Мархабат Байғұт өмірбаяны – қазақ жазушысы және қоғам қайраткері
Мархабат Байғұт — қазақ әдебиеті мен журналистикасының көрнекті өкілдерінің бірі, қоғам қайраткері. Оның шығармашылығы мен қоғамдық қызметі қазақ халқының рухани және мәдени дамуына елеулі үлес қосты. Жазушының шығармалары ұлттық әдебиеттің алтын қорына енген, ал қоғамдық қызметі оның ел алдындағы абыройын арттырды. Мархабат Байғұттың өмірі мен шығармашылығы қазақ әдебиеті мен журналистикасының даму тарихында маңызды орын алады.
Mархабат байғұт өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Мархабат Байғұт 1945 жылы 25 мамырда Оңтүстік Қазақстан облысы, Түлкібас ауданы, Пістелі ауылында дүниеге келген. Әкесі — Татеев Байғұт, анасы — Татеева Әсем. Мархабат Байғұт қазақтың дулат тайпасының жаныс руынан шыққан. Балалық шағы ауылда өтті, бұл кезең оның болашақ шығармашылығына үлкен әсерін тигізді. Ауылдың табиғаты, адамдардың өмірі мен тұрмысы, олардың арасындағы қарым-қатынастар жазушының шығармаларына арқау болды.
Білім алу және еңбек жолының басталуы
1962 жылы Алматы қаласындағы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетіне түсіп, 1972 жылы оны ойдағыдай тәмамдады. Университетті бітірген соң, Мархабат Байғұт еңбек жолын Түлкібас аудандық «Шамшырақ» газетінде корректор, кейіннен әдеби қызметкер ретінде бастады. Одан кейін Шымкент қаласындағы облыстық «Оңтүстік Қазақстан» газетінде әдеби қызметкер, мәдениет, әдебиет және өнер бөлімінің меңгерушісі болып жұмыс істеді. Бұл кезеңдерде ол журналистика саласында тәжірибе жинақтап, шығармашылық қабілеттерін шыңдады.
Шығармашылық жолы мен жетістіктері
Мархабат Байғұттың шығармашылық жолы 1978 жылы «Шілде» атты повесімен басталды. Одан кейін «Сырбұлақ» (1980), «Интернаттың баласы» (1985), «Нәуірзек» (1988), «Қорғансыз жүрек» (1993), «Дауыстың түсі» (1993), «Машаттағы махаббат» (1995), «Ақпандағы мысықтар» (2000), «Аңсар» (2001), «Алмағайып» (2001), «Қозапая» (2003), «Ауыл әңгімелері» (2004) атты шығармаларын жазды. Оның шығармалары қазақ халқының өмірін, тұрмысын, салт-дәстүрін, адамгершілік құндылықтарын терең бейнелейді. Жазушының туындылары орыс, украин, өзбек, түрік, қарақалпақ, саха тілдеріне аударылған.
Мархабат Байғұттың шығармашылығы бірнеше мәрте жоғары бағаланды. 1996 жылы ол «Алаш» халықаралық әдеби сыйлығының лауреаты атанды. 2004 жылы «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағын алды. 2007 жылы Оңтүстік Қазақстан облысының Құрметті азаматы болып тағайындалды. 2009 жылы Қазақстанның Құрметті журналисті атағын иеленді. 2014 жылы «Парасат» орденімен марапатталды. 2016 жылы Анкарада өткен Түркі әлемінің мәдениет фестивалінде «Түркі әлеміне сіңірген еңбегі үшін» халықаралық сыйлығын алды. 2021 жылы Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен «Барыс» орденінің ІІІ дәрежесімен марапатталды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Мархабат Байғұттың қоғамдық қызметі оның шығармашылығымен тығыз байланысты. 1985 жылдан бастап Қазақстан Жазушылар одағының облыстық бөлімшесінің жетекшісі, облыс әкімшілігі аппаратында ішкі саясат бөлімінің меңгерушісі, облыстың тіл басқармасының бастығы (1993–1997) қызметтерін атқарды. 1998 жылдан бастап ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің облыстық басқармасы бастығының орынбасары, кейіннен басқарма бастығы болды. Ол мемлекеттік қызметте жүріп, қазақ тілінің мәртебесін көтеру, ұлттық мәдениетті сақтау және дамыту бағытында көптеген шаралар ұйымдастырды.
Жазушының қоғамдық қызметі оның әдеби шығармашылығына да ықпал етті. Оның туындыларында ұлттық құндылықтар, адамгершілік, отаншылдық, ел бірлігі мәселелері көрініс тапты. Мархабат Байғұттың шығармалары мен қоғамдық қызметі қазақ халқының рухани және мәдени дамуына елеулі үлес қосты.
Жеке өмірі
Мархабат Байғұттың отбасы — оның өміріндегі ең маңызды құндылықтардың бірі болды. Жұбайы — Байғұтова Қыздаркүл (1949 жылы туған), зейнеткер. Олардың қызы — Ақлима (1969 жылы туған), ұлдары — Нұрлан (1974 жылы туған) және Дулат (1977 жылы туған). Отбасы мүшелері жазушының шығармашылығына және қоғамдық қызметіне әрдайым қолдау көрсетіп отырды.
Мұра және маңызы
Мархабат Байғұттың шығармашылығы қазақ әдебиетінің дамуына үлкен ықпал етті. Оның туындылары қазақ халқының өмірін, салт-дәстүрін, адамгершілік құндылықтарын терең бейнелейді. Жазушының шығармалары оқырмандарға ұлттық рухты, ел бірлігін, адамгершілікті насихаттайды.
Қоғамдық қызметі арқылы ол қазақ тілінің мәртебесін көтеру, ұлттық мәдениетті сақтау және дамыту бағытында көптеген шаралар ұйымдастырды. Мархабат Байғұттың өмірі мен шығармашылығы қазақ халқының рухани және мәдени дамуына елеулі үлес қосты.
