Қазақстанда электрокарларды бажсыз әкелу автопаркты “жасыл” етті ме?
Қазақстанда электромобильдерді бажсыз әкелу ережесі 15 мыңдық квотаның таусылуына байланысты аяқталды. Дегенмен, экологиялық таза автокөліктердің үлесі шамалы ғана өсті. Бұл туралы толығырақ dailykz сайтында оқи аласыз.
Негізгі жайттар
- 2009 жылдан бастап күшінде болған Қазақстанға электромобильдерді бажсыз әкелу жеңілдігі 2025 жылғы қыркүйекте аяқталды – квота 15 мың бірлікке толды.
- 2025 жылғы шілдедегі мәлімет бойынша, Қазақстан автопаркіндегі электрокарлардың үлесі небәрі 0,3% (20 775 бірлік).
- Жеңілдіктердің жойылуы электромобильдердің бағасын 30–40%-ға көтеруі мүмкін, бұл сұраныстың азаюына және экологиялық көліктерге көшу процесінің бәсеңдеуіне әкеп соғады.
“Жасыл” машиналар әлі аз
Қазақстанға электромобильдерді бажсыз әкелу мүмкіндігі 2009 жылғы 27 қарашадағы Кеден одағы комиссиясының №130 шешімімен енгізілген болатын. Әр мемлекетке квота бөлінді – Қазақстан үшін ол 15 мың бірлік. Бұл квота 2025 жылғы қыркүйекте аяқталды, сондықтан енді шетелден экологиялық көлік әкелгісі келетіндерге кеден төлемдерін төлеуге тура келеді.
Бұл электрокарлардың қолжетімділігін азайтады. Ал олардың қалалардағы зиянды шығарындыларды азайтуға тигізетін әсері жеткіліксіз болып қалуы мүмкін.
Естеріңізге сала кетейік, экологиялық сарапшылардың айтуынша, Алматыдағы ауаны ластайтын негізгі көзі – автокөліктер. Олар мегаполистегі барлық зиянды шығарындылардың 90%-ын түзеді.
2025 жылғы 1 қыркүйекке Қазақстанда тіркелген автокөліктер саны 6,8 млн бірлікті құрады. Шілде айының соңындағы мәлімет бойынша, олардың ішінде электрокарлар 0,3% – небәрі 20 775 бірлік. Сол сияқты, газбен жүретін көліктердің үлесі де 0,3%.
Ал гибридтік көліктер жағдайы сәл жақсы – олардың үлесі 7,1%-ға жеткен.
Яғни, тек электрокарлар мен экологиялық автогазды ескерсек, олардың үлесі автопарктің 1%-ынан аз. Гибридтерді қосқанда – 8%-дан аз. Бұл зиянды шығарындылар мәселесінің әлі де күрделі екенін көрсетеді.
Жағдай жақсармайды деген қауіп бар
EVO Taxi компаниясының директоры Серік Ұспанов “Такси Қазақстан 2025” форумында электромобильдерді әкелудегі жеңілдіктердің жойылуы экологиялық көлік енгізуді қиындататынын атап өтті:
“Енді оларға 12–16% баж салынады, машиналар қымбаттайды. Біз такси саласында, әсіресе электрокарлар үшін, субсидияларды қайтаруды қалаймыз. Бұл ‘жасыл’ көліктерге көшу процесін жеделдетеді, әсіресе Алматыда, мұнда смог мәселесі өте өткір,” – деді Серік Ұспанов.
“Ақ жол” фракциясының депутаттары да жеңілдіктердің жоқтығының салдарына назар аударды: олардың болжамынша, 2025 жылдың соңында электрокарлардың бағасы 30–40% өсуі мүмкін, бұл сұраныстың төмендеуіне және қалалардағы экологиялық жағдайға әсер етуі ықтимал.
