Инвестициялау деген не? Қарапайым әрі түсінікті тілмен
Қазіргі заманда қаржылық сауатты болу — табысты өмірдің негізгі кепілдерінің бірі. Жалақыны тиімді басқару, артық шығыннан сақтану, болашаққа қор жинау — бұның бәрі адамның қаржыға деген қарым-қатынасын көрсетеді. Осындай маңызды ұғымдардың бірі — инвестиция. Ал енді, инвестициялау деген қалай түсініледі?
Қарапайым тілмен айтқанда…
Көп адам “инвестиция” сөзін естігенде, бірден ірі бизнес, акциялар, қор нарығы, банктер және бай адамдарды елестетеді. Бірақ шын мәнінде инвестициялау — тек байларға ғана емес, қарапайым адамдарға да қолжетімді ұғым. Бұл — қолда бар ресурсты (уақыт, ақша, күш) көбейту немесе құндылығын арттыру үшін ұзақ мерзімге жұмсау.
Мысалы, сіздің бір мөлшерде ақшаңыз бар делік. Сол қаражатты банкке депозитке салсаңыз, белгілі бір уақыттан кейін үстінен пайыз аласыз. Бұл — инвестициялаудың ең жеңіл, әрі кең таралған түрі.
Инвестицияның негізгі мақсаты
Инвестицияның басты мақсаты — табыс табу. Дегенмен, бұл табыс бірден келе салмайды. Инвестор шыдамды болуы керек. Себебі ақшаны бүгін салып, ертең еселеп пайда көрем деу — қате түсінік. Инвестициялау — ұзақ мерзімді көзқарасты қажет ететін процесс.
Мысалы, егер біреу білім алуға уақытын, күшін және ақшасын жұмсаса, бұл да бір түрдегі инвестиция. Себебі ол адам болашақта жақсы жұмыс тауып, жоғары жалақы ала алады. Бұл жерде инвестиция тек ақша түрінде емес, білім мен дағдыға салынған деп айтуға болады.
Инвестиция түрлері
Инвестицияның бірнеше негізгі түрі бар, және әрқайсысының өз ерекшелігі мен тәуекелі болады:
- Қаржылық инвестиция – Бұл ең көп тараған түрі. Оған акциялар, облигациялар, пайлық қорлар, банк депозиттері жатады. Мұнда сіз өз қаражатыңызды белгілі бір құралға салып, табыс күтесіз.
- Жылжымайтын мүлікке инвестиция – Үй, жер, пәтер сатып алып, оны жалға беру немесе кейін сату арқылы пайда табу. Бұл — салыстырмалы түрде қауіпсіз бағыттардың бірі.
- Бизнеске инвестиция – Кәсіп ашу немесе дайын бизнеске серіктес ретінде қосылу арқылы жүзеге асады. Мұнда табыс көп болуы мүмкін, бірақ тәуекел де жоғары.
- Өзіңізге инвестиция – Жеке даму, курстар, семинарлар, спорт, денсаулық – мұның бәрі болашағыңызға салынған инвестиция.
Неге инвестициялау маңызды?
Ақша өздігінен құнсыздануы мүмкін, әсіресе инфляция кезінде. Егер ақшаңыз бос жатса, уақыт өте келе оның сатып алу қабілеті төмендейді. Ал егер оны дұрыс бағытта жұмыс істетсеңіз, яғни инвестиция жасасаңыз, сіз тек құнсызданудан сақтанып қана қоймай, үстінен табыс таба аласыз.
Инвестициялау – қаржылық еркіндікке апаратын жол. Егер сіз табыс көзіңізді әртараптандырып, бірнеше бағыттан пайда көре бастасаңыз, бір жұмыстан айырылып қалсаңыз да, басқа көздер арқылы өмір сүруіңізге болады.
Инвестицияның тәуекелі бар ма?
Әрине, инвестиция жасауда әрдайым белгілі бір тәуекел болады. Кейбір қаржы құралдары тұрақты болса, кейбірі құбылмалы, яғни табыс та, шығын да болуы мүмкін. Сондықтан инвестиция жасамас бұрын:
- Жақсылап зерттеу жүргізу керек
- Сарапшылардың пікірін тыңдаған жөн
- Өз қаржылық жағдайыңызды бағалаңыз
- Барлық жұмсағыңыз келетін ақшаны емес, артық қаражатыңызды ғана пайдаланыңыз
Жастар мен инвестиция: тым ерте ме?
Жоқ, керісінше — жастар неғұрлым ертерек инвестициямен айналыса бастаса, соғұрлым жақсы. Уақыт — инвестордың ең мықты досы. Қарапайым мысал: егер 25 жастағы адам ай сайын 10 000 теңгеден инвестиция жасап отырса, 20 жылдан кейін бұл үлкен сомаға айналады. Ал дәл осы әрекетті 40 жаста бастап кетсе, нәтиже аз болады.
Уақыттың құны (time value of money) деген ұғым дәл осыны білдіреді. Ақша бүгін құндырақ, ал ертең — аздау. Сондықтан ерте бастау — үлкен артықшылық.
Инвестиция жасау үшін көп ақша керек пе?
Жоқ. Инвестицияны аз сомадан бастауға болады. Қазір түрлі онлайн платформалар бар, мысалы, мобильді қосымшалар арқылы бірнеше мың теңгеден-ақ бастап көруге мүмкіндік бар. Бастысы — ниет және тұрақтылық.
Ең тиімді әдіс — ай сайын тұрақты түрде аз болса да инвестиция құю. Бұл қаржылық тәртіп қалыптастырып, үлкен нәтижеге жеткізеді.
