Құйылған шеңбер: Қазақстандағы инфляция неге төмендемей тұр – аналитиктер түсіндірді
Қазақстандағы инфляцияның төмендемеуі мәселесі қазір маңызды тақырыпқа айналған. Негізгі мөлшерлеменің өсуі тауарлар мен қызметтерге сұранысты азайту және инфляцияны төмендету үшін қолданылады. Дегенмен, қазақстандықтар әлі де несиелерді белсенді пайдалануда, бұл бағаның өсуін сақтап отыр. Толығырақ – dailykz материалында.
Тимур Сүлейменов, ҚР Ұлттық банк төрағасы, мәжілістегі кулуарларда ел экономикасын «қызған» деп атады, өйткені жүйеде ақша көп.
«Монетарлық агрегаттар шамамен 18%-ға өсті. Бұрын біршама төмендеген еді. Қазір қайта көтеріліп отыр.
Яғни, экономикаға көп ақша құйылуда. Бұрынғы негізгі көздер – ірі фискалдық вливанялар және тұтынушылық несиелер», – деді Тимур Сүлейменов.
Айта кетейік, экономикадағы қызу үрдісін Ұлттық банк 2025 жылдың қаңтар айында да тіркеген болатын.
Базалық мөлшерлеме және инфляцияны төмендету
Инфляцияны тежеу мақсатында Ұлттық банк базалық мөлшерлемені көтеруде – соңғы отырыста ол 18%-ға дейін жеткізілді. Бір қызығы, қараша айында қайта өсуі мүмкін деген болжам бар.
Мұндай шаралар несиелерді қымбаттатып, салымдарды тиімді етеді. Нәтижесінде халық қаражатын көбірек жинап, тауарлар мен қызметке сұранысты азайтқан кезде баға реттеліп, инфляция төмендеуі тиіс.
Инфляцияның «құйылған шеңбері»
Бағаның өсуін сақтаудың басты себептерінің бірі – халықтың тұтынушылық сұранысының жоғары болуы, тіпті кірістер төмендесе де. Ұлттық банк бұған дейін де қазақстандықтардың жиі несие алатынын атап өткен еді, өйткені күнделікті өмір деңгейін сақтау үшін тапқан табысы жеткіліксіз.
«Құйылған шеңбер пайда болды: инфляция бізді кедейлетеді, бірақ әдеттегі өмір деңгейін сақтау үшін несие аламыз, сол арқылы бағаны қайта көтереміз.
Сүлейменов бұрын несие беру ережесін қатаңдату мен базалық мөлшерлемені көтеру нәтижесі әлсіз екенін айтқан, өйткені халық пайыздық мөлшерлемеге емес, ай сайынғы төлем мөлшеріне қарайды», – делінген деректе.
Бір шара екіншісін «жабып» тастайды
Эксперттер кейбір инфляцияға қарсы шаралардың, мысалы, базалық мөлшерлемені көтерудің басқа шешімдер арқылы тиімділігін жоғалтатынын да атап өтті.
Мысалы, ипотекалық несиелерде жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі (ЖТСМ) 20%-ға шектелуі мүмкін, бірақ жеңілдікті бағдарламалар сақталып, дамытылып отыр.
«Нәтижесінде Ұлттық банк инфляцияны шұғыл тежемек болып, базалық мөлшерлемені 18%-ға көтереді. Ипотекалық несие тоқтайды.
Ал үкімет не істейді? Жеңілдікті ипотекаға 500 млрд теңге бөлінеді.
Қазақстанда базалық мөлшерлемені көтеру мен экономиканы ақшамен толтыруды қатар жүргізу дұрыс емес», – дейді аналитик Андрей Чеботарев өз каналы Finance.kz арқылы.
Эксперттер ЖТСМ-нің төмендеуі тұрғын үй бағасына әсер етпейтінін, өйткені қазақстандықтар негізінен жеңілдікті бағдарламалар арқылы сатып алатынын да айтады.
«Бұл жағдайда үкімет пен Ұлттық банкке халықтың инфляциялық күтулерін басқару маңызды. Регулятор бұл мәселені көтерген, бірақ нақты әрекет көрінбейді», – деп хабарлайды «Нацбанка» Telegram-каналының аналитиктері.
Бұған дейін біз «инфляциялық күтулер» деген не және оның қазақстандықтардың әл-ауқатына қалай әсер ететіні туралы жазған едік.
Ассоциация финансистері де бұрмаланған экономика өндірушілерге ынталандыру тапшылығын тудырғанын түсіндірді. Тәуелсіз сарапшы болса, Қазақстан экономикасының өсуі алаңдаушылық туғызатынын атап өтті.
