Дүкенбай Досжан өмірбаяны – қазақ әдебиетінің көрнекті тұлғасы
Дүкенбай Досжан – қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, тарихи романдар мен әңгімелердің авторы, қоғам қайраткері. Оның шығармалары қазақ халқының тарихы мен мәдениетін, ұлттық рухты дәріптеуге бағытталған. Жазушының өмірі мен шығармашылығы қазақ әдебиетінің алтын қорына қосылған баға жетпес мұра болып табылады.
Дүкенбай досжан өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Дүкенбай Досжан 1942 жылы 9 қыркүйекте Қызылорда облысының Жаңақорған ауданындағы Құланшы ауылында дүниеге келген. Оның ата-анасы қарапайым еңбек адамдары болған. Әкесі Досжан ауылда мал шаруашылығымен айналысса, анасы үй шаруашылығын басқарған. Балалық шағы ауылда өткен Дүкенбайдың алғашқы білімін ауыл мектебінен алған. Ол бала кезінен кітап оқуға құмар болып, әдебиетке деген қызығушылығы арта түскен.
Білім алуы мен шығармашылық жолының басталуы
Дүкенбай Досжан 1964 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін бітірген. Университетте оқып жүргенде-ақ оның алғашқы әңгімелері республикалық басылымдарда жарияланып, әдеби ортада танымал бола бастады. 15 жасында «Көкпар» және «Қымыз» атты әңгімелері республикалық газет-журналдарда жарық көрген.
Оқу орнын аяқтаған соң, Дүкенбай Досжан түрлі басылымдарда қызмет атқарды. 1963–1966 жылдары «Жетісу» газетінің әдеби қызметкері, 1966–1975 жылдары «Жазушы» баспасының аға редакторы, 1976–1984 жылдары Қазақстанның баспа, полиграфия және кітап саудасы жөніндегі комитетінің бөлім меңгерушісі, 1984–1990 жылдары Қазақстан Жазушылар одағының әдеби кеңесшісі болды. 1994–1996 жылдары Қазақстан Республикасы авторлық және туынды құқықтары агенттігінің бөлім меңгерушісі қызметін атқарды.
Шығармашылығы мен жетістіктері
Дүкенбай Досжанның шығармашылығы кең ауқымды. Ол 11 роман, 24 повесть және 100-ден астам әңгіме жазған. Оның шығармаларының негізгі тақырыбы – қазақ халқының тарихы, мәдениеті, ұлттық рухы. «Отырар», «Фараби», «Жібек жолы», «Екі дүние есігі» атты тарихи романдары қазақ әдебиетінің классикасына айналған.
«Трудный шаг» (1974) және «Шелковый путь» (1980) атты романдары орыс тіліне аударылып, кеңестік әдебиетте жоғары бағаланған. Бұл шығармалар қазақ халқының тарихын кең ауқымда танытуға ықпал етті.
Дүкенбай Досжанның шығармалары 19 тілге аударылып, жалпы тиражы 3,7 миллион данадан астам болды. Оның есімі Қазақ энциклопедиясына және АҚШ-тың «Әдебиет және өнер адамдары» жинағына алтын әріппен жазылған. 2010 жылы Қазақстан Республикасының байланыс және ақпарат министрлігінің электронды сауалнамасы бойынша ең көп оқылатын жазушы атанды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Дүкенбай Досжан шығармашылығында қоғамның әлеуметтік мәселелеріне, ұлттық рухтың сақталуына, тәуелсіздік жолындағы күреске ерекше көңіл бөлген. Оның «Түрме» (1992) және «Алаң» (1993) атты шығармалары Қазақстанның тәуелсіздігі жолындағы күресті, 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасын көркем тілмен бейнелейді.
Жазушының шығармашылығында қазақ халқының тарихы мен мәдениетін дәріптеу, ұлттық бірлікті сақтау мәселелері басты орын алады. Оның қоғамдық және саяси көзқарастары ұлттық мүддені қорғауға бағытталған.
Жеке өмірі
Дүкенбай Досжанның жеке өмірі туралы көп мәлімет жоқ. Ол қарапайым өмір сүрген, әдебиетке деген адалдығы мен еңбекқорлығы арқылы көпшілікке үлгі болған тұлға. Оның отбасы туралы ақпараттар көпшілікке жарияланбаған.
Мұрасы мен маңызы
Дүкенбай Досжанның шығармашылығы қазақ әдебиетінің дамуына зор үлес қосты. Оның тарихи романдары мен әңгімелері қазақ халқының тарихын, мәдениетін, ұлттық рухын дәріптеу арқылы ұрпақтар сабақтастығын қамтамасыз етті.
Жазушының еңбектері қазіргі таңда да өз мәнін жоғалтқан жоқ. Оның шығармалары мектеп бағдарламасына енгізіліп, жастарға ұлттық тәрбие беруде маңызды құрал болып табылады.
