Қызды қырқынан қалай шығарады: Қазақ дәстүрінің маңызы
Қазақ халқының дәстүрлері ғасырлар бойы сақталып келе жатқан ұлттық құндылықтардың бірі болып табылады. Солардың ішінде қырқынан шығару – нәрестенің алғашқы өмір айының аяқталуын атап өтетін ерекше салт. Бұл рәсім жаңа туған сәбидің өміріндегі маңызды кезең саналады және оның денсаулығы мен болашағы үшін жасалатын игі шаралармен ерекшеленеді.
Қырқынан шығару дәстүрінің мағынасы
Қырқынан шығару – баланың туғанынан кейінгі қырық күнге толуына орай жасалатын ерекше рәсім. Қазақ халқы бұл кезеңді сәбидің иммунитетінің қалыптасуымен, анасының босанудан кейінгі қалпына келуімен байланыстырады. Осы уақыт аралығында ана мен бала ерекше күтімде болады, сәбиді сыртқы ортадан мүмкіндігінше қорғап, тек жақын туыстарымен ғана байланыста ұстауға тырысады.
Қызды қырқынан қалай шығарады?
Қыз баланы қырқынан шығару рәсімі ұл баланы қырқынан шығарудан аса қатты ерекшеленбейді, алайда кейбір нәзік жайттар ескеріледі. Бұл дәстүрде сәбидің денсаулығына, сұлулығына және өмір бойғы бағының ашық болуына ерекше назар аударылады. Қызды қырқынан шығару үшін келесі әрекеттер орындалады:
- Қырқынан шығару күнін белгілеу
- Қыз баланы қырық күннен кейін арнайы белгіленген күнде қырқынан шығарады. Бұл күнді тәжірибелі үлкен кісілер немесе ата-аналар белгілейді. Кейбір өңірлерде ай толған күн немесе жұма күн таңдаулы күн болып саналады.
- Қырық қасық су дайындау
- Бұл рәсімнің ең маңызды бөліктерінің бірі – қырық қасық сумен жуындыру. Баланың денесі мен рухани тазалығы үшін осы суға күміс, алтын сияқты асыл металдар немесе арнайы дұға оқылған заттар салынады.
- Қырық қасық суды тәжірибелі әйел адам құйып береді, ол қыз баланың болашақта көрікті, инабатты, тәрбиелі болуына тілек айтады.
- Шаш пен тырнақты алу
- Қыздың шашын жеңіл ғана алып, оны таза шүберекке орайды немесе суға ағызып жібереді. Кейде бұл шашты сақтап, белгілі бір уақыттан кейін қасиетті жерге көму дәстүрі бар.
- Тырнақ алу – сәбидің алғашқы күтімінің бір бөлігі. Бұл тазалық пен денсаулықтың белгісі ретінде қабылданады.
- Тілек айту және батаны орындау
- Қырқынан шығарылған қыз балаға жасы үлкен әйелдер бата береді. Олар «өмірі ұзақ, көрікті, ақылды болсын» деген сияқты тілектер айтады.
- Қырқынан шығару рәсіміне арнайы адамдарды шақыру
- Рәсімге негізінен аналар, әжелер және қыз балаға жақын туыстар шақырылады. Бұл – қыз баланың нәзіктігін, анасына жақын екенін көрсететін ерекшелік.
- Кейбір өңірлерде бұл күнді шағын той ретінде өткізіп, қуаныштарын бөліседі.
Қырқынан шығару рәсімінен кейінгі дәстүрлер
Қыз баланы қырқынан шығарған соң ата-анасы оның болашағына қатысты жақсы ойларды жүзеге асыруға тырысады:
- Тұсау кесу – сәби тәй-тәй баса бастағанда жасалатын маңызды салттардың бірі.
- Ең алғашқы сырға немесе білезік тағу – қыз баланың сұлулығы мен нәзіктігін арттыру мақсатында кейбір аналар осы рәсімнен кейін қыздарына сырға немесе білезік тағып береді.
- Қыз балаға ақ тілек айту – көпшілік қыздың тәрбиелі, ибалы, ізетті болуы үшін ақ тілектерін арнайды.
Қырқынан шығарудың маңыздылығы
Қыз баланы қырқынан шығару – тек діни немесе дәстүрлі рәсім ғана емес, ол баланың өмірлік жолындағы алғашқы қадамдарының бірі. Бұл дәстүр арқылы қазақ халқы ұрпағының дені сау, көрікті, инабатты, бақытты болып өсуіне сенім артады.
Қазіргі таңда да бұл дәстүр көптеген отбасыларда сақталып келеді. Кейбір өзгерістер болғанымен, қырқынан шығару рәсімі қазақ халқының рухани құндылықтарының ажырамас бөлігі болып қала береді.
