Қызылша ауруы қалай жұғады: алдын алу жолдары
Күнделікті өмірде біз түрлі аурулармен бетпе-бет келеміз. Олардың кейбіреуі жеңіл өтсе, енді біреулері өте жұқпалы әрі қауіпті болуы мүмкін. Солардың бірі – қызылша. Бұл жұқпалы вирустық ауру туралы естімеген адам аз шығар. Алайда бұл дерттің қаншалықты тез және қалай таралатыны жөнінде нақты әрі терең түсінік көпшілікте бола бермейді. Сондықтан осы мақалада біз бұл аурудың қалай жұғатынын, кімдерге қауіпті екенін және сақтанудың жолдарын қарастырамыз.
Қызылша – вирус арқылы таралатын жұқпалы ауру
Қызылшаның қоздырушысы – Morbillivirus тобына жататын вирус. Бұл вирус адамнан адамға ауа арқылы тарайды және өте жұқпалы саналады. Яғни, науқас адам түшкіргенде, жөтелгенде немесе сөйлескенде, оның сілекей тамшылары ауаға таралып, сау адамға жетіп, жұғады. Әсіресе жабық бөлмелерде вирус тез тарайды.
Маңыздысы – вирус ауада бірнеше сағатқа дейін белсенді күйінде сақталып тұруы мүмкін. Бұл дегеніміз, адам тікелей науқаспен байланыспаса да, оның болған орнында біраз уақыттан кейін жүріп өтсе де жұқтыру қаупі бар деген сөз.
Қызылша қалай жұғады?
Вирус ағзаға тыныс алу жолдары арқылы енеді. Вируспен алғаш кездескен кезде адам ағзасында инкубациялық кезең басталады. Бұл кезең – 7-ден 14 күнге дейін созылады және осы уақытта адамда ешқандай белгілер байқалмауы мүмкін. Дегенмен, инфекция жасырын түрде таралып жатады.
Инкубациялық кезеңнен кейін мынандай белгілер пайда болады:
- Дене қызуының көтерілуі (кейде 40 градусқа дейін),
- Құрғақ жөтел,
- Мұрыннан су ағу,
- Көздің қызаруы мен жас ағуы,
- Ауыз ішінде ақ дақтар пайда болуы (Коплик дақтары),
- 3-5 күн өткен соң тәнге қызғылт бөртпелер шығуы.
Ең қауіптісі – адам аурудың белгілері байқалғанға дейінгі кезеңде де вирусты тарата алады. Бұл жағдай вирустың тез таралуына себеп болады.
Қауіп кімдерге көбірек?
Қызылша көбінесе екпе алмаған балалар мен ересектерге қауіпті. Балалар арасында бұл ауру ауыр өтіп, асқынуға әкелуі мүмкін. Атап айтқанда:
- Өкпенің қабынуы (пневмония),
- Ортаңғы құлақтың қабынуы (отит),
- Ми қабынуы (энцефалит) сияқты асқынулар тіркелуі мүмкін.
Сонымен қатар иммунитеті әлсіз жандар, жүкті әйелдер мен созылмалы аурулары бар адамдарда да аурудың ауыр өту ықтималдығы жоғары болады.
Вирус қалай таралады?
Қызылша ауруы жұқтырған адаммен:
- Жақын байланыс жасау,
- Бір бөлмеде болу,
- Бірге тұрмыстық заттарды қолдану (әсіресе балабақшалар мен мектептерде) арқылы жұғады.
Мысалы, бала вирус жұқтырған балабақшада болған жағдайда, ол үйіне келіп, індетті ата-анасына, бауырларына немесе басқа туыстарына тарата алады. Сондықтан аурудың алғашқы белгілері байқалғанда оқшаулау маңызды.
Алдын алу жолдары
Ең сенімді қорғаныс жолы – вакцинация. Қызылшаға қарсы вакцина Қазақстанның Ұлттық екпе күнтізбесіне енгізілген. Бұл екпе балаларға екі мәрте (бір жасында және 6 жаста) салынады.
Вакцинаның тиімділігі – 95%-дан асады, яғни екпе алған адам бұл аурумен ауырмайды немесе жеңіл түрде өткереді.
Сонымен қатар:
- Қызылша тіркелген аумақтарда адам көп жиналатын жерлерге баруды шектеу;
- Бөлмелерді жиі желдету;
- Жеке гигиена ережелерін сақтау да вирустың таралуын тежейді.
Жалған ақпаратқа сенбеңіз
Соңғы жылдары кейбір адамдар екпеге қарсы пікірлер айтып жүр. Алайда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының және Қазақстан Денсаулық сақтау министрлігінің деректері бойынша, вакцинация – қоғамды ұжымдық иммунитетпен қамтамасыз етудің ең тиімді жолы. Егер халықтың 90-95%-ы екпе алса, вирус айналымнан шығып, індет болмауы мүмкін.
