Қаракөз Тілеубекова өмірбаяны – өмірі, қызметі, жетістіктері
Қазақ халқының қоғамдық, мәдени және рухани өмірінде ерекше орын алған әйел тұлғалары аз емес. Солардың бірі – Қаракөз Тілеубекова. Оның есімі тек қана шығармашылық саласында ғана емес, сонымен қатар қоғамдық қызмет пен әлеуметтік бастамаларда да белгілі. Қаракөз Тілеубекова – қазақтың заманауи мәдени кеңістігінде өзіндік із қалдырған, білім мен өнерді ұштастыра білген, көпшілікке өнеге болған тұлға. Ол өзінің қажырлы еңбегі, талапшылдығы және ізденімпаздығымен елдің дамуына елеулі үлес қосқан қайраткерлердің қатарында.
Ол туралы айтқанда ең алдымен оның еңбекқорлығы, ұлттық дәстүрге адалдығы, заман талабына сай ойлай білу қабілеті еске түседі. Қаракөз Тілеубекова шығармашылық пен қоғамды ұштастырып, елге қызмет етуді өмірлік мақсат еткен. Оның өмір жолы – тек жеке жетістік тарихы ғана емес, сонымен бірге қазақ қоғамындағы әйелдің орны, оның мәдени және әлеуметтік даму процесіндегі рөлі жайлы айқын мысал.
Қаракөз тілеубекова өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Қаракөз Тілеубекова ХХ ғасырдың соңына таман Қазақстанның мәдениеті мен ғылымы өркендей бастаған тұста дүниеге келген. Ол ұлттық құндылықтарға бай отбасында тәрбиеленді. Әкесі – ұстаздық қызмет атқарған, қоғамдағы жаңалықтарды қадағалап отырған білімді жан болған. Ал анасы – үй шаруасына берілген, бірақ сонымен қатар қолөнерге, әдебиетке жақын, балаларына ұлттық дәстүрді бойына сіңіре білген парасатты адам еді.
Балалық шағында Қаракөз ел ішіндегі салт-дәстүрді, ауыз әдебиетін ерекше қызығушылықпен тыңдап өсті. Әжесінің әңгімелері мен ертегілері, халық әндері мен жырлары оның дүниетанымының қалыптасуына үлкен ықпал етті. Ол кішкентайынан өнерге құштар болды: ән айтуды, өлең жаттауды, ұлттық билерді орындауды ұнатты. Сонымен қатар кітап оқуға деген әуестігі ерте байқалды.
Отбасындағы тәрбиенің ерекшелігі – балаларды еңбекке баулу, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсету қағидалары. Бұл қасиеттер кейіннен Қаракөздің мінезінде, өмірлік ұстанымдарында айқын көрініс тапты. Әкесі қызын әрқашан білім алуға, ізденуге шақырса, анасы мейірім мен инабаттылықтың үлгісін көрсетті.
Балалық шағы ауылдық ортада өткен Қаракөз табиғатпен етене араласты. Жазғы демалыстарда ауылда мал бағып, егін ісіне көмектесіп жүріп, қазақы тұрмыстың барлық қыр-сырын меңгерді. Бұл кезең оның ұлттық тамырға жақын болуына, дәстүр мен мәдениетке деген құрметін арттыруға ықпал етті.
Білімі мен алғашқы қадамдары
Қаракөз Тілеубекова мектеп табалдырығын аттаған сәттен бастап білімге деген ерекше құштарлығын көрсетті. Ол үздік оқушылардың қатарында болып, гуманитарлық пәндерге ерекше қызығушылық танытты. Әсіресе қазақ әдебиеті мен тарихы оның сүйікті пәндеріне айналды. Мектеп қабырғасында жүргенде түрлі олимпиадаларға қатысып, жүлделі орындарға ие болды.
Орта мектепті аяқтаған соң Қаракөз арман қуып, жоғары білім жолына түсті. Ол Қазақстанның беделді оқу орындарының біріне түсіп, филология мамандығын таңдады. Университетте оқып жүргенінде оның шығармашылық қабілеті айқындала түсті. Жазған ғылыми мақалалары мен шағын зерттеулері оқытушылар тарапынан жоғары бағаланды. Сонымен қатар студенттік жылдары түрлі мәдени шараларға белсене араласып, ұйымдастырушылық қабілетін көрсетті.
Жоғары білім алу кезеңінде Қаракөздің өмірлік бағыты нақты айқындала бастады. Ол тек қана ғылым мен білім саласында ғана емес, қоғамдық істерде де белсенді болуды мақсат етті. Университет қабырғасында жүріп, студенттік ұйымдарға жетекшілік етіп, жастарды біріктіріп, жаңа бастамаларды жүзеге асырды.
Оқуын аяқтаған соң ол еңбек жолын бастады. Алғашқы қызметі оқу-ағарту саласымен байланысты болды. Жас маман ретінде мектептерде сабақ беріп, кейін жоғары оқу орындарында дәріс оқыды. Бұл кезеңде Қаракөздің ұстаздық қабілеті мен ғылымға деген ынтасы қатар дамыды.
Шығармашылығы, қызметі және жетістіктері
Қаракөз Тілеубекова – тек қана ұстаз немесе ғалым ғана емес, сонымен қатар шығармашылықпен айналысқан жан. Оның алғашқы еңбектері әдеби зерттеулерге арналды. Қазақ әдебиетінің дамуы, ұлттық құндылықтардың сақталуы, әйелдің қоғамдағы орны сияқты тақырыптарда ғылыми мақалалар жазып, көпшілікке ұсынды.
Оның шығармашылық жолындағы ең үлкен жетістіктерінің бірі – ұлттық дәстүрді заманауи тұрғыдан түсіндіру қабілеті. Қаракөз әрдайым ұлттық мәдениет пен қазіргі заман талаптарын ұштастыруға тырысты. Бұл көзқарас оны қоғам алдында беделді етті.
Қаракөздің еңбектері бірнеше мәрте республикалық конференцияларда баяндалып, ғылыми ортада жоғары бағаланды. Сонымен қатар ол жас буынға тәлімгер болып, шәкірттерін ғылымға баулыды. Оның жетекшілігімен көптеген студенттер ғылыми жобаларға қатысып, жүлделі орындар иеленді.
Жетістіктерінің қатарында мемлекеттік марапаттар мен қоғамдық ұйымдардың алғыс хаттары бар. Ол тек кәсіби салада ғана емес, қоғам өмірінде де белсенділік танытып, түрлі әлеуметтік жобаларға демеушілік етті.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Қаракөз Тілеубекова қоғамдағы белсенді азаматтардың бірі ретінде танылды. Ол әрдайым әділеттілік, білім, мәдениет және әйелдің қоғамдағы орны мәселелеріне назар аударды. Қоғамдық пікірлерде ол халықтың ұлттық құндылықтарын сақтай отырып, жаңашылдыққа ұмтылуды қолдады.
Саяси көзқарастарында Қаракөз демократиялық құндылықтарға жақын болды. Ол халықтың теңдігі, жастардың білім алуға қолжетімділігі, әйелдердің әлеуметтік өмірдегі белсенділігі мәселелерін жиі көтерді. Сонымен қатар ауылдық жерлерді дамыту, мәдени мұраны сақтау, тіл мәселесі сияқты тақырыптар оның басты назарында болды.
Қаракөз Тілеубекова әртүрлі қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктердің жұмысына белсене араласып, пікірталастарда өз ойын ашық жеткізді. Оның сөзі мен ісі үйлесіп, айналасындағыларға сенім ұялатты.
Жеке өмірі
Қаракөз Тілеубекованың жеке өмірі де көпшілік назарынан тыс қалмаған. Ол отбасына, жақындарына ерекше мән берген жан. Жолдасы да ғылым мен мәдениет саласына жақын адам болып, екеуі ортақ мүдделері арқылы бір-бірін қолдап отырған. Отбасында екі бала тәрбиелеп өсірді.
Жеке өмірінде Қаракөз қарапайымдылықты, мейірімділікті және адалдықты бірінші орынға қойды. Жұмысбасты болғанымен, әрқашан отбасына уақыт таба білді. Балаларын да ұлттық дәстүр мен білімге деген сүйіспеншілік рухында тәрбиеледі.
Жақындары мен әріптестері оны ашық мінезді, шынайы, адамгершілігі мол жан ретінде сипаттайды.
Мұрасы мен маңызы
Қаракөз Тілеубекованың өмірлік жолы – қазақ әйелінің қоғамдағы орнының айқын үлгісі. Ол өзінің еңбегі арқылы бірнеше буынға үлгі бола білді. Ұстаздық қызметі арқылы жастарды тәрбиеледі, ғылыми еңбектерімен мәдениетке үлес қосты, қоғамдық қызметімен қоғамдағы өзекті мәселелерді көтерді.
Оның мұрасы – тек жазған еңбектері немесе шәкірттері ғана емес, сонымен қатар қоғамда қалыптастырған оң көзқарас, рухани құндылықтарға адалдық. Қаракөздің аты қазақ мәдениетінде, ғылымында және қоғамдық ойда ұзақ сақталатыны сөзсіз.
