Психолог деген кім? Мамандықтың ерекшеліктері мен тарихы
Қазіргі заманда психология ғылымы мен психолог мамандығы туралы түсінік кеңейіп, бұл сала көптеген адамдар үшін өмірдің маңызды бөлігін құрайды. Психолог деген кім? Бұл сұраққа жауап бермес бұрын, психологтың рөлі мен оның қоғамдағы орны туралы жан-жақты талдап көрейік.
Психологияның мәдени және тарихи тамыры
“Психология” сөзі ежелгі грек тілінен шыққан, «психе» – жан, ал «логос» – білім немесе ғылым дегенді білдіреді. Бұл ұғым алғашында жан мен оның қасиеттерін зерттеуге бағытталған философиялық бағыт ретінде қалыптасқан. Кейінірек, 19-шы ғасырда психология тәуелсіз ғылым ретінде дамып, адам мінез-құлқын, ойлау жүйесін және эмоцияларын зерттеуге көшті.
Қазақстандағы психологияның тарихы да қызықты. Кеңес заманында бұл ғылым қоғамды тәрбиелеу мен еңбек өнімділігін арттыру мақсатында пайдаланылған. Ал тәуелсіздік жылдары психологияның жеке тұлғаның қажеттіліктеріне бағытталған жаңа әдістері дами бастады.
Психологтың негізгі міндеттері
Психолог – бұл тек адамдардың мәселесін тыңдап, ақыл айтатын маман емес. Ол адамның психикалық жағдайын зерттеп, оған түсіністікпен көмектесетін сарапшы. Психологтың негізгі міндеттеріне мыналар жатады:
- Эмоционалдық қолдау көрсету. Психолог адамдардың стрессті жеңуіне, қорқыныштарын түсінуге және қиындықтардан шығуына көмектеседі.
- Диагностика жасау. Адамның психологиялық жағдайын анықтау үшін арнайы тесттер мен әдістемелерді қолданады.
- Кеңес беру. Маман клиентке өмірлік мәселелерді шешуге немесе дұрыс шешім қабылдауға бағыт береді.
- Терапия жүргізу. Қажет болған жағдайда ұзақ мерзімді емдеу әдістерін қолданады.
Психолог және қоғам
Қазіргі қоғамда психологқа деген сұраныс айтарлықтай өсті. Бұл адамдардың өз психикалық саулығына көбірек көңіл бөлуімен тікелей байланысты. Әсіресе пандемия және әлеуметтік өзгерістер кезеңінде көптеген адамдар стрессті, жалғыздықты немесе депрессияны жеңу үшін мамандардың көмегіне жүгінді.
Сонымен қатар, психологтың жұмысы тек жеке адамдармен шектелмейді. Олар мектептерде, жұмыс орындарында, медициналық мекемелерде, тіпті спорт және өнер саласында да қызмет етеді. Психолог деген кім? Бұл тек жеке мәселелерді шешетін маман ғана емес, ол қоғамның саулығына үлес қосатын тұлға.
Психологтың ерекше қасиеттері
Кез келген адам психолог бола алмайды. Бұл мамандық ерекше біліктілікті, шыдамдылықты және эмпатияны талап етеді. Табысты психологтың басты қасиеттері мыналар:
- Тыңдай білу. Клиенттің айтқанын толық тыңдап, оның сезімін түсіну қабілеті.
- Талдау жасау. Проблеманы терең талдап, шешім қабылдауға көмектесу.
- Жағдайға бейімделу. Әр түрлі адамдармен жұмыс істеуге дайын болу.
- Сенімділік. Клиенттің құпияларын сақтау және оған қолдау көрсету.
Психологтың рөлінің өзгеруі
Психология ғылымы уақыт өте келе дамып, оның әдістері мен бағыттары да өзгерді. Бұрын психологтардың жұмысы негізінен ауруларды емдеуге бағытталса, қазіргі таңда олардың қызметі кеңейіп, мынандай салаларды қамтиды:
- Когнитивті терапия. Бұл әдіс адамның ойлау жүйесін өзгертуді мақсат етеді.
- Отбасылық психология. Отбасы мүшелері арасындағы қарым-қатынасты жақсарту.
- Кәсіби кеңес беру. Мамандық таңдау немесе жұмыс орнындағы қиындықтарды шешу.
- Балалар психологиясы. Балалардың мінез-құлқы мен оқу қабілеттерін зерттеу.
Қорытынды
Сонымен, психолог деген кім? Бұл – адамдарға өмірдің қиын кезеңдерінде қолдау көрсететін, олардың психикалық денсаулығын жақсартуға көмектесетін маман. Психологтың жұмысы тек жеке адамдарға емес, тұтас қоғамға оң әсер етеді. Бұл мамандықты таңдаған адамдар қоғамға маңызды үлес қосып, психология ғылымының дамуына ықпал етеді.
