«Елге зиянсыз, нақты пайда әкелетін нәрсе жалғасуға тиіс» – саясаттанушы Эдуард Полетаев
Қазақстан ШЫҰ Даму банкін құруды қолдайды, бұл қаржы институты ұйымға мүше елдердің экономикасын дамытуға бағытталған. Бұл туралы Касым-Жомарт Тоқаев «ШЫҰ плюс» саммитінде айтты. Президент еліміз аймақтық өзара байланыстарды нығайтуға әрі қарай да жан-жақты қолдау көрсетуге дайын екенін атап өтті.
Біз ШЫҰ дамуының перспективалары, Қазақстанның ұйымдағы рөлі және қазақстан-қытай қатынастарын нығайту аспектілерін саясаттанушы Эдуард Полетаевпен талқыладық.
Қазақстан-қытай қатынастары: стратегиялық серіктестік
— Эдуард Эдуардович, Тоқаев Қазақстан-қытай қарым-қатынастарының жоғары деңгейде екенін атап өтті. Си Цзиньпин де екі елдің стратегиялық серіктес екенін, өзара түсіністік пен сенім сақталатынын айтты. Сіздің пікіріңіз қандай?
— Қазақстан-қытай ынтымақтастығы өте перспективалы. Саяси тұрғыдан алғанда бұл стратегиялық серіктестік, яғни жоғары деңгейдегі жиі және мазмұнды байланыстар. Мысалы, Қазақстан президентінің Қытайға ресми сапары, ШЫҰ саммиті, Деловой кеңес және компания жетекшілерімен кездесулер – бәрі стратегиялық серіктестіктің көрінісі.
Өткен жылы президент Қазақстанда болды, биыл Си Цзиньпин қайта сапармен келді, содан кейін Қазақстан басшысы Қытайға барды. Мұндай жиі кездесулер экономикалық және іскерлік байланыстарды нығайтуға, жаңа жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
— Сауда көлемі қалай өсуде?
— Соңғы деректер бойынша сауда айналымы рекордтық деңгейге жетті: 43,8 млрд доллар, бұл өткен жылмен салыстырғанда 6,8% артық. Алдағы жылдары да өсім жалғасады деп ойлаймын.
Қазақстан мен Қытай арасындағы байланыстар күрделі саяси жағдайға қарамастан, тұрақты дамып келеді. Бізде екі ел арасында барлық деңгейде тиімді ынтымақтастық бар: сауда, энергетика, транспорт, гуманитарлық сала, туризм.
Экономикалық жобалар мен инвестициялар
— Тоқаевтың реформалары ВВП-ге қалай әсер етеді?
— ВВП 300 млрд доллардан асады деп күтілуде. Бұл Президенттің бастамаларының нәтижесі. 2029 жылға дейін экономикаға 150 млрд доллар инвестиция тарту міндеті қойылды, оның ішінде Қытайдан 27 млрд доллар инвестиция келді.
Қазақстаннан Қытайға экспортталатын негізгі тауарлар: мұнай, газ, пайдалы қазбалар және агроөнеркәсіп өнімдері. Қазір өңдеудің терең деңгейіне көшу жобалары жүзеге асырылуда: Жамбыл облысында жүгері өңдеу зауыты (800 млн доллар), Түркістанда мақта кластеры (420 млн), Ақмола облысында астық өңдеу зауыты (650 млн).
Қытайдан өндіріс құрал-жабдықтары, теміржол, электроника, тұрмыстық техника, электромобильдер келеді. Сонымен қатар халықаралық жобалар: «Бір белдеу – бір жол» және ШЫҰ ынтымақтастықты нығайтуға қызмет етеді.
Қазіргі уақытта Қытаймен 6 мыңнан астам бірлескен кәсіпорын бар, соның ішінде Huawei және China National Petroleum Corporation сияқты ірі компаниялар.
ШЫҰ және Қазақстан
— Қазақстан ШЫҰ-да қандай рөл атқарады?
— Геосаяси орналасуына байланысты Қазақстан көпвекторлы саясат жүргізеді және халықаралық ұйымдарға белсенді қатысады. ШЫҰ — Қазақстан үшін тек бұрынғы КСРО елдерімен емес, кең ауқымды ұйым. Ел ұйымның құрылтайшысы ретінде маңызды рөл атқарады.
ШЫҰ бастапқыда қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін құрылды, қазір экономикалық, гуманитарлық, технологиялық салаларды дамытуға бағытталған.
— Қазақстанның қатысуы қандай артықшылық береді?
— Ең алдымен, қауіпсіздік кепілдігі, инвестиция тарту мүмкіндігі, логистика мен транспорт хабы ретінде мәртебесін нығайту. Сондай-ақ ШЫҰ алаңдары жобалар мен бастамаларды келісуге, серіктестік құруға мүмкіндік береді.
