың ақыл-парасаты мен даналығы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келеді. Қария деген кім дегенде, бұл тек егде жастағы адам ғана емес, ол өмірлік тәжірибесі мол, қоғамға, ұрпаққа бағдар беретін, тәрбиелік маңызы зор тұлға екенін ұғыну қажет.
