Міржақып дулатов өмірбаяны – шығармашылығы мен мұрасы
Міржақып Дулатұлы — қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысының көрнекті өкілі, ағартушы, ақын, жазушы, қоғам қайраткері. Оның өмірі мен шығармашылығы қазақ халқының ХХ ғасыр басындағы әлеуметтік-саяси ахуалының айнасы іспеттес. Дулатұлының «Оян, қазақ!» атты шығармасы қазақ әдебиетінің алтын қорына енген туынды болып табылады. Бұл мақалада біз Міржақып Дулатұлының өмір жолын, шығармашылығын, қоғамдық-саяси қызметін, жеке өмірін және мұрасының маңызын қарастырамыз.
Міржақып дулатов өмірбаяны – шығармашылығы мен мұрасы
Балалық шағы мен отбасы
Міржақып Дулатұлы 1885 жылы 25 қарашада Торғай облысының Сарықопа болысында дүниеге келген. Ол Арғын тайпасының Мадияр руынан шыққан. Әкесі Дулат — қолөнерші, шешесі Дәмеш — әнші, ойын-сауыққа әуес адам болған. Міржақыптың балалық шағы ауылда өткен. Әкесі балаларын оқытуға ерекше мән берген. Алғашқы білімін ауыл молдасынан алған Міржақып кейін орысша білім алу үшін мұғалімдерден дәріс алады. Оның білімге деген құштарлығы ерте байқалған.
Білім алу және шығармашылық жолының басталуы
Міржақып 1902 жылы Орынбордағы орыс-қазақ мектебін бітіріп, мұғалімдік қызметке орналасады. 1905 жылы қазақтардың Ресей патшасына құзырхат жазуына қатысады. Бұл оқиға оның қоғамдық-саяси қызметінің бастамасы болды. 1909 жылы «Оян, қазақ!» атты өлеңдер жинағын жариялап, қазақ халқын оянуға шақырады. Бұл шығарма қазақ әдебиетінде жаңа бағыттың бастамасы ретінде бағаланады.
Шығармашылық қызметі мен қоғамдық-саяси қызметі
Міржақыптың шығармашылығы әртүрлі жанрларды қамтиды. Ол поэзия, проза, публицистика салаларында қалам тербеген. 1910 жылы «Бақытсыз Жамал» атты алғашқы романы жарық көреді. Бұл шығарма қазақ әдебиетінде жазылған алғашқы роман ретінде танылған. Сонымен қатар, ол газеттерде қызмет етіп, ұлттық мәселелерді көтерген мақалалар жариялайды.
Қоғамдық-саяси қызметінде Міржақып Алаш қозғалысының белсенді мүшесі болды. 1917 жылы Орынборда өткен қазақтардың съезінде Алаш партиясы құрылып, Міржақып оның қатарында болды. Алашорда үкіметінің мүшесі ретінде қазақ халқының тәуелсіздігі үшін күресті. Алайда, Кеңес үкіметі орнағаннан кейін Алашорда таратылады, ал оның мүшелері қуғын-сүргінге ұшырайды.
Жеке өмірі
Міржақыптың жеке өмірі де қызықты. 1914 жылы Ғайнижамал Баймұратқызымен отбасы құрады. Олардың Гүлнар атты қызы болады. Гүлнар — атақты қоғам қайраткері, дәрігер, әкесінің мұрасын зерттеуші ғалым. Міржақыптың отбасы оның шығармашылығына қолдау көрсетіп, оның мұрасын сақтауға зор үлес қосты.
Мұрасы мен маңызы
Міржақып Дулатұлының мұрасы қазақ халқының тарихында ерекше орын алады. Оның шығармалары ұлттық сана-сезімнің қалыптасуына ықпал етті. «Оян, қазақ!» өлеңдер жинағы қазақ әдебиетінің алтын қорына енген туынды болып табылады. Сонымен қатар, оның «Бақытсыз Жамал» романы қазақ әдебиетінде жазылған алғашқы роман ретінде бағаланады. Міржақыптың қоғамдық-саяси қызметі қазақ халқының тәуелсіздігі үшін күрестің жарқын үлгісі болып табылады.
