Сағи Жиенбаев өмірбаяны – қазақ ақыны мен аудармашы
Сағи Жиенбаев — қазақ әдебиетінің көрнекті өкілдерінің бірі, ақын, аудармашы, әдебиет сыншысы әрі қоғам қайраткері. Оның шығармашылығы қазақ поэзиясына жаңа леп әкеліп, әдебиетіміздің дамуына зор үлес қосты. Сағи Жиенбаевтың өмірі мен шығармашылығы қазақ халқының рухани байлығын, мәдениетін және әдебиетінің тереңдігін танытады.
Сағи жиенбаев өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Сағи Жиенбаев 1934 жылы 5 мамырда Ақтөбе облысының Байғанин ауданындағы Оймауыт ауылында дүниеге келген. Әкесі Жиенбай — ауылдың беделді адамы, анасы Қалима — үй шаруашылығымен айналысқан қарапайым жан. Отбасында Сағи екінші бала болып дүниеге келген. Балалық шағы қиыншылықтармен өтті: ашаршылық, соғыс жылдарының ауыртпалығы, бірақ ол осы қиындықтарға қарамастан, білімге деген құштарлығын жоғалтқан жоқ.
Сағи Жиенбаевтың отбасы әдебиетке жақын болды. Анасы Қалима мен әжесі Ұлпанның ертегілері мен жырлары оның әдебиетке деген қызығушылығын оятты. Әкесі Жиенбай да ауылда ақындық қасиетімен танымал болған. Осылайша, Сағи Жиенбаевтың әдебиетке деген сүйіспеншілігі отбасының ықпалымен қалыптасты.
Білім жолы мен шығармашылыққа қадам
Сағи Жиенбаев 1955 жылы Қызылорда педагогикалық институтының филология факультетін бітірген. Оқуын аяқтағаннан кейін Жезқазған қаласындағы №10 орта мектепте мұғалім болып жұмыс істеді. 1956 жылы Қазақстан Жазушылар одағына қабылданып, «Жұлдыз» журналының поэзия бөлімінде қызмет атқарды. Кейін «Қазақ әдебиеті» газетінің поэзия бөлімін басқарды. 1984 жылдан бастап шығармашылық жұмыспен айналысты.
Оның алғашқы өлеңдері 1950 жылдардың соңында жариялана бастады. Алғашқы жинағы «Қарлығаш» 1959 жылы жарық көрді. Одан кейінгі жылдары «Сыйлық» (1960), «Қыр гүлі» (1966), «Сырлы теңіз» (1963), «Қайырлы таң» (1966), «Ақ толқын» (1967), «Сол бір көктем есімде» (1969), «Алтын қалам» (1971), «Жадымдасың, жас күнім» (1972), «Әлия» (1973), «Оймауыт» (1975), «Көктем самалы» (1976) атты өлеңдер жинақтары жарық көрді.
Шығармашылық жолы мен жетістіктері
Сағи Жиенбаевтың шығармашылығы қазақ поэзиясының дамуына зор ықпал етті. Оның өлеңдері лирикалық, философиялық тереңдігімен ерекшеленеді. Ақынның шығармаларында адамгершілік, махаббат, табиғат сұлулығы, Отанға деген сүйіспеншілік тақырыптары кеңінен орын алады. Оның өлеңдерінде қазақ халқының ұлттық болмысын, салт-дәстүрлерін, мәдениетін дәріптеу басым.
Сағи Жиенбаев тек ақын ғана емес, аудармашы ретінде де танымал болды. Ол А.С. Пушкин, М.Ю. Лермонтов, Р.Гамзатов, Д.Кугультинов сияқты әлем әдебиетінің классиктерінің шығармаларын қазақ тіліне аударды. Оның аудармалары қазақ оқырмандары үшін әлем әдебиетінің жауһарларымен танысуға мүмкіндік берді.
Ақынның шығармашылығына тән ерекшелік — оның ән мәтіндерін жазуы. Ол «Еңлік — Кебек», «Махамбет» сияқты опералардың либреттосын жазды. Бұл шығармалар қазақ опера өнерінің дамуына зор үлес қосты.
Сағи Жиенбаевтың шығармалары әлемнің 15-ке жуық тіліне аударылды. Оның өлеңдері мен аудармалары көптеген халықаралық әдеби байқауларда жоғары бағаланды. Ақынның еңбегі Қазақстан Республикасының жоғары наградаларымен марапатталды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Сағи Жиенбаевтың қоғамдық және саяси көзқарастары оның шығармашылығында айқын көрініс тапты. Ол өз өлеңдерінде қоғамдағы әділетсіздікке, теңсіздікке қарсы шықты. Ақынның шығармаларында адам құқықтары, еркіндік, теңдік мәселелері көтерілді. Оның өлеңдері жастарды Отанын сүюге, адал болуға, еңбекқор болуға шақырды.
Сағи Жиенбаевтың қоғамдық қызметі де белсенді болды. Ол Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі ретінде әдебиет саласындағы көптеген мәселелерді көтерді. Ақынның қоғамдық қызметі оның шығармашылығымен тығыз байланысты болды.
Жеке өмірі
Сағи Жиенбаевтың жеке өмірі туралы көп мәлімет жоқ. Ақынның отбасы туралы ақпараттар өте шектеулі. Оның жеке өмірі көбінесе шығармашылығымен байланысты болды. Ақынның шығармалары оның ішкі дүниесін, сезімдерін, ойларын айқын көрсетеді.
Мұрасы мен маңызы
Сағи Жиенбаевтың мұрасы қазақ әдебиетінде маңызды орын алады. Оның шығармалары қазақ поэзиясының дамуына зор ықпал етті. Ақынның өлеңдері мен аудармалары қазақ халқының мәдениетін, тілін, тарихын сақтауға және дамытуға үлес қосты. Сағи Жиенбаевтың шығармашылығы қазақ әдебиетінің алтын қорына қосылған баға жетпес мұра болып табылады.+
