Юстиниан деген кім? Византия императорының тарихи мұрасы

Юстиниан – бұл есім Рим империясының шығыс бөлігінде, яғни Византия империясында маңызды тарихи тұлға болған Юстиниан I-ге қатысты. Юстиниан I (482–565 жж.) империяның алтын дәуірін басқарып, өзінің реформаларымен, заңнамалық жүйелерін жетілдіруімен және сәулет өнерінің ұлы ескерткіштерін салумен танымал болды. Бұл мақалада біз «Юстиниан деген кім?» деген сұраққа толық жауап беріп, оның тарихи мұрасы мен қызметінің маңыздылығын қарастырамыз.

Юстинианның өмірбаяны

Юстиниан I – Византия императоры, 527 жылдан 565 жылға дейін билік құрды. Ол кедей отбасынан шыққанымен, тегі ауылдық бола тұра, үлкен жетістіктерге жетті. Оның билікке келуіне әпкесінің күйеуі Юстин I-дің император болуы себеп болды. Юстин билікке келгеннен кейін Юстинианды асырап алып, оған сапалы білім берді және империялық саясатқа дайындады.

Юстинианның ең үлкен мақсаты – Рим империясының жоғалған жерлерін қайтару және империяны қайтадан біріктіру болды. Осы миссиясын жүзеге асыру үшін ол талай жорықтар ұйымдастырып, Солтүстік Африка, Италия және Испанияның бір бөлігін Византияға қайтарды.

Заңнамалық реформалары

Юстинианның ең атақты жетістігі – оның заңнамалық жүйені реформалауы. Ол құқықтық жүйені біріздендіріп, «Юстиниан кодексі» деп аталатын заң жинағын енгізді. Бұл заң жинағы тек Византияда ғана емес, кейінірек бүкіл Еуропада құқықтық негіз болып қызмет етті. Оның басты ерекшеліктері:

• Ескі Рим заңдарын жинақтау және жүйелеу.
• Қарапайым халық үшін құқықты түсінікті ету.
• Қоғамдық тәртіп пен әділеттілікті нығайту.

Бүгінгі таңда Юстинианның бұл реформасы заң ғылымының негіздерінің бірі болып табылады.

Сәулет және мәдениет

Юстиниан I кезінде сәулет өнері гүлденіп, Византияның басты символына айналған Айя-София соборы салынды. Бұл ғимарат әлі күнге дейін әлемдегі ең көрнекті сәулет туындыларының бірі ретінде мойындалады. Оның салынуы империяның күш-қуаты мен христиан дінінің беделін көрсету үшін жасалды. Сондай-ақ Юстиниан өз заманының ғұламалары мен мәдени қайраткерлерін қолдап, империяда білім беру мен ғылымды дамытуға үлкен үлес қосты.

Юстинианның жауапкершілігі мен мұрасы

Юстинианның жауапкершілігі тек билік жүргізумен шектелген жоқ. Ол қоғамның әрбір саласын реформалауға тырысты:

• Әскери саясатты жетілдіру.
• Мемлекеттік басқаруды орталықтандыру.
• Дін мен саясатты біріктіріп, шіркеудің рөлін күшейту.

Оның билігі кезінде христиан діні империяның басты діні болып қалыптасты. Юстиниан еретиктер мен басқа діни ағымдарға қарсы күрес жүргізді. Бұл оның дінді нығайтудағы негізгі әрекеттерінің бірі болды.

Юстиниан деген кім және оның қазіргі заманғы мәні

Юстиниан – тек тарихи тұлға емес, ол мемлекет басқарудың, заңнамалық реформалардың және мәдениеттің жоғары деңгейге жетуінің үлгісі. Оның мұрасы ғасырлар бойы сақталып, қазіргі заманғы құқықтық және саяси жүйелерге әсер етті. Сондықтан «Юстиниан деген кім?» деген сұраққа жауап іздегенде, оны тек император ретінде емес, әлемдік өркениеттің дамуына ықпал еткен қайраткер ретінде қарастыруымыз қажет.

Юстиниан туралы қызықты деректер

• Юстинианның әйелі Феодора да Византия тарихында маңызды рөл атқарған. Ол әйелдердің құқықтарын қорғау саласында бірнеше реформа жасады.
• Айя-Софияны салу кезінде қолданылған техникалық шешімдер сол уақыт үшін өте ерекше болған, ал оның күмбезі әлі күнге дейін ғалымдарды таңдандырады.
• Юстинианның заңдары ислам құқық жүйесіне де ықпал еткен, бұл оның мұрасының әмбебаптығын көрсетеді.

Қорытынды

Юстиниан – Византия тарихындағы ең ұлы императорлардың бірі. Оның реформалары мен жетістіктері тек өз дәуірінде ғана емес, одан кейінгі замандарда да маңызды болды. Ол өзінің заңдарымен, сәулет өнерімен және мемлекеттік басқаруымен адамзат тарихында ерекше орын алды. «Юстиниан деген кім?» деген сұраққа жауап іздеген кез келген адам оның Византия империясының дамуына қосқан үлесін жоғары бағалайтыны сөзсіз.