Blog

Давление қалай өлшейді: Қан қысымын дұрыс өлшеу әдістері

March 25, 2025

65 2 minutes read

Адам денсаулығы – ең басты байлық. Сол байлықты бақылап отыру үшін әртүрлі құралдар мен әдістер қолданылады. Соның бірі – қан қысымын өлшеу. Бұл — жүрек пен қан тамырларының қызметін бағалаудың ең қарапайым, бірақ өте маңызды тәсілі. Көп адам бұл үдерісті күнделікті өмірде жиі жасайды, бірақ оның қалай жүргізілетінін, қандай құралдар қолданылатынын және нәтижені қалай дұрыс түсіндіруге болатынын жете біле бермейді. Осы мақалада біз дәл осы сұрақтардың жауабын қарастырамыз.

Қан қысымы дегеніміз не?

Қан қысымы — жүрек соққанда қанның артериялар қабырғасына түсіретін күші. Ол екі көрсеткіштен тұрады:

Систолалық қысым — жүрек жиырылып, қанды қантамырларға айдағанда байқалатын жоғары мән;
Диастолалық қысым — жүрек бұлшықеті босаңсыған кезде тіркелетін төмен мән.

Мысалы, 120/80 мм сын.бағ. деген көрсеткіште 120 — систолалық, ал 80 — диастолалық қысым.

Қан қысымын өлшеудің маңыздылығы неде?

Қан қысымын тұрақты түрде бақылау:

Гипертония мен гипотонияны ерте анықтауға көмектеседі;
Жүрек-қантамыр ауруларының қаупін төмендетуге жағдай жасайды;
Дәрі-дәрмектің тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді;
Тұрмыстағы күйзеліс пен өмір салтының денсаулыққа әсерін бақылауға мүмкіндік береді.

Кейде адам өзін жақсы сезінсе де, қан қысымы қалыптыдан ауытқып тұруы мүмкін. Сондықтан оны тек симптом пайда болған кезде ғана емес, алдын алу шарасы ретінде де өлшеп отырған жөн.

Қан қысымы қалай өлшенеді?

Енді негізгі сұраққа тоқталайық: давление қалай өлшейді?

Қан қысымын өлшеудің бірнеше әдісі бар, бірақ ең кең тарағаны — арнайы құрал арқылы жүргізілетін әдіс. Бұл процесс мынадай негізгі кезеңдерден тұрады:

1. Дайындық кезеңі

Өлшеу алдында 5-10 минут тынығу қажет;
Кофе, темекі, дене жүктемесінен кейін кемінде 30 минут күткен дұрыс;
Өлшеу тыныш ортада, отырған күйде жүргізілуі керек;
Қол киімнен босатылып, шынтақ деңгейінде орналасуы тиіс.

2. Құралды таңдау

Қазіргі таңда екі негізгі түрі қолданылады:

Механикалық тонометр (анероид) – дәстүрлі, дәл, бірақ қолдануға аздап тәжірибе қажет;
Автоматтандырылған тонометр – жеңіл әрі ыңғайлы, көбінесе үй жағдайында қолданылады.

Автоматтандырылған құрылғылар иықтан немесе білектен өлшейді. Кейбір үлгілері саусақтан немесе білезіктен де нәтиже көрсете алады, бірақ олардың дәлдігі төмен болуы мүмкін.

3. Өлшеу үдерісі

Механикалық тонометрмен:

Манжета иыққа байланады;
Грушаны пайдаланып ауа айдалады (180-200 мм сын.бағ. дейін);
Құлаққаппен фонендоскоп арқылы қантамыр соғысы тыңдалады;
Алғаш шыққан дыбыс — систолалық қысым;
Дыбыс жоғалған сәт — диастолалық қысым.

Автоматты тонометрмен:

Құрылғыны іске қосу батырмасын басу жеткілікті;
Манжета өзі толып, қысымды өлшейді;
Экранда екі мән бірден көрсетіледі: жоғары және төмен қысым.

4. Нәтижені бағалау

Қалыпты қан қысымы ересек адамда:

Систолалық: 110–130 мм сын.бағ.;
Диастолалық: 70–85 мм сын.бағ.

Егер систолалық мән 140-тан жоғары, немесе диастолалық мән 90-нан жоғары болса, бұл — гипертония белгісі болуы мүмкін. Ал өте төмен мәндер — гипотонияға нұсқайды.

Бір рет өлшенген нәтиже нақты диагноз қоюға жеткіліксіз. Қан қысымын бірнеше күн қатарынан, бірдей уақытта өлшеп, орташа мәнін есептеу дұрысырақ.

Қандай жиілікпен өлшеу қажет?

Дені сау адамдарға — аптасына 1–2 рет жеткілікті;
Гипертониямен ауыратындарға — күнделікті, таңертең және кешке;
Дәрі қабылдап жүргендерге — дәрі ішер алдында және кейінгі бір сағат ішінде.

Жазбаларды арнайы күнделікке түсіріп отыру — емдеуші дәрігер үшін пайдалы ақпарат көзі болады.