Гендерлік теңдік Қазақстанда: Тең құқықтар мен мүмкіндіктер

Қазақстанда гендерлік теңдік – қоғам дамуының ажырамас бөлігі. Гендерлік саясат – ерлер мен әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерінің теңдігін қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік шаралар жүйесі. Бұл саясаттың жүзеге асырылуы Қазақстанның демократиялық құндылықтарын нығайтуға және қоғамдағы әлеуметтік әділеттілікті орнатуға ықпал етеді.

Гендерлік саясаттың негізгі бағыттары

Қазақстанда гендерлік саясат бірнеше маңызды бағыттар бойынша іске асырылады:

1. Құқықтық негіздерді жетілдіру
   Қазақстан халықаралық стандарттарға сай келетін заңнамалық базаны қалыптастырды. 1998 жылы «Әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары» қабылданды. 2009 жылы «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы» заң күшіне енді. Бұл құқықтық шаралар әйелдер мен ерлердің теңдігін қамтамасыз етуге бағытталған.
2. Саяси қатысу және шешім қабылдау үдерістеріне әйелдердің араласуын арттыру
   Елдегі маңызды басшылық лауазымдарда әйелдердің үлесі біртіндеп өсіп келеді. Мемлекет әйелдерді басқарушылық қызметтерге тарту арқылы олардың қоғамдағы рөлін күшейтуді көздейді. Бүгінде Парламент депутаттарының, мемлекеттік қызметкерлердің белгілі бір бөлігі әйелдерден құралған.
3. Экономикалық мүмкіндіктерді кеңейту
   Әйелдердің еңбек нарығына тең дәрежеде қатысуын қамтамасыз ету – маңызды міндеттердің бірі. Қазақстанда әйелдер кәсіпкерлігін дамытуға арналған түрлі бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, «Бизнестің жол картасы – 2025» және «Еңбек» бағдарламалары әйелдерге өз ісін бастауға немесе кәсіби біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді.
4. Білім беру және мәдени көзқарасты өзгерту
   Қоғамда дәстүрлі гендерлік стереотиптерді жою үшін білім беру саласында кешенді жұмыстар жүргізілуде. Оқу бағдарламаларына гендерлік теңдік мәселелері енгізіліп, мектептер мен университеттерде жастарды тең құқықтық қағидаттар негізінде тәрбиелеу қолға алынған.
5. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу
   Қазақстанда тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күреске ерекше назар аударылады. Құқық қорғау органдары мен үкіметтік емес ұйымдар бұл мәселеге қарсы күрес жүргізуде. Әйелдер мен балаларға арналған дағдарыс орталықтары ашылып, олар қажетті көмек пен қолдау ала алады.

Гендерлік саясаттың жетістіктері мен қиындықтары

Қазақстанда гендерлік саясат айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізгенімен, кейбір қиындықтар да бар. Негізгі жетістіктерге мыналар жатады:

• Әйелдердің мемлекеттік және экономикалық сектордағы белсенділігінің артуы;
• Гендерлік теңдікті нығайтуға бағытталған заңдардың қабылдануы;
• Білім беру және әлеуметтік салаларда әйелдерге арналған мүмкіндіктердің кеңеюі.

Дегенмен, әлі де шешімін қажет ететін мәселелер бар:

• Әйелдердің жоғары лауазымды қызметтерде аз болуы;
• Жалақыдағы гендерлік алшақтықтың сақталуы;
• Қоғамда кейбір гендерлік стереотиптердің әлі де орнығуы.