Данияның ақша бірлігі қалай аталады – Толық шолу
Күнделікті өмірімізде әлем елдерінің валюталары туралы жиі естіп жатамыз. Еуропа елдерінің көпшілігі ортақ валюта — еуроны пайдаланып жатқаны белгілі. Алайда бұл ережеге бағынбай, өзінің ұлттық валютасын сақтап қалған мемлекеттер де бар. Осындай елдердің бірі — Дания.
Бұл елдің ақша жүйесі өзінің тарихымен, тұрақтылығымен және бірегейлігімен ерекшеленеді. Бүгін біз Данияның ұлттық валютасы туралы толығырақ таныстырамыз.
Тарихқа шолу: Ақша жүйесінің қалыптасуы
Данияның ақша жүйесінің тарихы бірнеше ғасырларға созылады. Алғашқы ақша түрлері орта ғасырларда қолданыла бастады. Сол кездегі теңгелер көбіне күміс пен мыс металдарынан жасалып, қолмен соғылатын болған. Алайда уақыт өте келе, мемлекеттің экономикасы мен сауда қатынастары дамып, жүйелі түрде ұлттық валюта енгізу қажеттілігі туындады.
1873 жылы Скандинавия валюталық одағы құрылған кезде, Дания, Швеция және Норвегия ортақ валютаны — кронаны енгізді. Бұл қадам сол кездегі аймақтық экономикалық ынтымақтастықтың белгісі еді. Одақ тарағаннан кейін әр ел өз валютасын сақтап қалды, бірақ атауы өзгеріссіз қалды.
Бүгінгі ақша жүйесі
Қазіргі уақытта Дания өзінің ұлттық валютасы — дат кронын пайдаланады.
Бұл дат кроны (danske krone) деген атаумен белгілі және халықаралық валюталық нарықта DKK деп белгіленеді. Мұнда “krone” сөзі қазақшаға “тәж” немесе “корона” деп аударылады. Бұл сөз скандинавиялық монархия дәстүрін бейнелейді. Бір крон 100 øre-ге бөлінеді — бұлар тиын тәрізді ұсақ номиналдар.
Дат кронының ерекшеліктері
1. Ұлттық ерекшеліктерге сай дизайн
Дания банкноттары мен монеталары елдің мәдениетін, тарихын және табиғатын бейнелейтін көркем суреттермен әсемделген. Әсіресе, банкноттарда атақты тарихи тұлғалар мен Данияға тән сәулет өнерінің үлгілері бейнеленеді.
2. Қауіпсіздік шаралары
Дания Ұлттық банкі ақша айналымындағы қауіпсіздікке ерекше көңіл бөледі. Банкноттарда заманауи қорғаныс технологиялары, сутаңбалар, микроәріптер және жасырын белгілер қолданылады. Бұл жалған ақша жасау әрекеттерінің алдын алуға көмектеседі.
3. Электронды төлемнің кең таралуы
Дания қазіргі таңда ең цифрландырылған елдердің бірі. Көптеген азаматтар қолма-қол ақша қолданбай, тек карталар мен мобильді қосымшалар арқылы төлем жасайды. Алайда бұл жағдай ұлттық валютаның қажеттілігін жойған жоқ.
Еуроға өтпеген жалғыз елдердің бірі
Көптеген еуропалық елдер Еуроодаққа мүше бола отырып, өз валюталарын еуроға ауыстырды. Бірақ Дания бұл тұрғыда ерекшелік танытып, референдум арқылы еуроға көшуден бас тартты. Халық өз валютасын сақтап қалуды жөн көрді, себебі:
- Ұлттық бақылауды сақтау — Дания Ұлттық банкі өзінің монетарлық саясатын дербес жүргізе алады.
- Экономикалық тұрақтылық — Дания экономикасы тұрақты болғандықтан, сыртқы валюталық тәуелділік қажет емес.
- Халық сенімі — Дат кроны ел азаматтарының арасында жоғары сенімге ие.
Валюта айырбасы мен халықаралық сауда
Дания Еуропада орналасқанымен, өз валютасын қолданып жүргендіктен, басқа елдермен сауда жасағанда айырбас курсы маңызды рөл атқарады. Халықаралық нарықта DKK курсы көбіне еуромен салыстырылады, өйткені ЕО елдерімен сауда-саттық тығыз жүргізіледі.
Дания кронына қатысты қызықты фактілер
- Қазіргі банкноттар сериясы 2009 жылы енгізілген. Бұл серия “Көпірлер мен археологиялық ескерткіштер” деп аталады.
- 50 крондық купюра көгілдір түсті, ал 1000 крон қызғылт реңкті.
- 2005 жылдан бері 25 øre монетасы айналымнан шығарылды, себебі инфляция әсерінен оның құны төмендеп кеткен.
