Абьюзер мағынасы: Психологиялық және әлеуметтік түсінік

Абьюзер — қоғамда кең таралған, бірақ әлі де толық түсінілмей жүрген күрделі терминдердің бірі. Бұл ұғым адамға физикалық, эмоционалдық, психологиялық немесе басқа да жолдармен зиян келтіретін тұлғаны сипаттайды. Мақалада абьюзер мағынасы, оның қоғамдағы рөлі мен адам өміріне әсері жайлы толығырақ түсінік беріледі. Сонымен қатар, абьюзердің мінез-құлық сипаттамалары мен олардың құрбандарға қалай әсер ететіні талданады.

Абьюзер деген кім?

Абьюзер (ағылш. “abuser” – зорлық көрсетуші, қиянат жасаушы) — бұл адамға басқа біреуге зорлық-зомбылық көрсету немесе психологиялық тұрғыдан зиян келтіру арқылы билік пен бақылау орнатуға тырысатын тұлға. Абьюзерлердің мінез-құлқы көбінесе көрінбейтін немесе танымастай болып көрінуі мүмкін, себебі олар өздерінің қылмыстарын жасыру үшін айла-тәсілдер қолданады.

Абьюзердің түрлері көп: эмоционалдық, психологиялық, физикалық және экономикалық зорлық-зомбылық көрсету арқылы адамды бақылауға алуға тырысатын адамдар. Абьюзер мағынасы зорлық-зомбылық тек физикалық күш қолдану емес екенін білдіреді, сонымен бірге психологиялық қысым көрсету, эмоциялық қыспақ, және манипуляция жасау абьюздің көріністері болып табылады.

Абьюзердің психологиялық сипаттамалары

Абьюзердің мінез-құлқы көбінесе психологиялық ауытқуларға немесе төмен өзін-өзі бағалауға байланысты болады. Олар басқа адамдарды бақылау арқылы өздерінің кемшіліктерін жасыруға немесе өздерін жақсы сезінуге тырысады. Абьюзерлер әдетте өз құрбандарын кінәлап, оларды өзіне тәуелді етуге тырысады.

Олардың басты ерекшеліктерінің бірі — манипуляция. Абьюзер адам басқа адамның әлсіз тұстарын пайдаланып, оны бақылауда ұстап отырады. Психологиялық зорлық көрсету барысында олар құрбандарының сенімін бұзып, өздерін жоғарғы дәрежеге қоюға тырысады. Бұл мінез-құлықты әдетте нарциссизм немесе антисоциалды тұлғалық бұзылыстарымен байланыстыруға болады.

Абьюзердің құрбандары кімдер?

Абьюзердің құрбандары әртүрлі болуы мүмкін: жақындары, достары, әріптестері немесе таныстары. Құрбан болған адамдар көбінесе эмоционалдық тәуелділікке түседі және абьюзердің қыспағынан шығуға қиындық көреді. Абьюзерлер өз құрбандарына психологиялық қысым көрсетіп, оларды өздеріне бағындыруға тырысады.

Құрбандардың өмірі зорлық-зомбылықтың ауыр салдарларын әкелуі мүмкін. Абьюзер мағынасы осындай құрбандардың психологиялық жағдайына, олардың өздеріне деген сенімін жоғалтуына және өз өмірлерін басқару қабілеттерінің төмендеуіне байланысты. Мұндай адамдар ұзақ уақыт бойы абьюзердің бақылауында қалып, еркіндікке шығуға тырыса алмайды.

Абьюзердің мінез-құлық белгілері

Абьюзерді танып білу үшін оның мінез-құлық белгілерін түсіну маңызды. Абьюзерлер өздерінің мінез-құлқын жиі жасырады, бірақ кейбір белгілер арқылы оларды анықтауға болады:

• Контроль: Абьюзерлер өз құрбандарын толық бақылауда ұстағысы келеді. Олар қандай да бір әрекетке бару үшін рұқсат сұрауды талап етеді.
• Қарым-қатынасты шектеу: Абьюзерлер өз құрбандарын жақындарынан, достарынан немесе әріптестерінен алыстатып, оларды жалғыз қалдырады.
• Эмоционалдық қысым: Абьюзерлер өз құрбандарын кінәлап, төмендетіп, олардың өзіне деген сенімін жояды.
• Манипуляция: Олар құрбандарды эмоциялық тұрғыдан басқаруға тырысып, олардың шешімдеріне әсер етуге тырысады.

Абьюзерлерге қалай қарсы тұруға болады?

Абьюзерден қорғану және онымен күресу оңай емес, бірақ маңызды шаралар бар. Біріншіден, құрбан болған адам өзінің жағдайын түсінуі және абьюзермен қарым-қатынасты тоқтатуға тырысуы керек. Бұл үшін арнайы мамандардың көмегіне жүгіну өте маңызды.

Абьюзермен қарым-қатынаста болған кезде, әрдайым өз құқықтарыңыз бен еркіндігіңізді сақтауға тырысу керек. Психологтар абьюзерлермен күресудің тиімді жолдарын ұсынады, соның ішінде эмоционалдық қолдау көрсету, өзін-өзі қорғау стратегияларын дамыту, және зорлық-зомбылық туралы ақпарат тарату.

Қоғамдағы абьюзерге деген көзқарас

Абьюзер мағынасы қазіргі қоғамда зорлық-зомбылықтың үлкен мәселелерінің бірі болып саналады. Бұл құбылыс тек жеке қарым-қатынастарда ғана емес, жұмыс орнында, достық қатынастарда, тіпті әлеуметтік желілерде де кездеседі. Қоғамда абьюзерлердің мінез-құлқын түсіну мен оны анықтау маңызды. Қазіргі кезде зорлық-зомбылыққа қарсы әртүрлі бағдарламалар мен ұйымдар жұмыс істеп, адамдарды қорғау үшін ақпараттық шаралар өткізілуде.

Зорлық-зомбылық құрбандарын қорғау үшін қоғамда заңнамалық өзгерістер де енгізілуде. Көптеген елдерде абьюзерлерге қарсы құқықтық шаралар қабылдануда, соның ішінде қорғау ордерлерін беру, заңды айып тағу және абьюзерлерді психологиялық көмекке жіберу.

Қорытынды

Абьюзер мағынасы — қоғамда зорлық-зомбылықтың әртүрлі түрлерін білдіретін маңызды ұғым. Абьюзерлердің мінез-құлқы психологиялық, эмоционалдық, және физикалық тұрғыдан зиян келтірумен байланысты. Олардың құрбандары көбінесе өздерін дәрменсіз сезініп, абьюзерлердің бақылауында қалады.

Бұл құбылыспен күресу үшін қоғамда ақпараттық және құқықтық шаралар қолданылуы тиіс. Абьюзермен күресте маңызды рөл атқаратын факторлар — білім, қолдау, және құрбандарды қорғау. Абьюзер мағынасы әрқашан зорлық-зомбылықтың ауыр салдарын білдіретінін түсіну қоғамның әрбір мүшесі үшін маңызды.