Ибрагим Ескендір өмірбаяны – шығармашылығы мен мұрасы
Ибрагим Ескендір – қазақ өнері мен мәдениетінің тарихында өзіндік орны бар есімдердің бірі. Оның шығармашылық жолы, қоғамдық көзқарастары мен өмірлік ұстанымдары елдің рухани дамуына ықпал етіп қана қоймай, болашақ ұрпақ үшін де үлгі болып қалды. Әдебиет, өнер және мәдениет саласындағы ізденістері, қоғамдағы белсенділігі оны тек қана шығармашылық иесі емес, сондай-ақ ойшыл, ұлттық болмысқа адал тұлға ретінде танытты.
Өмір жолын саралау барысында оның балалық шағы, отбасы тәрбиесі, алған білімі, алғашқы қадамдары, шығармашылық ізденістері мен жетістіктері кеңінен қарастырылады. Сонымен қатар, оның жеке өмірі мен мұрасына тоқталып, тұлғаның қазақ мәдениеті мен қоғамындағы орнын ашып көрсету маңызды.
Ибрагим Ескендірдің өмірі – жеке тағдыр ғана емес, сонымен қатар ХХ–ХХІ ғасырлардағы қазақ қоғамының мәдени дамуының айнасы іспетті.
Ибрагим ескендір өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Ибрагим Ескендір белгілі бір тарихи дәуірде қазақ қоғамында өнер мен ғылымға бет бұрған зиялы әулеттен шыққан. Оның ата-анасы дәстүрлі тәрбиені ұстана отырып, балаларының білім алуына ерекше мән берген. Әкесі – еңбекқор, әділдігімен танылған адам болса, анасы – мейірімділігі мен даналығымен отбасының берекесін кіргізген жан еді.
Бала Ибрагим кішкентайынан зерек, ізденімпаз болып өсті. Ол ауылдың үлкендерінен халық ауыз әдебиетін, батырлар жырын, аңыз-әңгімелерді тыңдап, ұлттық рухани байлыққа ерте қанықты. Бұл орта болашақта оның дүниетанымының кеңейіп, ұлттық мәдениетке жақын болып өсуіне ықпал етті.
Мектеп жасында ол түрлі үйірмелерге қатысып, сурет салуға, музыкаға, әдебиетке қызығушылық танытты. Әсіресе, кітапқа құмарлығы ерекше еді. Қазақтың ұлы ойшылдары – Абай, Шәкәрім, Мағжан еңбектерін жастайынан оқып, оларға еліктеп өсті. Осылайша, отбасынан алған тәрбие мен ортадағы мәдени ықпал оның болашақ шығармашылық жолының берік іргетасын қалады.
Білімі және алғашқы қадамдары
Ибрагим Ескендір орта білімді үздік тәмамдағаннан кейін жоғары оқу орнына түсіп, гуманитарлық бағыттағы ғылымды таңдады. Оның студенттік жылдары ізденіс пен еңбектің кезеңі болды. Ол тек оқу бағдарламасымен шектелмей, қосымша әдебиеттер оқып, мәдени шараларға қатысып отырды.
Студент кезінде ғылыми мақалалар жазып, жас қаламгерлердің шығармашылық үйірмелеріне қатысты. Алғашқы әңгімелері мен очерктері сол жылдары баспасөз бетінде жарияланып, жас дарынның бар екендігін көпшілікке танытты.
Сонымен қатар, ол шет тілдерін меңгеріп, әлемдік әдебиет пен өнер үлгілерін түпнұсқада оқуға ден қойды. Бұл оның дүниетанымын кеңейтіп, шығармашылық ой-өрісін байытты. Алғашқы жылдардағы осындай ізденістер оның болашақ үлкен жетістіктеріне жол ашты.
Шығармашылығы, қызметі және жетістіктері
Ибрагим Ескендірдің шығармашылығы көпқырлы. Ол әдебиет, өнер, мәдениет саласында өнімді еңбек етті. Оның қаламынан шыққан шығармаларда ұлттық болмысты сақтай отырып, заманауи ой мен идеялар тоғысты.
Әдебиет саласында ол поэзия мен прозада қатар қалам тербеді. Өлеңдерінде туған жерге, ұлттық дәстүрге деген сүйіспеншілік айқын көрінді. Прозалық шығармаларында қоғамдағы әлеуметтік мәселелерді көтеріп, адам тағдырын терең психологиялық тұрғыдан суреттеді.
Мәдениет пен өнер саласында ол ұйымдастырушылық қабілетімен де көзге түсті. Әр түрлі әдеби-көркем жобаларды жүзеге асырып, жас дарындарды қолдауға ерекше көңіл бөлді. Оның жетекшілігімен жарық көрген жинақтар мен шығармашылық кештер қазақ мәдениетінің дамуына елеулі үлес қосты.
Жетістіктерінің ішінде түрлі марапаттар мен атақтар да бар. Оның еңбектері тек Қазақстанда ғана емес, шетелдік ғылыми-мәдени ортада да бағаланды. Бұл оның еңбегінің ауқымдылығын көрсетеді.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Ибрагим Ескендір тек шығармашылықпен ғана шектелмей, қоғамдық мәселелерге де белсене араласты. Ол әділдік, ұлттық бірлік, мәдени мұраны сақтау сынды тақырыптарды жиі көтерді.
Оның пікірінше, қоғамның дамуы үшін ең алдымен рухани құндылықтарды сақтау қажет. Ол халықтың тарихын, тілін, әдебиетін құрметтеуді басты міндет санады. Сонымен қатар, жастардың білімді, саналы болып өсуін қолдады.
Саяси көзқарасында ол демократиялық құндылықтарды жақтады. Әр адамның пікір айту бостандығын, қоғамдағы теңдікті қорғап, ұлттың рухани тәуелсіздігін басты құндылық ретінде дәріптеді.
Осы тұрғыда ол көптеген мақалалар жариялап, түрлі жиындарда сөз сөйлеп, елдің болашағына қатысты ойларын ашық білдірді.
Жеке өмірі
Ибрагим Ескендірдің жеке өмірі де көпшілік назарынан тыс қалған жоқ. Ол отбасы құндылықтарын жоғары қойып, ұрпағына үлгі бола білді. Жары екеуі шығармашылық пен өмірді үйлестіріп, бір-біріне қолдау көрсетіп отырған.
Отбасында балалар тәрбиесіне ерекше көңіл бөлінді. Балаларына ұлттық тәрбие беріп, білім алуға бағыттады. Оның отбасы өміріндегі берекесі мен татулығы көпшілік үшін үлгі саналды.
Жеке өмірінде ол қарапайымдылықты, кішіпейілділікті ұстанды. Қоғамдағы үлкен беделіне қарамастан, ол әрдайым халыққа жақын болуды қалады.
Мұрасы мен маңызы
Ибрагим Ескендірдің артында қалған мұрасы – қазақ мәдениетінің асыл қазынасы. Оның шығармалары әдебиет қазынасына қосылған құнды дүние болып қала бермек. Әсіресе, жастарға қалдырған өсиеті мен өнегесі құндылығын жоймайды.
Оның еңбектері арқылы қазақ халқының тарихы, рухани болмысы, ұлттық дәстүрі көрініс тапты. Ол шығармашылығында тек өткенді ғана емес, болашаққа деген сенім мен үмітті де жеткізді.
Қазақ мәдениетінің дамуына қосқан үлесі оны замандастары арасында да, кейінгі буын арасында да құрметті етті. Оның еңбектері қазіргі таңда да оқылып, зерттеліп келеді.
