Баубек Бұлқышев өмірбаяны – қазақ халқының рухы мен ерлігінің символы
Баубек Бұлқышев — қазақ халқының XX ғасырдағы ең жарқын, өршіл рухты жастарының бірі. Ол қысқа ғана ғұмыр кешсе де, артына өшпес рухани мұра қалдырған қаламгер, публицист және Отан соғысы жылдарында елдің рухын көтерген нағыз патриот. Оның есімі – батырлық пен рухани биіктіктің, ұлттық намыстың символы.
Баубек Бұлқышевтің шығармалары мен мақалалары тек соғыс жылдарында емес, бүгінгі күнге дейін өзекті. Ол қазақ халқының ұлтжандылығын, азаттыққа деген сенімін, ел алдындағы жауапкершілікті сөзбен де, іспен де дәлелдеген. Оның шығармаларының негізгі өзегі – адамгершілік, Отанға адалдық және жастардың рухын ояту.
Бүгінгі ұрпақ үшін Баубек Бұлқышев — тек жазушы емес, ол – аз уақыт өмір сүрсе де, мәңгілік рухтың иесі, елінің намысы мен азаттығы жолында күрескен рухани жауынгер.
Баубек бұлқышев өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Баубек Бұлқышев 1916 жылы 9 желтоқсанда Қарағанды облысы, Қарқаралы уезіне қарасты (қазіргі Қарқаралы ауданының Бірінші ауылында) дүниеге келген. Ол дәстүрлі қазақ отбасында, еңбекқор да қарапайым шаруаның шаңырағында өсіп жетілді. Әкесі — Бұлқыш, ауыл ішінде сауатты, өнегелі адам ретінде белгілі болған. Анасы — Нағима, мейірімді, парасатты, бала тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген әйел еді.
Баубектің балалық шағы қазақ даласының кең табиғатымен, ауыл өмірінің тынысымен біте қайнасып өтті. Ол жастайынан зерек, алғыр, білімге құштар бала болды. Сол кезеңдегі ауыл мектептерінің жағдайы ауыр болса да, Баубек оқу мен білімге деген ерекше ынтасын танытты.
Оның балалық шағы ХХ ғасырдың 1920–1930 жылдарындағы ел тағдырымен тығыз байланысты. Азамат соғысынан кейінгі қиын кезең, аштық пен колхоздастыру дәуірі – жас Баубектің сана-сезімін қалыптастырды. Ол халықтың ауыр тұрмысын, әділетсіздік пен қиындықты өз көзімен көрді. Бұл жағдай кейін оның дүниетанымына, шығармашылық бағытына терең әсер етті.
Отбасында үлкендер оған еңбекқорлық пен әділеттілік, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсету қасиеттерін дарытты. Анасы оған адалдық пен адамгершілікті үйретсе, әкесі ел тағдырына бейжай қарамауды сіңірді. Осындай ортада өскен Баубектің бойында ерте бастан жауапкершілік сезімі қалыптасты.
Білім жолы және алғашқы қадамдар
Баубек Бұлқышевтың оқу жолы Қарқаралы қаласындағы бастауыш мектептен басталды. Ол зеректігімен және алғырлығымен мұғалімдердің ерекше ықыласына ие болды. Кейінірек ол Қарқаралының жетіжылдық мектебін үздік бітіріп, оқуын жалғастыру мақсатында Алматы қаласына аттанды.
Алматыда ол Қазақ педагогикалық институтына (қазіргі Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті) оқуға түседі. Мұнда ол әдебиет пен тарихқа терең қызығушылық танытты. Сол жылдары қазақ әдебиетінің жас буыны қалыптасып жатқан еді. Баубек те сол ортада шығармашылыққа бет бұрып, алғашқы өлеңдері мен публицистикалық мақалаларын жаза бастады.
1939 жылы ол Мәскеуге жол тартып, Бүкілодақтық журналистика институтына түседі. Бұл — оның өміріндегі үлкен белес болды. Мәскеуде жүріп, Баубек өз білімін тереңдетіп, кеңес журналистикасының теориясы мен тәжірибесін үйренді.
Институтта оқи жүріп, ол түрлі газеттермен байланыс орнатып, мақалаларын жариялады. Сол жылдары оның публицистикалық стилі қалыптаса бастады — нақтылық, өткір ой, отансүйгіштік және халықтың рухын көтеру.
Мәскеуде жүріп ол көптеген көрнекті жазушылармен, жастар ұйымдарының белсенділерімен танысты. Бұл орта Баубекке шабыт беріп, оны нағыз қоғамдық қайраткерге айналдырды.
Шығармашылық және қызмет жолы
Баубек Бұлқышевтің шығармашылық жолы қысқа болса да, мазмұнға толы болды. Оның алғашқы әдеби еңбектері студенттік жылдары жазылған. Бірақ оның есімі елге кеңінен танылған кезең — Ұлы Отан соғысы жылдары.
Соғыс басталғанда Баубек өз еркімен майданға аттанды. 1941 жылы ол Қызыл Армия қатарына алынып, журналист ретінде майдан даласында қызмет атқарды. Ол «Социалистік Қазақстан», «Лениншіл жас», «Комсомольская правда» сияқты газеттермен байланыс жасап, майдандық мақалалар жазды.
Оның шығармалары – отаншылдық рухтың жарқын көрінісі. «Мен өмір сүргім келеді», «Өмір мен өлім туралы», «Жауыздық пен ерлік», «Біздің мақсатымыз» сияқты мақалалары – сол дәуірдің рухани айнасы. Бұл еңбектерінде ол жас ұрпаққа үндеу тастап, Отанды қорғаудың қасиетті борыш екенін еске салады.
Баубектің жазу стилі ерекше болатын. Ол күрделі идеяларды қарапайым, әсерлі тілмен жеткізді. Оның шығармалары — публицистика мен көркем сөздің тоғысында жазылған туындылар. Ол ұлт намысын қорғау, әділдік пен адамгершілік туралы терең ойларын оқырманға шынайы сезіммен жеткізе білді.
Соғыстың сұрапыл күндерінде Баубек Бұлқышев тек қаламмен емес, қарумен де күресті. Ол 1944 жылы Днепр маңындағы ұрыста ерлікпен қаза тапты. Ол небәрі 28 жасында өмірден озды, бірақ артында мәңгілік рухани мұра қалдырды.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Баубек Бұлқышев — өз дәуірінің озық ойлы азаматы, қоғам мен ел тағдырына бейжай қарамаған тұлға. Оның публицистикалық еңбектерінен саяси көзқарастары айқын көрінеді. Ол социалистік қоғамның құндылықтарын қолдай отырып, ең бастысы — адам еркіндігі мен ұлттың рухани тәуелсіздігін жоғары бағалады.
Баубек үшін Отан ұғымы ең қасиетті ұғым болды. Ол ел мен жердің тұтастығы, халықтың бірлігі үшін күресті. Оның мақалаларында халықтың санасын ояту, надандықпен күресу, жастарды білім мен еңбектің, ерліктің жолына шақыру идеялары жиі көрініс табады.
Ол жастарды батылдыққа, жауапкершілікке шақырды: «Жас ұрпақ, сендер біздің үмітімізсіңдер. Болашақ сендердің қолдарыңда!» – деп жазды.
Сонымен қатар Баубек ұлт мәселесіне де ерекше назар аударды. Ол қазақ халқының мәдениеті мен тіліне құрметпен қарады, оны сақтап, дамыту қажет екенін айтты. Оның пікірінше, нағыз патриотизм – өз халқын сүйе отырып, барша адамзатқа ізгілікпен қарау.
Оның саяси көзқарастары заманына сай болғанымен, рухани тұрғыдан бүгінгі тәуелсіз Қазақстан идеясымен үндеседі: ол азаттықты, ұлттық рухты, білім мен өнердің дамуын армандады.
Жеке өмірі
Баубек Бұлқышевтің өмірі негізінен күрес пен еңбектен тұрды. Ол шығармашылыққа және ел ісіне толығымен берілген адам болатын. Соғыс жылдарында жеке өмірге уақыт таппай, бар күш-жігерін ел қорғауға арнады.
Кейбір деректерде Баубектің сүйіктісі болғаны айтылады, бірақ ол соғыс басталғаннан кейін қарым-қатынасы үзілген. Оның хаттарында, достарына жазған естеліктерінде сағыныш пен махаббат, бірақ ең бастысы – Отан алдындағы адалдық сезіледі.
Ол достарына әрдайым оптимизм мен сенім сыйлайтын. Тіпті майдан даласында да әзіл айтып, жолдастарын жігерлендіретін. Оның адамгершілігі мен ізгі мінезі көпшіліктің есінде қалды.
Баубек ешқашан атақ-даңқ қуған емес. Ол үшін ең үлкен марапат – елінің азаттығы мен халықтың бостандығы еді.
Мұрасы мен маңызы
Баубек Бұлқышевтің мұрасы — қазақ публицистикасының алтын қорына енген рухани қазына. Оның туындылары бүгінгі ұрпаққа рух береді, елге, жерге деген сүйіспеншілікті арттырады.
Оның мақалалары мен хаттары — соғыс дәуірінің айнасы. Ол халықтың рухын көтеріп, үміт отын жаққан тұлға болды. Оның «Мен өмір сүргім келеді» атты мақаласы — адам өмірінің мәні мен ел алдындағы парыз туралы философиялық толғаныс. Бұл шығармада ол өлімге қарсы рухтың мәңгілік екендігін дәлелдеген.
Баубектің атымен Қазақстанда мектептер, көшелер, кітапханалар аталған. Оның еңбектері мектеп оқулықтарына енген, шығармалары жеке жинақ болып басылып шықты.
Оның өмірі мен шығармашылығы — қысқа ғұмырдың үлкен мәнге ие болатынын дәлелдейді. Ол 28 жыл ғана өмір сүрсе де, ғасырлар бойы естен кетпейтін із қалдырды.
Баубек — рухтың, ерліктің, отансүйгіштіктің символы. Оның шығармалары әр қазақ жастарына үлгі болып қала береді.
