Жолдас деген кім? – Қазақ мәдениетінде дос пен серіктестің мәні
Қазақ қоғамында “жолдас” термині терең тарихи және мәдени мағынаға ие. Бұл сөз тек күнделікті қарым-қатынастарда қолданылып қана қоймай, сол қоғамның әлеуметтік құрылымын, адам арасындағы байланыстарды білдіретін маңызды ұғым. Осы мақалада “жолдас деген кім” деген сұраққа жауап беруге тырысып, оның тарихи, мәдени және әлеуметтік контексттерде қалай өзгергені туралы сөз қозғамақпыз.
Жолдас деген кім? – Тарихи және мәдени тұрғыдан қарау
“Жолдас” сөзі қазақ тілінде екі негізгі мағынада қолданылады. Біріншісі, бұл дос, серіктес, әріптес ретінде қолданылған. Екіншісі, өткен ғасырларда кеңінен таралған идеологиялық түсінік бойынша, бұл – біртұтас, ынтымақты, бірлескен мақсат үшін еңбек етіп жүрген адамдардың арасындағы достық немесе ұйымшылдық байланыс.
Мұның тарихи шығу тегі кеңес дәуірінде жатыр. Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарында, әсіресе 1920-30 жылдары, “жолдас” сөзі әр түрлі идеологиялық ағындардың бірі ретінде қолданылды. Бұл кезеңде адамдар өздерін бір-біріне жақын, “жолдастар” деп атаған. Мұның себебі, сол дәуірде адамгершілік пен әлеуметтік үйлесімділік басты құндылық ретінде қарастырылды. Жолдас деген кім? деген сұрақ сол кездің өзінде әрбір адамның қоғамдағы орны мен міндетіне сәйкес келетін жауапқа ие болған.
Жолдас – Дос пен серіктес ретіндегі рөлі
Қазіргі күнде “жолдас” сөзінің мағынасы біршама өзгергенімен, оның бастапқы мағынасы әлі де сақталып отыр. Қазақ халқының мәдениетінде жолдас – бұл тек дос немесе серіктес емес, өмірдің әртүрлі сәттерінде бірге болатын сенімді адам. Оның басты ерекшелігі – адам арасындағы өзара сыйластық, түсіністік пен көмектесуге дайындық.
Егер бұрынырақта “жолдас” бір идеологияның немесе қозғалыстың мүшесі деген мағынада қолданылса, бүгінгі таңда бұл сөздің әлеуметтік мәні әлдеқайда кеңейді. Ол күнделікті өмірде, жеке адамдардың арасындағы қарым-қатынастарда серіктестік, достық, бірлесе жұмыс жасау идеяларымен байланысты болып келеді.
Жолдас деген кім? – Қазіргі қоғамдағы рөлі
Қазіргі қазақ қоғамында “жолдас” сөзі бірлескен жұмыстағы сенімді әріптес, достық пен сыйластықты нығайтуға бағытталған ұғым ретінде қалыптасып отыр. Бұл әсіресе жас ұрпақ арасында маңызға ие, себебі достықтың негізі – бірге болу, бірге әрекет ету. Қазіргі заманда “жолдас” дегеніміз – адамдардың өміріндегі маңызы зор тұлғалар. Олар бір-біріне қолдау көрсетіп, бірге мақсаттарға жетуге ұмтылады.
Елімізде саясат, экономика немесе қоғамдық қызметтегі “жолдас” сөзі де әлі күнге дейін қолданылып келеді. Алайда, оның бүгінгі түсінігі мен мағынасы бұдан бұрынғыдан өзгеше, себебі саяси-әлеуметтік құрылымдар өзгерді.
Қорытынды
Жолдас деген кім? деген сұрақтың жауабы тарихи, әлеуметтік және мәдени тұрғыдан әртүрлі түсінікпен толықтырылады. Алғашында ол қоғамдық идеологияның символы болса, қазіргі уақытта бұл сөз адамдар арасындағы достық пен бірлік, ынтымақтастықты білдіретін маңызды ұғымға айналды. Жолдас дегеніміз – сенімді серіктес, өмірде бірге әрекет ететін адам, ол әрқашан қолдау көрсетіп, бірге қиындықтардан шығуға дайын болады.
