Қайрат Әділгерей өмірбаяны – актер, тележүргізуші, әзіл шебері
Қазақ өнерінің кең сахнасында соңғы онжылдықтарда есімі жиі аталатын, ел ішінде кеңінен танылған тұлғалардың бірі – Қайрат Әділгерей. Ол – театр мен кино актері, тележүргізуші, әзіл-сықақ шебері әрі сахналық мәдениетті қалыптастыруға елеулі үлес қосқан өнер иесі. Оның шығармашылық жолы – тәуелсіз Қазақстандағы мәдениет пен өнердің дамуымен тікелей байланысты. Қайраттың әрбір қадамы – ұлттық сахналық өнердің жаңа белестерін айқындайтын кезеңдермен астасып жатыр.
Ол халыққа тек кәсіби актерлігімен ғана емес, өзінің дара мінезімен, шынайылығымен, тапқыр әзілдерімен де жақын. Қоғамдық мәселелерді жеңіл юмормен жеткізе білуі, қазақы болмысты сақтай отырып заманауи көзқарас ұсынуы – оның ерекшелігі.
Қайрат әділгерей өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Қайрат Әділгерей 1977 жылы 6 қыркүйекте Атырау облысында дүниеге келген. Туған жері – Каспий теңізі жағалауы, тарихы тереңге кететін, қазақ өнері мен мәдениетінде өзіндік орны бар өңір. Атырау – жыр алыбы Мұхит, күмбірлеген домбыра үні мен айтыскерлік дәстүрдің отаны. Осындай рухани ортада туған бала Қайрат өнерге деген сүйіспеншілігін ерте оятады.
Әулеті қарапайым, бірақ өнерге жақын жандар болған. Әкесі – еңбекқор, салмақты жан, анасы – бала тәрбиесіне үлкен мән берген, қазақы тәрбиенің үлгісін көрсеткен әйел. Үй ішіндегі жылылық пен ұлттық дәстүрге құрмет Қайраттың болашақ тұлғалық қалыптасуына әсер етті.
Бала күнінен-ақ елгезек, ширақ, көпшілік алдында сөз айтуға ұмтылатын қасиеті байқалған. Мектеп қабырғасында жүргенде-ақ түрлі мерекелік іс-шараларда белсенділік танытып, сыныптың «көркемөнерпазы» ретінде танылды. Мұғалімдері оның сахналық қабілетін байқап, түрлі концерттік бағдарламаларға қатыстырып отырды.
Қайраттың бойындағы табиғи дарын тек қана өнермен шектелмей, спортқа да бейім болды. Ол мектеп кезінде спорттық жарыстарға қатысып, шынығуға ден қойды. Дегенмен жүрегі әрқашан өнерді қалады.
Білім жолы және алғашқы қадамдары
Мектепті тәмамдаған соң Қайрат арман жетегінде Алматы қаласына аттанады. Оның мақсаты – актер болу, сахна өнерін кәсіби деңгейде игеру еді. Қазақтың мемлекеттік өнер академиясына (қазіргі Т. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясы) оқуға түсіп, кәсіби актерлік білім алады.
Студенттік жылдары Қайрат сахнаның қыр-сырын меңгеріп қана қоймай, ұстаздарынан өнердегі адалдық пен тәртіпті үйренеді. Ол үшін театр – тек жұмыс емес, халықпен сырласу алаңы болды. Әр рөлді терең зерттеп, кейіпкердің ішкі жан дүниесін ашуға ұмтылды.
Алғашқы кәсіби тәжірибесі де студенттік жылдарында басталды. Ол түрлі спектакльдерде екінші рөлдерді ойнай жүріп, сахнаға шынықты. Осы кезеңде оның бойындағы табиғи талант пен еңбексүйгіштік таныла бастады.
Шығармашылығы, қызметі мен жетістіктері
Қайрат Әділгерей кәсіби сахнадағы жолын театрдан бастады. Алматыдағы театр сахналарында түрлі рөлдерді сомдап, көрермен ықыласына бөленді. Оның актерлік ойынына тән ерекшелік – табиғилық пен шынайылық. Ол кейіпкердің мінезін «ойнап» көрсетпейді, керісінше сол бейнеге толық еніп кетеді.
Театрмен қатар кино мен теледидар саласында да үлкен жетістіктерге жетті. Ол көптеген отандық фильмдер мен телехикаяларда ойнап, жаңа буын көрерменнің сүйікті актеріне айналды. Әсіресе комедиялық бағыттағы туындылардағы бейнелері халық есінде қалды.
Тележүргізушілік саласы да оның өмірінде ерекше орын алады. Қайрат түрлі телевизиялық жобаларды жүргізіп, көпшіліктің көңілін көтере білді. Оның әзіл-сықаққа толы тапқыр сөздері мен қазақы қалжыңы көрерменнің ықыласын иеленді.
Әзіл-сықақ жанрындағы еңбегі де айрықша. Ол Қазақстандағы эстрадалық әзіл сахнасының дамуына үлес қосып, түрлі шоу-бағдарламаларда өнер көрсетті. Жастарға бағытталған концерттер мен жобаларда сахналық мәдениеттің деңгейін көтеруге атсалысты.
Жетістіктері қатарында:
- Қазақстанның мәдениет саласына сіңірген еңбегі үшін марапаттар мен құрмет грамоталары;
- театр фестивальдеріне қатысуы;
- халықтың ыстық ықыласы мен сүйіспеншілігі.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Қайрат Әділгерей қоғамдағы түрлі мәселелерге бейжай қарамайтын азамат. Ол өз сұхбаттарында ұлттық құндылықтарды сақтау, қазақ тілінің мәртебесін көтеру, жастардың тәрбиесі секілді мәселелерге тоқталады.
Ол ешқашан ашық саясат сахнасына араласпаса да, қоғамдағы өзекті тақырыптарға пікірін ашық білдіреді. Әсіресе мәдениет пен өнерді дамытуға, ел ішінде ұлттық сананы көтеруге бағытталған ойлары көпшіліктің қолдауына ие.
Қайраттың көзқарасында – өнер адамдарының міндеті тек күлдіру немесе көңіл көтеру емес, қоғамды ойландыру, жақсыға жетелеу. Ол өз шығармашылығы арқылы көрерменге астарлы ой тастауға тырысады.
Жеке өмірі
Қайрат Әділгерей – көпшілікке ашық, бірақ жеке өмірін тым көп жарияламайтын жан. Оның отбасы – өмірінің тірегі. Жұбайы мен балалары туралы ақпараттарды тек кейде ғана бөліседі. Бұл – оның отбасы құндылығына деген құрметінің белгісі.
Ол үшін отбасы – өнер жолындағы барлық қиындықтарды жеңуге күш беретін, рухани демеу болатын ең маңызды ортасы. Балаларына қазақы тәрбие беруді, ұлттық құндылықтарды сіңіруді басты міндет санайды.
Жеке өмірінде қарапайымдылық пен шынайылықты ұстанған Қайрат ел алдында да, үй ішінде де бір қалыпты мінезімен ерекшеленеді.
Мұра және маңызы
Қайрат Әділгерей – қазақ мәдениетінде өзіндік орны бар тұлға. Оның мұрасы – сахнадағы рөлдері, фильмдердегі бейнелері, әзілдері мен тележүргізушілік қызметі. Ол ХХІ ғасырдағы қазақ өнерінің дамуына үлес қосқан буынның өкілі.
Оның өнер жолындағы еңбегі жастар үшін үлгі. Көптеген жас актерлер мен комиктер Қайратты ұстаз санап, оның сахнадағы шеберлігін үйренуге тырысады. Оның шығармашылығында ұлттық нақыш бар: ол қазақы болмысты, салт-дәстүрді сақтай отырып, заманауи тақырыптарды қозғайды.
Қайраттың еңбегі тек сахнамен шектелмейді. Ол қоғамдағы мәдениетке, өнерге деген құрметті арттыруға, халықты бірлікке шақыруға атсалысып жүр.
