Кекештіктен қалай құтылуға болады: Тиімді әдістер мен кеңестер

Әр адамның өз ойын анық, еркін жеткізе алуы — маңызды қабілет. Алайда кейбір жандар үшін бұл күрделі сынаққа айналады. Сөйлеу барысында кекештеніп қалу, сөзді толық жеткізе алмау, өзіне деген сенімсіздікпен қатар жүруі мүмкін. Бұл жағдай балада да, ересек адамда да кездеседі. Бүгін біз осы мәселемен күресу жолдарын қарастырамыз.

Кекештіктің себебі неде?

Кекештік — бұл көбіне физиологиялық емес, психологиялық сипаттағы жағдай. Оның пайда болуына:

• Жүйке жүйесінің бұзылыстары,
• Бала кезден алған психологиялық жарақаттар,
• Жиі ұялту, басу, қорқыту арқылы тәрбиелеу,
• Тілді кеш дамыту немесе дұрыс қалыптастырмау себеп болуы мүмкін.

Кейбір адамдар өмір бойы сөйлеуде кедергі сезінбей жүріп, кенеттен стресстік жағдайдан кейін кекештеніп бастайды. Бұл — адамның психикасының сыртқы әсерге әлсіз екенін көрсетеді.

Мәселені мойындау — алғашқы қадам

Алдымен, адам бұл мәселені жасырмай, оны мойындап, шешуге дайын болу керек. Өзінің сөйлеу ерекшелігін қабылдау, әрі қарай алға жылжу үшін маңызды. Өйткені кекештік тек физикалық шектеу емес, ол көбінесе ішкі сенімсіздіктен, қысылудан туындайды.

Сөйлеу терапиясы — негізгі құрал

Көп жағдайда логопедпен жұмыс жасау — ең тиімді шешімдердің бірі. Мамандар арнайы жаттығулар мен әдістемелер арқылы сөйлеу процесін қалыпқа келтіруге көмектеседі. Олардың көмегімен:

• Дұрыс тыныс алу жаттығулары,
• Әріптер мен сөздерді еркін айту техникасы,
• Сөйлеу барысында демді үнемдеп қолдану үйретіледі.

Логопедпен тұрақты жұмыс істеу, әсіресе бала кезінде басталса, жақсы нәтижелерге жеткізеді.

Психологтың көмегі

Кейде кекештік тек тіл мен сөйлеуге емес, психологиялық факторларға байланысты болады. Мұндайда психотерапевт немесе психологпен жұмыс істеу аса қажет. Олар:

• Ішкі қорқынышты анықтауға,
• Өзіне деген сенімді арттыруға,
• Жағымсыз естеліктермен жұмыс жасауға көмектеседі.

Сөйлеу қабілетін дамыту үшін адам ең алдымен өз-өзіне сенуі керек. Ал сенім ішкі жан дүниені тазарту арқылы қалыптасады.

Тыныс алу — тілдің серігі

Сөйлеу процесінің басты тірегі — дұрыс тыныс алу. Кекештенетін адамдар көбіне демін дұрыс үйлестіре алмай, сөздің ортасында тоқтап қалады. Бұл мәселені шешу үшін:

• Қарынмен тыныс алуды үйрену,
• Ұзақ әрі терең демалу жаттығуларын жасау,
• Сөйлеу алдында бірнеше тыныс алу циклі арқылы тыныштану ұсынылады.

Йога немесе тыныс алу гимнастикасы да үлкен көмек береді.

Сахналық сөйлеу — тәжірибелік әдіс

Актерлік шеберлік сабағы, сахналық сөйлеу немесе дебатқа қатысу кекештікті жеңуге үлкен үлес қосады. Мұндай ортада адам:

• Өз ойын ашық айтуға дағдыланады,
• Қоғам алдында сөйлеуге бейімделеді,
• Сөйлеу құрылымын саналы түрде бақылауды үйренеді.

Бастапқыда бұл қиын болып көрінгенімен, тәжірибе арқылы сенімділік артады, сөйлеудегі еркіндік орныға бастайды.

Үй жағдайындағы жаттығулар

Егер маманның көмегіне жүгінуге мүмкіндік болмаса, үйде жасалатын қарапайым жаттығулар да көмектеседі:

1. Айна алдында сөйлеу — өзіңнің мимикаңды, тынысыңды бақылауға мүмкіндік береді.
2. Дауыстап кітап оқу — сөйлемдерді анық айтуға дағдыландырады.
3. Күнделік жүргізу және оны дауыстап оқу — ой мен сөйлеуді байланыстырады.
4. Тіл бұлшықеттерін жаттықтыру — жаттығулар арқылы тілдің ептілігі артады.

Мұның бәрі бір күнде нәтиже бермейді, алайда тұрақты жұмыс пен шыдамдылық арқылы үлкен жетістікке жетуге болады.

Технология көмегімен жаттығу

Қазіргі таңда смартфон арқылы:

• Сөйлеуді жазып тыңдау,
• Арнайы сөйлеу жаттығулары қосымшаларын пайдалану,
• Онлайн логопед сабақтарына қатысу мүмкін.

Технологияны дұрыс пайдалана білсек, ол біздің жеке дамуға арналған серігімізге айналады.

Мотивация және орта әсері

Қоршаған орта — өте маңызды. Егер адам үнемі қолдау көрсететін, түсіністікпен қарайтын адамдардың ортасында болса, өзіне сенімділігі артады. Ал керісінше, келеке қылатын ортада бұл мәселе тереңдеп кетуі мүмкін.

Сондықтан:

• Отбасы мүшелері,
• Мұғалімдер,
• Жолдастар — бәрі ынталандырушы рөл атқаруы тиіс.