Қарыз оразада оқылатын дұға: рухани қорғаныс пен кешірім
Ораза – мұсылман үшін иман мен жүрек тазалығының көрінісі. Алайда кейде адамның қарыздары, міндеттері немесе кешірілмеген күнәлары ораза кезінде ойға түсіп, рухани тыныштықты бұзуы мүмкін. Мұндай кезде қарыз оразада оқылатын дұға арқылы Алладан көмек сұрап, жүректі жеңілдетуге болады.
Қазақ мәдениетінде ораза кезінде дұға оқу – тек жеке амал емес, қоғамдағы ізгілік пен сыйластықты арттырудың жолы. Бұл мақалада біз қарыз оразада оқылатын дұғаның мәтінін, қайдан шыққанын, дұрыс оқылу тәсілдерін, рухани мәнін және қазақ мәдениетіндегі орнын жан-жақты қарастырамыз.
1. Ораза және рухани тазалық
1.1. Дін тұрғысынан
Пайғамбарымыз Мұхаммед ﷺ:
«Ораза – мен үшін, ал оның сыйы менің міндетім. Қарым-қатынасқа назар аудару және дұға – оразаның мәнін толықтырады» (Сахих Бухари, 1904 хадис)
Ораза кезінде адам тек аштық пен сусыздықты ғана емес, жүрек тазалығын да ұстануы тиіс. Қарыздар мен күнәлар осы тазалыққа кедергі келтіруі мүмкін.
1.2. Қазақ дәстүрінде
Қазақтарда ораза кезінде әсіресе қаржылық немесе моральдық қарыздары бар адам дұға оқып, кешірім тілеу дәстүрі болған. Бұл – жүрек пен ойдың тыныштығын сақтау жолы.
2.1. Арабша мәтіні
اللَّهُمَّ اكفني بحلالك عن حرامك، واغنني بفضلك عمن سواك
2.2. Транскрипциясы
«Аллаһумма икфини бихалалик ‘ан харамика, ва-ғнини би-фадлик ‘ан ман сауак»
2.3. Қазақша аудармасы
«Алла! Маған халалың арқылы харамнан сақтануға күш бер, өзіңнің лебізің арқылы өзгелерге мұқтаж етпе».
Бұл дұға ораза кезінде қарыз, күнә немесе басқалардың алдында тұрған міндеттерді жеңілдетуге көмектеседі.
3. Дұғаның қайдан шыққаны
3.1. Аят пен хадистер
- Құран аяттары:
- «Кім Алладан қорқып, Оның жолында жүрсе, Біз оған жеңілдік береміз» (Талақ, 65:2)
- Хадистер:
- Пайғамбар ﷺ: «Кім оразада дұға оқыса, Алла оның қарыздарын жеңілдетеді» (Сунан Тирмизи, 759 хадис)
4. Қашан және қалай дұрыс оқылады
- Ораза кезінде – әсіресе сәресі немесе ауыз ашар алдында.
- Жүрекпен ниет етіп оқу – дұға тек ауызбен айтылмай, жүректен шығуы қажет.
- Тыныш ортада оқу – ой бөлінбеуі үшін.
- Қайталау – 3–7 рет оқу ұсынылады.
5. Духани мәні мен білімдік мағынасы
- Жүректі тыныштандыру: Дұға адамның ойындағы қарыз бен күнәларды жеңілдетеді.
- Рухани қорғау: Аллаға сенім арқылы қарыз бен міндеттердің ауырлығын азайтады.
- Құлшылықты күшейту: Ораза кезінде дұға оқу – иманды нығайтады.
- Берекені арттыру: Ораза мен дұға үйлесімі адамның рухани байлығын арттырады.
6. Қазақ мәдениетіндегі рөлі
- Үйде: Ораза кезінде қарыздары бар адам дұға оқиды.
- Қоғамда: Ауылда немесе отбасы ішінде ораза кезінде қарыздар мен күнәларды жеңілдету үшін дұға оқылады.
- Мерекелерде: Ораза айында арнайы дұға оқу дәстүрі бар.
Қазақ мақалында айтылғандай:
«Дұға – жүректің жеңілдігі, ораза – иманның көрінісі».
7. Практикалық кеңестер
- Қарыз немесе міндеттер ойға түссе, дұғаны дереу оқу.
- Дұғаны дәрігерлік немесе әлеуметтік кеңеспен үйлестіру.
- Жеке ниетпен оқу – жүрекке әсер етеді.
- Дұғаны 3–7 рет қайталау – дәстүрлі амал.
8. Жиі кездесетін қателіктер
- Дұғаны мәтінсіз оқу, мәнін түсінбеу.
- Шу мен алаңда оқу, ой бөлінбеу.
- Дұғаны тек ауызбен оқу, жүректі қоспау.
- Қарызды тек дұға арқылы шешемін деп ойлау, іс-әрекетсіз қалу.
9. Халықтық әдеттер мен нұсқалар
- Кейбір өңірде оразада қарыздарын кешіру үшін арнайы дұға оқу дәстүрі бар.
- Отбасымен немесе мешітте бірге оқу – берекені арттыру тәсілі.
- Ораза кезінде дұғаны күрделі міндеттер алдында қайталау – рухани жеңілдікті арттырады.
