Қазақстанда халық санын арттыру жолдары

Қазіргі таңда Қазақстан үшін басты стратегиялық мәселелердің бірі — халық санының тұрақты өсуін қамтамасыз ету. Бұл тек сандық көрсеткіш емес, сонымен қатар экономикалық даму, ұлттық қауіпсіздік және әлеуметтік тұрақтылықпен тығыз байланысты күрделі үрдіс.

Демография — ұлттың тамыры. Халық саны азайса, елдің келешегі де күңгірт тартуы мүмкін. Сондықтан осы бағытта жүйелі әрекет ету – баршамыздың ортақ міндетіміз.

1. Жас отбасыларды қолдау – басты басымдық

Жас отбасылар — қоғамның негізі. Жаңа өмір бастау, шаңырақ көтеру, балалы болу — бұл үлкен қуаныш әрі үлкен жауапкершілік. Алайда қазіргі заманның қарқыны мен тұрмыстық қиындықтар жас жұбайларға көп жағдайда тосқауыл болуы мүмкін.

Мемлекет тарапынан мынадай қолдаулар маңызды:

• Тұрғын үймен қамтамасыз ету: Баспана мәселесі – жас отбасылар үшін басты мәселенің бірі. “Бақытты отбасы”, “Жас отбасы” сияқты бағдарламалар арқылы жалға берілетін немесе жеңілдетілген несиемен берілетін тұрғын үйлердің саны артуы қажет.
• Бала күтімі бойынша жәрдемақылар мен демалыстарды ұлғайту: Әсіресе аналар үшін бала туылғаннан кейінгі бірінші жыл – өте маңызды кезең. Сондықтан осы уақытта қаржылай қолдау мен жұмысқа оралу кепілдігі басты рөл атқарады.

2. Балабақша мен мектепке дейінгі білім беру қолжетімді болуы керек

Көп ата-аналар бірнеше балалы болуға шешім қабылдағанда ең алдымен балабақша мәселесіне тап болады. Кезекте тұру, орын тапшылығы, сапасыз білім беру — бұл мәселелерді түбегейлі шешу қажет.

Қандай қадамдар қажет:

• Мемлекеттік және жеке балабақшаларды көбейту;
• Сапалы тәрбиешілер мен әдістемелік бағдарламалар дайындау;
• Ауылдық жерлерде балабақша ашуға инвестиция тарту.

Бала тәрбиесі мен даму мүмкіндігі ата-ана үшін басты фактор. Егер бұл салада сенім қалыптасса, онда көпбалалы болуға деген ынта да артады.

3. Аналардың жұмысқа оралуын оңтайландыру

Кейбір аналар үшін жұмыс пен ана болу арасындағы тепе-теңдік табу оңай емес. Сондықтан еңбек нарығы мен жұмыс берушілердің көзқарасын өзгерту маңызды.

Мынадай шаралар маңызды:

• Қашықтан жұмыс істеу немесе жартылай жұмыс күні енгізу;
• Бала күтімі бойынша демалыстан кейін жұмысқа біртіндеп бейімделу бағдарламаларын ұсыну;
• Бала бағып отырған аналарға арналған арнайы салық жеңілдіктері мен әлеуметтік сақтандыру құралдары.

Бұл шаралар аналардың мансаптан шет қалмай, отбасын кеңейтуге батыл қадам жасауына ықпал етеді.

4. Медициналық қызметтің сапасын арттыру

Балалы болу — тек қаржылай емес, денсаулық тұрғысынан да қолайлы орта қажет ететін үрдіс. Қазіргі таңда репродуктивті денсаулық, жүкті аналарға медициналық көмек және бала күтіміне қатысты қызметтердің сапасы әр аймақта әртүрлі.

Не істеу қажет:

• Ана мен бала денсаулығына қатысты білікті мамандарды даярлау;
• Ауылдық жерлерге қозғалмалы медициналық орталықтар ашу;
• Репродуктивті денсаулыққа байланысты кеңес беру мен диагностика қызметтерін тегін ұсыну.

Дені сау ана мен бала — болашақ ұрпақтың кепілі.

5. Көпбалалы отбасылардың мәртебесін арттыру

Көпбалалы болу — тек жеке шешім ғана емес, елге қосқан үлес. Сондықтан мұндай отбасыларға қоғам тарапынан да, мемлекет тарапынан да ерекше құрмет пен қолдау көрсетілуі керек.

Маңызды бағыттар:

• Көпбалалы аналарға арналған арнайы жеңілдіктер пакеті;
• Көлік, білім, денсаулық сақтау салаларында жеңілдіктер беру;
• Бұл отбасылардың балаларын тегін оқыту немесе грантпен қамтамасыз ету.

Бұл тек көмек қана емес, сондай-ақ қоғамдық үлгіні қалыптастыру құралы.

6. Миграция саясатын жаңғырту

Қазақстанның көптеген аймақтарында халық тығыздығы төмен. Сондықтан көші-қон саясатын да ақылмен жүргізу қажет.

• Шетелде тұрып жатқан қандастарды елге қайтаруға арналған жеңілдетілген бағдарламалар әзірлеу;
• Ішкі миграцияны қолдап, жұмыссыздық деңгейі жоғары өңірлерден даму аймақтарына қоныс аударуға жағдай жасау;
• Жаңа ортаға бейімделуге көмектесетін әлеуметтік және мәдени бағдарлама іске қосу.

7. Ұлттық құндылықтар мен отбасылық дәстүрлерді жаңғырту

Қазақ халқы үшін отбасы – ең киелі ұғым. Алайда қазіргі заманда бұл түсінік кейбір жастар арасында көмескіленіп бара жатқандай. Сондықтан ұлттық мәдениет пен тәрбиенің рөлін күшейту керек.

Ұсыныстар:

• Мектептер мен университеттерде отбасылық құндылықтар мен жауапкершілік туралы сабақтар енгізу;
• БАҚ пен әлеуметтік желілер арқылы отбасы құндылықтарын дәріптейтін жобалар әзірлеу;
• Жастарға арналған семинарлар, тренингтер мен қоғамдық іс-шаралар өткізу.

Осылайша, демографияны қалай көтеруге болады деген сұраққа жауап тек мемлекетке ғана емес, әрбір азаматқа байланысты екенін түсінуіміз керек.

---

Қорытынды

Қазақстан болашағын жарқын ету үшін бүгіннен бастап отбасы институтын қолдауға, әлеуметтік және экономикалық жағдайды жақсартуға, жастарға сенімді болашақ қалыптастыруға ерекше көңіл бөлу қажет. Халықтың өсуі — елдің дамуының айқын көрсеткіші. Бұл тек сан емес, бұл — сапалы, дені сау, бақытты ұрпақ тәрбиелеудің жолы.

Болашағымыз — бүгінгі таңдаған шешімдеріміздің нәтижесі. Ал отбасы мен бала — сол болашақтың басты іргетасы.