Александр Николаевич Винокуров өмірбаяны – Олимпиада чемпионы, велоспорт аңызы
Александр Николаевич Винокуров – Қазақстанның ғана емес, бүкіл әлемнің велоспорт аренаcында есте қалатын мықты спортшы, Олимпиада чемпионы, Вуэльта Испания жеңімпазы, әрі кейіннен спорт менеджері. Оның өмір жолы – спорт жаңалығы мен табандылықтың, жаңару мен қайталанбас рухтың мысалы. Велоспортта Қазақстанның атын жоғары деңгейде танытқан ол, өз елінде ғана емес, халықаралық ареналарда да беделге ие болды. Соның арқасында көптеген жас спортшылар үшін үлгіге айналды. Осы мақалада біз оның өмір жолын жан-жақты зерттеп, әр кезеңіне тоқталамыз: баладық, білім, спорттағы табыстары, қоғамдық көзқарастары, жеке өмірі, және осы тұлғаның кейінгі іздері мен маңызы.
Aлександр николаевич винокуров өмірбаяны
Балалық және отбасы
Александр Николаевич Винокуров 1973 жылдың 16 қыркүйегінде Қазақстанның Солтүстік Қазақстан облысында, Бишкуль ауылында дүниеге келген. Бұл ауыл – табиғаты әдемі, тыныш әрі табиғи ортасы таза жерлердің бірі. Отбасы тұрмысы спортпен немесе атақ-даңқпен аса байланыста болмаған, бірақ оның ішінде еңбекқорлық, табандылық қасиеттері дарыған.
Оның әкесі – Николай Алексеевич Винокуров, майлы-қосалқы жұмыстармен айналысып, электрик болып жұмыс істеген. Анасы – Раиса Сергеевна, бастапқыда мемлекеттік салаларда қызмет атқарған немесе әкімшілік жүйеде жұмысы болған, кейін үй шаруасына көңіл бөлген. Отбасының бұдан бұрын спорт саласында атақты тұлғалары болған деген дерек жоқ, яғни Александр – өзінің күш-жігерімен, өз еңбегімен ерекше жол салған спортшы.
Оның бала кезіндегі орташа өмірі – ауыл балалығы, табиғатпен тығыз байланыс, таза ауада өсу, велосипедке деген қызығушылық қалыптасқан орта. Балалық шақта ол жарық-жарық велосипедпен жүріп, ауыл аралап, кішігірім жарыстарға қызығушы болды. Отбасы ол үшін үлкен демеу болды: ата-анасы оның спортқа деген құштарлығын түсініп, кейде қолдау көрсеткен.
Балалық шақтың маңызды кезеңі – шамамен 11 жасында спорттың велосипед түріне қызығуы. Сол кезеңде оның алғашқы жаттықтырушысы белгілі қазақстандық жаттықтырушы Сергей Кручина болды деп айтылады. Оған 13 жасында Алматыдағы спорт интернатқа өту мүмкіндігі берілген, бұл оның болашақ жолының негізін қалаған.
Осылайша, отбасы, ауыл ортасы, алғашқы қызығушылықтар – Александрдың болашақ спортшы ретінде қалыптасуында басты рөл атқарды. Отбасының қарапайымдылығы мен еңбекшілдігі, табиғатта өскен ортасы оның рухының беріктігін қалыптастырды.
Білім алу және бастапқы жол
Білім мен спорт жұмыстары Александр Винокуровтың өмірінде параллель дамыды. Алматыдағы спорт интернатқа түсуі – алғашқы білімдік қадамдардың бірі болды. Сондай-ақ, ол білім алған оқу орны – Солтүстік Қазақстан облысындағы Қ. Д. Ушинский атындағы университеттің физикалық мәдениет факультеті. Бұл факультет арқылы ол физикалық мәдениет және спорт бойынша маманданып, спорт негіздерін әрі теориялық білімдерді меңгерген.
Жас спортшы кезден бастап жарыстарға қатыса бастады. 1996 жылдан бастап ол Қазақстан ұлттық құрамасына кіріп, халықаралық додаға жол ашты. Оның алғашқы айқын табыстары – 1998 жылы «Четыре дня Дюнкерка» жарысын жеңу, әрі 1999 жылы Dauphiné Libéré жарысында табысты өнер көрсету. Бұл кезең оның кәсіби деңгейге өтуіне маңызды серпін берді.
2000 жылы Александр Deutsche Telekom (кейін T-Mobile) командасына шақырылды, бұл оның халықаралық деңгейдегі дамуына тың серпін берді. Сол жылы Сидней Олимпиадасында топтық жарыста күміс медаль жеңіп алды (командамен бірлескен нәтижесі есепке алынса). Бұл Олимпиададағы табыс – алғашқы үлкен халықаралық жетістік.
Сонымен бірге, кәсіби командаларда өнер ету оны спорт шеберлігімен қатар тактика, командалық жұмыс, жарыс психологиясы мен стратегиясын меңгеруге мәжбүр етті. Бұл өз кезегінде оның болашақта лига деңгейіндегі жарыстарда табысты болуына негіз болды.
Осылайша, білім мен спорттың үндес өсуі Александр Винокуровтың кәсіби дамуында маңызды рөл атқарды. Спорттық құрамаларға өту, халықаралық жарыстарға қатысу, алғашқы табыстар – осы кезең оның жұлдызды жолының бастапқы сатысы болды.
Творчество / Спорт қызметі / Жетістіктері
Александр Винокуровтың негізгі «шығармашылығы» – велоспорттағы өрлеуі мен жарыс табыстары. Оның кәсіби спорттағы жолы – табысқа толы, қиындықтармен бірге.
Кәсіби мансаптың бастауы
1998–1999 жылдары француз командасы Casino-AG2R құрамында өнер көрсетті. 1998 жылы «Четыре дня Дюнкерка» жарысын жеңді — бұл оның алғашқы маңызды жеңісі ретінде есте қалды. 1999 жылы Dauphiné Libéré жарысында да мықты нәтижелерге қол жеткізді.
Турнирлік табыстар мен мәре
2000 жылы Deutsche Telekom командасына қосылғаннан кейін, ол халықаралық деңгейдегі жарыстарда өзін көрсете бастады. 2000 жылғы Сидней Олимпиадасында топтық жарыста күміс медальге ие болды.
2006 жылы – ең жарқын жеңістердің бірі: Вуэльта Испания жарысын басып өтті. Бұл жеңіс оған үлкен бедел әкелді — Гран Турдың бір жеңісі ретінде – аса маңызды. Сонымен қатар, ол 2006 жылы чемпионаттарда да мықты нәтижелер көрсеткен.
2007 жылдан бастап “Астана” командасына беріктелді. “Астана” құрамында жарысқа шығу оның Қазақстан туын халықаралық жарыстарға көтеруге мүмкіндік берді.
2011 жылы Тур де Франс жарысында алған ауыр жарақат — жамбас сүйегінің сынуы — оның мансабындағы ең ауыр сынақтардың бірі болды. Бұл жарақат спорттан уақытша ажыратты. Бірақ Винокуров қайтты — және 2012 жылғы Лондон Олимпиадасында топтық жарыста алтын медальға ие болды. Бұл жеңіс оның спорттағы ең жоғарғы жетістігіне айналды.
Ол 2012 жылы Олимпиада чемпионаты нәтижесінде Қазақстанның көмейіне нық еніп қалды. Спорттың әртүрлі жарыстарында ол Қазақстанға көптеген медальдар мен мәртебе әкелді.
Сонымен қатар, 2004 және 2006 жылдары Еуропа чемпионаттарында бронзалық медаль алғаны да мәлім. Азия чемпионатында да даралау жарыстарда жеңімпаз атанған.
Спорт менеджерлігі және кейінгі кезең
2013 жылдан бастап Александр Винокуров “Астана Pro Team” (кейін Astana Qazaqstan Team) велокомандасының жалпы менеджері лауазымын қабылдады. Бұл кезең оның спорт өмірін зияткерлік сатыға көтерген кезең болды — енді ол тек жарысшы емес, спорт командасын басқарушы, стратегия жасаушы тұлғаға айналды.
Жас таланттарды қолдау, командалық құрылымдарды ұйымдастыру, халықаралық жарыстарға қатысу, спортшылардың кәсіби дамуын қадағалау – осы бағыттар оның менеджер ретіндегі қызметінде негізгі орын алды.
Сонымен бірге, Винокуров спорттан тыс триатлон жарыстарына да қатысып, аймақтық және әлемдік дәрежеде табыс көрсеткен.
Осылайша, Александр Винокуровтың спорттағы қызметі – жарыстардағы табыстардан бастап, спорт ұйымдарын басқарып, келесі ұрпақты тәрбиелеуге дейінгі кең спектрді қамтиды. Оның карьерасы – үздіксіз даму, жаңару мен тәуекелдің үйлесімі.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Александр Винокуров – спортшы, ал спортшымен қатар кейде қоғамдық пікір білдіруші тұлға да болады. Бірақ оның қоғамдық және саяси көзқарастары ашық жарияланған үлкен талдаулар өте шектеулі. Келесі бөлімде сол аздаған мәліметтерге тоқталуға тырысамыз.
Спорт саласында халықаралық ареналарға шығып, ел атын танытуы – өзі солған қоғамдық миссия. Ол Қазақстанның брендін спорт арқылы әлемге жеткізді. Қазақстанның туын халықаралық жарыстарда желбіреткені – азаматтық көзқарастың көрінісі.
Менеджер ретіндегі қызметі – спортты дамыту, жастарға қолдау жасау бағытында. Ол жастарға мүмкіндік беру, халықаралық жарыстарға шығару, спорттық инфрақұрылымды дамыту – қоғамдық міндеттерді өз мойнына алған.
Саяси көзқарастары немесе партиялық қызметі туралы ашық ақпарат жоқ. Ол мемлекеттік қызметшілер емес, спорт саласында қызмет еткен тұлға болғандықтан, саяси аренаға белсене араласпаған көрінеді. Оның әлеуметтік желілеріндегі пікірлері, ашық мүддесі – көбінесе спортқа, денсаулыққа, жастарға арналған.
Сонымен, оның қоғамдық көзқарастары спорт пен жас буынға арналып, саяси салаға тікелей араласпаған екенін көрсетуге болады.
Жеке өмірі
Александр Винокуров жеке өмірінде де қарапайым, жайлы тұлға. Ол 1997 жылы үйленді деген мәлімет бар. Оның жұбайы – Светлана (екінші аттары немесе толық аты-жөні туралы ақпараттар әдетте жарияланбайды) Бақытты отбасында үш бала бар: қызы Ирина, және егіз ұлдар Николас пен Александр деп аталады.
Жұбайы көбіне отбасы мен балаларға көңіл бөлумен айналысады, спорттық саяхаттарда қолдау көрсетеді деп айтылады. Балалары да спортқа жақын болып өседі. Ұлдары дзюдоға да қызығушылық танытқан, бірақ кейіннен велоспортқа бет алды деген дерек бар.
Отбасы өмірі, спорттық сапарлар мен жарыстар арасындағы тепе-теңдікті сақтау – оның өміріндегі маңызды міндеттердің бірі. Ол спортшы бола тұра, отбасыға уақыт бөлуге тырысты, балалардың тәрбиесіне көңіл бөлді.
Жеке тұлғалық қырлары: табандылық, мақсатқа адалдық, жеңістен кейін де салауатты өмір салтына берік болу – осы қасиеттер оның спорттағы да, өмірдегі де табысының негізінде жатыр.
Мұра мен маңыз
Александр Винокуровтың мұрасы – спорттағы жетістіктерден ғана тұрмайды; ол – Қазақстанға халықаралық спорт сахнасында бедел әкелген тұлға. Оның жеңістері елдің спорт саласының дамуына серпін берді, жастарға жол сілтеді.
Оның басқарушылық қызметі арқылы “Astana” командасы халықаралық жарыстарда тұрақты қатысу мүмкіндігін алды. Осылайша, Қазақстанның велоспорттағы позициясы нығайды.
Ол жарысшы ретінде ғана емес, спорт менеджері ретінде де Қазақстанның спорт саласына үлес қосты — ұйымдық құрылымды күшейту, таланттарды анықтау, халықаралық байланыстарды күшейту.
Олимпиадада алтын алып, Гран Тур жеңу – бұл оның жеке жетістіктері ғана емес, Қазақстанның халықаралық спорт аренаға шығуын көрсететін символ.
Бұдан бөлек, оның өмір жолы, қиындықтарды жеңуі, жарақаттан кейінгі қайтып келуі – осы қасиеттер жас буын үшін мотивациялық үлгі болып табылады.
Қоғамдастырылған көзқарас: спорт – ел бренді, ұлттық рух катализаторы. Винокуров осы ұстанымды іске асырған тұлға.
Оның атында жарыстар, спорт кешендері болуы мүмкін немесе болашақта болуы ықтимал — осындай тасада оның есімі әрдайым спорт тарихында сақталады.
