Urban Forum Қазақстандағы курьерлер мен такси жүргізушілерінің жұмысына зерттеу жүргізді
Urban Forum Kazakhstan Қазақстандағы платформалық жұмысты талдады. Зерттеу көрсеткендей, елімізде 500 мыңнан астам адам, яғни жалпы жұмыс істейтін халықтың шамамен 5–6%-ы платформалар арқылы табыс табады, және бұл көрсеткіш өсуде, деп хабарлайды dailykz.
Қазақстандағы платформалық жұмыстың ең танымал салалары – такси қызметі мен курьерлік жеткізу. Бұл нарықта ірі халықаралық ойыншылар – Wolt, Glovo, Яндекс.Go, сондай-ақ қазақстандық Chocofood/Рядом қызмет етеді. Қалалық такси қызметін негізінен Яндекс.Go қамтиды, ал қалааралық тасымалдауды – InDriver.
Көп жағдайда адамдар платформалық жұмысты икемді кесте үшін таңдайды. Бұл оқу немесе негізгі жұмысымен қатар қажет болған кезде жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Басшылықтың болмауы – тағы бір артықшылық: жұмыс барысында қысым жоқ. Жақсы табыс алу да маңызды фактор болып табылады, бірақ ол әрдайым тұрақты емес.
Алайда әлеуметтік қорғау мен салық төлеу мәселелері әлі шешімін тапқан жоқ. Сарапшылар заңнамалық түзетулер әзірлену сатысында екенін және платформалық жұмыскерлердің көбіне әлеуметтік заңнама аясында қамтылмай, «күлгін» аймақта жұмыс істейтінін атап өтті.
Пилоттық жоба: такси жүргізушілері үшін арнайы салық режимі
2024 жылғы желтоқсанда такси жүргізушілері үшін арнайы салық режимін сынау бойынша пилоттық жоба аяқталды. Бұл жоба 2023 жылғы шілдеден бастап Яндекс.Такси, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мен Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетінің қатысуымен жүргізілді. Жүргізушілер жеке кәсіпкер ретінде тіркеліп, мобильді қосымшаны пайдалана отырып арнайы салық режимін қолданды. Яндекс.Такси салық агенті ретінде олардың салықтарын есептеп, төлеп отырды. Жобаның мақсаты – жүргізушілерді «күлгін» аймақтан шығуға ынталандыру.
Жобада 70 мыңнан астам адам қатысты, бұл жұмысшыларға әлеуметтік кепілдіктер берді. Қазіргі таңда жаңа Салық кодексі аясында «Платформалық жұмыс» арнайы салық режимін енгізу қарастырылуда, бұл тәжірибені кеңейтуге мүмкіндік береді.
Сарапшы пікірі
Яндекс.Go платформалық жұмысты дамыту директоры Наталья Москвитина былай деді:
«Технологиялар институционалдық олқылықтарды жаба алады. Платформа орындаушы мен мемлекет арасындағы делдал қызметін атқарғанда, кедергілер жойылады – және бұл барлық тарапқа тиімді».
