Оралман деген кім? Тарихи және мәдени көзқарас
Оралман деген кім? Бұл сұрақ қазіргі Қазақстанның тарихи, мәдени және әлеуметтік тұрғыдан маңызды тақырыптарының бірі болып табылады. Оралман термині Қазақстан Республикасына тарихи отанына қайтып оралған этникалық қазақтарға қатысты қолданылады. Бұл атау Тәуелсіздік алғаннан кейін, елімізге өзге мемлекеттерден көшіп келіп жатқан қандастарды атау үшін ресми түрде енгізілген. Терминнің шығу тарихы, мәдени мәні және оның бүгінгі күндегі интерпретациясы туралы толығырақ талқылайық.
Тарихи және мәдени тұрғыдан қарау
«Оралман» термині тәуелсіз Қазақстанның бастауында пайда болды. Кеңес Одағының ыдырауынан кейін Қазақстан шетелдерде өмір сүріп жатқан этникалық қазақтарды тарихи отанына шақыруға кірісті. Бұл үрдіс мемлекеттің демографиялық жағдайын жақсартуға және ұлттық бірегейлікті нығайтуға бағытталған маңызды қадам болды. Қандастардың көші-қоны көбінесе Моңғолия, Қытай, Өзбекстан, Түрікменстан және Ресей сияқты елдерден жүзеге асырылды.
Бұл адамдардың әрқайсысы өзімен бірге түрлі мәдени элементтерді, дәстүрлерді және тілдік ерекшеліктерді алып келді. Оралмандар Қазақстанның мәдени байлығын арттырып, әртүрлі этнографиялық топтардың синтезін қалыптастыруға үлкен үлес қосты.
Оралмандардың құқықтары мен міндеттері
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, оралмандар арнайы мәртебеге ие болады. Олар көші-қон бағдарламалары аясында тұрғын үй, білім беру, медициналық көмек алу сияқты жеңілдіктерді пайдалана алады. Сонымен қатар, оларға Қазақстан азаматтығын жеңілдетілген тәртіппен алу мүмкіндігі беріледі.
Алайда, оралмандардың жаңа ортаға бейімделуі әрдайым оңай бола бермейді. Оралман деген кім? деген сұрақтың бір қыры осы бейімделу мәселелерін қамтиды. Олар жаңа тілдік ортаға, еңбек нарығына және әлеуметтік мәдениетке үйрену үшін айтарлықтай күш салуы қажет. Бұл жерде мемлекет тарапынан қолдау, соның ішінде тіл курстары мен жұмысқа орналасуға көмектесу бағдарламаларының рөлі маңызды.
Терминнің эволюциясы және қазіргі кездегі интерпретациясы
Уақыт өте келе, «оралман» термині түрлі контексте қолданылып, кейбір жағдайларда жағымсыз реңкке ие болды. Кейбір оралмандар терминнің белгілі бір стигмаға айналып кеткенін сезініп, оны қолданудан аулақ болуды жөн көрді. Осыған байланысты, 2018 жылы Қазақстан Республикасының заңнамасына өзгеріс енгізіліп, «оралман» терминінің орнына «қандас» атауы ресми түрде қолданыла бастады.
Бұл өзгеріс тарихи отанына оралған қазақтардың мәртебесін жоғары бағалау мен ұлттық бірегейлікті арттыру мақсатында жасалды. Бүгінгі таңда бұл атау қазақ халқының біртұтастығын және олардың тарихи тамырларына деген құрметін білдіреді.
Оралмандардың Қазақстанға қосқан үлесі
Оралмандар Қазақстанның экономикалық, мәдени және әлеуметтік дамуына елеулі үлес қосты. Олар ауыл шаруашылығы, білім беру, шағын бизнес, өнер және ғылым салаларында белсенді рөл атқарды. Кейбір оралмандар өздерінің тарихи отанына оралып қана қоймай, өз аймақтарындағы қоғамды дамытуда көшбасшы болды.
Мысалы:
- Қытайдан келген қазақтар арасындағы кәсіпкерлер Қазақстанның экономикасын дамытуға зор үлес қосуда.
- Моңғолиядан оралған қандастар дәстүрлі мал шаруашылығын дамытуда ерекше орын алады.
Оралман деген кім? Мәдени көзқарас
Кейбіреулер «оралман» сөзін белгілі бір миссиямен келген халық ретінде түсіндіреді. Олар тек өз отбасылары үшін ғана емес, жалпы қоғам үшін жаңа мүмкіндіктер ашуға ұмтылады. Оралмандардың өмір сүру салты, салт-дәстүрлері және еңбекқорлығы Қазақстанның қазіргі этникалық саналуандылығын байытты.
Қорытынды
Сонымен, оралман деген кім? Бұл тарихи отанына оралған қазақтардың үлкен тобы, олар Қазақстанның мәдени, экономикалық және әлеуметтік дамуына зор үлес қосып, өз тамырларымен байланысын нығайтқан халық. Терминнің бастапқы мәні жағымды сипатта болғанымен, уақыт өте оның интерпретациясы өзгерді. Бүгінгі таңда бұл ұғымды «қандас» сөзі алмастырды, ол жаңа заманға сай ұлттық бірлікті көрсетеді.
