Кит баласын қалай атайды: қызықты деректер
Табиғат әлемінде әр жануардың өз ұрпағына қойған атауы бар. Киттер де бұдан тыс қалмайды. Үлкен мұхиттардың алып тұрғындары – киттер баласын ерекше түрде атайды және тәрбиелейді. Бұл мақалада киттердің баласына қандай атау беретінін және олардың алғашқы даму кезеңдері қалай өтетінін қарастырамыз.
Кит баласы қалай дүниеге келеді?
Киттер – сүтқоректілер. Яғни олар жұмыртқа салмайды, керісінше аналық кит баласын тірі туады. Жүктілік мерзімі түріне байланысты 10 айдан 18 айға дейін созылады. Мысалы, көк киттің жүктілігі – шамамен 11 ай. Дүниеге келген сәтте киттің баласы анасының сүтімен қоректенеді. Осы кезде аналық киттің ерекше аналық мейірімі мен қамқорлығын көруге болады.
Кит баласын қалай атайды?
Кит баласына қазақ тілінде “кит баласы” немесе “қорсақтағы төл” деп атайды. Ғылыми ортада және кейбір әдеби еңбектерде оларды “телпек” деп те сипаттайды. Бірақ халықтық қарапайым қолданыста “кит баласы” деген атау ең жиі кездеседі. Бұл сөз тіркесі киттің жаңа туған ұрпағының нәзіктігін және әлі де анасының қорғауында екенін білдіреді.
Кит баласының алғашқы қадамдары қандай?
Туған сәтінен бастап кит баласы судың бетіне шығып, алғаш рет ауа жұтуы керек. Бұл – оның өміріндегі ең алғашқы маңызды қадамы. Анасы баласын су бетіне итеріп, оған көмектеседі. Бірнеше минут ішінде баланың тыныс алу жүйесі толық жұмыс істей бастайды. Бұл кезеңде ана киттің рөлі аса маңызды: ол баласын су астында қалмауға, тыныс алуға және алғашқы жүзуді үйренуге жетелейді.
Күтім және қорғаныс
Алғашқы айлар кит баласы толықтай анасына тәуелді болады. Ол анасының сүтімен қоректенеді. Киттің сүті өте майлы (50%-ға дейін), сондықтан баласы тез арада салмақ қосады. Әдетте, кит баласы күніне 90 килограммға дейін салмақ қосады. Бұл – киттің мұхиттағы өмірге бейімделуінің қажетті бөлігі.
Сонымен бірге ана кит баласын қауіптен қорғайды. Мұхитта оларды акулалар немесе касаткалар сияқты жыртқыштар аңдып жүруі мүмкін. Сондықтан аналық кит әрдайым баласын қасында ұстайды, қажет болса шабуылдан қорғайды.
Кит баласының өсуі мен тәуелсіздікке ұмтылысы
Бірнеше айдан кейін кит баласы ана сүтінен басқа тағам түрлерін де дәмін татып көреді. Бұл кезеңде ол өзінің алғашқы тәуелсіз қадамдарын жасай бастайды. Дегенмен, толық дербестікке жетуі үшін кейде бірнеше жыл керек болады. Бұл уақыт ішінде ол жүзудің, қоректенудің және қауіптен сақтанудың барлық тәсілдерін анасы арқылы үйренеді.
Қызықты дерек
Киттер арасында да тілдесу бар. Анасы мен баласы арнайы дыбыстар арқылы бір-бірімен байланысады. Әр киттің дыбысы өзгеше, сондықтан анасы өз баласының даусын таниды. Бұл қабілет олардың үлкен мұхит кеңістігінде адаспай табысуына көмектеседі.
