Томирис патшайым өмірбаяны – сақ қолбасшы, батыр әйел
Томирис (Тұмар) патшайым – VI ғасырда өмір сүрген сақ-массагет тайпаларының көсемі, жауынгер әйел, ержүрек қолбасшы және әділ билеуші ретінде тарихта қалды. Оның есімі әлемдік тарихқа парсы патшасы Кирдің басын кесіп алғаны арқылы енді. Томирис патшайымның ерлігі мен әділдігі бүгінгі ұрпаққа үлгі болып табылады.
Томирис патшайым өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Томирис патшайымның нақты туған жылы белгісіз, бірақ оның VI ғасырда өмір сүргені белгілі. Грек тарихшысы Геродоттың жазбаларына сүйенсек, ол массагет патшасы Спаргапис пен аби тайпасының көсемінің қызы болған. Томирис дүниеге келгенде, анасы қайтыс болғандықтан, әкесі оны жалғыз тәрбиелеген. Спаргапис қызына әскери өнерді үйретіп, оны ержүрек жауынгер етіп өсірді.
Білім алу және билікке қадам басу
Томирис жас кезінен бастап әкесінің қасында әскери жаттығуларға қатысып, қолбасшылық өнерді меңгерді. Ол бес жасында асау атты үйретіп, бір жылдан кейін акинакты (сақтардың 40-60 сантиметрлік семсері) қолдануды үйренген. Бұл оның әскери қабілетінің жоғары екенін көрсетеді.
Әкесі Спаргапис қайтыс болғаннан кейін, Томирис массагет тайпаларының көсемі болып сайланды. Ол билікке келгенде, елдің ішкі жағдайын жақсарту, сыртқы қауіптерге қарсы тұру үшін көптеген реформалар жүргізді.
Шығармашылық / Қызметі / Жетістіктері
Томирис патшайымның ең үлкен жетістігі – парсы патшасы Кирмен болған шайқаста жеңіске жетуі. Кир массагеттердің жеріне басып кіруге ұмтылып, Томириске елшілерін жіберіп, бейбіт келіссөздер жүргізуге тырысты. Алайда Томирис оның ниетіне күмәнмен қарап, оны сынақтан өткізуді ұсынды. Кир оның ұсынысын қабылдап, өз әскерін мас күйінде ішкізді. Бұл әрекет массагеттердің жауынгерлік рухын төмендетуге бағытталған болатын.
Алайда, мас күйінде болған парсылардың әскерін Томирис жеңіп, Кирдің әскерін талқандады. Кирдің өзі шайқаста қаза тауып, оның басы Томириске әкелінді. Томирис басын қанға толы ыдысқа салып, Кирдің рухына: «Менің ұлымның қанымен суарылған басыңды іш» деп жауап берді. Бұл оқиға әділдік пен кек алу символына айналды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Томирис патшайымның қоғамдық және саяси көзқарастары оның әділдігі мен халыққа деген сүйіспеншілігінен көрініс тапты. Ол елінің тәуелсіздігін қорғау үшін күресіп, сыртқы жауларға қарсы батыл қадамдар жасады. Сонымен қатар, ол халықтың әл-ауқатын жақсарту, әділеттілікті қамтамасыз ету үшін көптеген реформалар жүргізді.
Томирис патшайымның саяси көзқарастары оның билікке келгеннен кейін жүргізген реформаларында көрініс тапты. Ол елдің ішкі жағдайын жақсарту, сыртқы қауіптерге қарсы тұру үшін көптеген шаралар қабылдады. Бұл оның дана және әділ билеуші екенін көрсетеді.
Жеке өмірі
Томирис патшайымның жеке өмірі туралы нақты деректер аз. Грек тарихшысы Геродоттың жазбаларына сүйенсек, оның ұлы Спаргапис болған. Спаргапис Кирдің қолына тұтқынға түсіп, кейін өзін-өзі өлтірген деген мәліметтер бар. Бұл оқиға Томирис үшін үлкен қайғы болды, бірақ ол ұлының өліміне кек алу үшін Кирмен шайқасқа шықты.
Мұра және маңызы
Томирис патшайымның мұрасы бүгінгі ұрпаққа үлгі болып табылады. Оның ерлігі мен әділдігі көптеген ұрпақтарға әсер етті. Томирис патшайымның есімі Қазақстанның көптеген жерлерінде көшелерге, алаңдарға берілген. Оның бейнесі өнер туындыларында, әдеби шығармаларда жиі кездеседі.
Томирис патшайымның тарихы қазақ халқының ерлік дәстүрін, тәуелсіздік жолындағы күресін көрсетеді. Оның есімі қазақ халқының тарихында мәңгі сақталады.
