Ана деген кім? Қазақ мәдениетінде ананың рөлі мен маңызы.
Ана деген кім? Бұл сұраққа жауап іздегенде, қазақ мәдениетінің тереңіне, халықтық салт-дәстүрлеріне, тіпті тарихына үңілмей өту мүмкін емес. Ана деген кім? деген сұрақ, шын мәнінде, әрбір адамның жан дүниесіне жақын. Ана – бұл тек өмірге әкелуші ғана емес, баласының тәрбиешісі, қорғаушысы, қоғамдағы үлгі тұтар тұлға. Қазақ халқында ананың ролі ерекше құрметке ие болған, және бұл түсінік заман талабына сай өзгеріп, жаңа қырларымен толықтырылып келеді.
Ана ролінің мәдени және тарихи маңызы
Қазақ мәдениетінде анаға деген құрмет әрқашан жоғары болған. Ежелден аналар отбасы мен ұрпақ тәрбиесінің негізгі тірегі саналды. Тарихқа көз жүгіртсек, қазақтарда әйел затына, әсіресе анаға, ерекше құрмет көрсетілгені байқалады. Ұлы Далада ұрпақтан ұрпаққа жалғасқан көптеген мақал-мәтелдер мен жырларда ананың ролі айқын көрініс табады. «Анаңды Меккеге үш рет арқалап апарсаң да, парызынан құтыла алмайсың» деген сияқты халық сөздері ананың қадірін түсінуге шақырады.
Ана деген кім? Қазақ халқының танымында ана – тіршіліктің бастауы, мейірімділіктің, шыдамдылықтың және даналықтың символы. Әрбір ана өзінің баласына жанын салып, қиындықта қолдау көрсетіп, оның болашағына бағдар береді. Қазақ отбасында ана балаларға қазақтың ұлттық құндылықтарын сіңіруге күш салады. Қазақ анасы өз балаларына ең алдымен ар-ождан, қайырымдылық, еңбекқорлық секілді қасиеттерді үйретуге тырысады.
Ананың ерекшеліктері мен жауапкершіліктері
Ана – тек отбасының ғана емес, бүкіл қоғамның рухани тірегі. Ол жанұяда тәрбиеші, үйде жан-жақты қолдаушы, қоғамда үлгі тұтар тұлға рөлін атқарады. Қазіргі таңда ананың ролі кеңейіп, тек үй шаруасы мен бала тәрбиесімен ғана шектелмейді. Қоғам дамып, әртүрлі әлеуметтік рөлдер пайда болғанымен, ананың мейірімі, махаббаты, жауапкершілігі өзгермейді. Ана баласына адамгершілік құндылықтарды үйретіп қана қоймай, оның қоғамдағы орнын анықтауға, алға қарай мақсат қоюға бағыт-бағдар береді.
Ана деген кім? Ол – махаббаттың, төзімділіктің, мейірімділіктің шынайы бейнесі. Қазақ халқында ананың өз міндетін орындаудағы мінсіздігі ерекше бағаланады. Ана өз балаларының әрбір қадамын бақылап, оларға қажетті қолдау көрсетеді. Сонымен қатар, қазіргі қоғамда көптеген аналар мансапты да игеріп, қоғамда белсенді рөл атқарып жүр. Бұл олардың көпқырлы тұлға екенін дәлелдейді. Ана балаларының қажеттіліктерін бірінші орынға қоя отырып, өз армандарын да жүзеге асырады. Осылайша, аналар балаларға тек қамқоршы ғана емес, нағыз мотивация көзіне айналып келеді.
Ана бейнесінің өзгеруі
Уақыт өте келе, ана деген кім деген ұғым кеңейіп, жаңа мазмұнға ие болуда. Бұрынғы кезде ана отбасындағы барлық шаруаны, бала тәрбиесін атқарушы ғана деп саналса, қазір аналар түрлі салада жетістікке жетіп, өздерін жан-жақты дамытып жатыр. Қазіргі қоғамда ана – білімді, дарынды, алғыр әйелдің бейнесі. Ананың бұл жаңа бейнесі жастарға үлгі болып, олардың тұлғалық дамуына ықпал етуде.
Қазақ халқының түсінігінде, ана тек балалардың қамқоршысы ғана емес, жанұяның ұйытқысы болып саналады. Қазақ қоғамында ананың беделі ешқашан төмендемейді, өйткені ол бала тәрбиелеуде маңызды орын алады. Ананың ролі бұрынғыдай аса құнды әрі маңызды болып қала бермек. Жас ұрпаққа ананың рөлі мен маңызын түсіндіру, оларды ұлттық құндылықтармен тәрбиелеу – бүгінгі қоғамның негізгі міндеттерінің бірі.
Қорыта айтқанда, ана деген кім? деген сауалдың жауабын әр адам жүрегінен табады. Аналар балаларын өз жүрегінің жылуымен өсіріп, өмірге дайындайды. Олар әрқашан жанашырлық пен даналықтың белгісі болып қала береді.
