Жер сілкінісі кезінде қауіпсіздік: не істеу керек?
Жер сілкінісі – табиғаттың ең қауіпті құбылыстарының бірі. Оның салдарынан көптеген адам зардап шегіп, материалдық шығынға ұшырауы мүмкін. Сол себепті әр адам жер сілкінісі кезінде өз қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін нақты әрекет ету шараларын білуі тиіс. Бұл мақалада жер сілкінісі болғанда не істеу керек, қандай сақтық шараларын орындау қажет екенін түсіндіреміз.
Жер сілкінісіне дейін дайындық
Жер сілкінісі кез келген уақытта орын алуы мүмкін, сондықтан алдын ала дайындалу өте маңызды. Міне, дайындық үшін маңызды қадамдар:
- Қауіпсіз орындарды анықтаңыз
Үйіңізде немесе кеңсеңізде қауіпсіз орындарды белгілеп қойыңыз. Бұл, әдетте, есік жақтаулары, ауыр жиһаздардың астындағы бос орындар немесе терезеден алыс жерлер болуы мүмкін. - Апаттық жинақ дайындаңыз
Апаттық жинақта мыналар болуы қажет:- Су (адам басына күніне 3 литр).
- Ұзақ сақталатын азық-түлік.
- Алғашқы медициналық көмек қобдишасы.
- Шам немесе батареямен жұмыс істейтін фонарь.
- Телефон зарядтағыш немесе қуат банкі.
- Маңызды құжаттардың көшірмелері.
- Жоспар құрыңыз
Отбасы мүшелерімен бірге апаттық жоспар жасаңыз. Жер сілкінісі кезінде әрқайсысыңыздың қайда жиналатынын және не істейтінін талқылаңыз. - Жиһаздарды бекітіңіз
Ауыр шкафтар мен басқа жиһаздарды қабырғаға бекіту арқылы олардың құлап кетуінен сақтаныңыз.
Жер сілкінісі болғанда не істеу керек
Жер сілкінісі орын алғанда дұрыс әрекет ету – өміріңізді сақтап қалудың ең маңызды факторы. Төменде жер сілкінісі кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін негізгі кеңестер берілген:
- Сабыр сақтаңыз
Паникаға берілмеу өте маңызды. Есі шыққан адам көбінесе дұрыс әрекет ете алмай, өзінің де, басқалардың да өміріне қауіп төндіруі мүмкін. - Қауіпсіз орынға барыңыз
Егер жер сілкінісі кезінде ғимарат ішінде болсаңыз:- Терезелер мен әйнектерден алыс болыңыз.
- Берік жиһаздың астына тығылыңыз немесе ішкі қабырғаға жақын тұрыңыз.
- Басыңызды қолыңызбен немесе жақын затпен қорғаңыз.
- Ғимараттардан, электр бағандарынан және ағаштардан алыстаңыз.
- Ашық алаңға барыңыз.
- Лифтіні қолданбаңыз
Жер сілкінісі кезінде лифт пайдалану қауіпті. Ол тоқтап қалуы немесе зақымдануы мүмкін. Егер сіз жоғары қабатта болсаңыз, баспалдақтарды қолдануға тырысыңыз. - Электр құрылғыларынан алыс болыңыз
Жер сілкінісі кезінде электр құрылғылары мен газ құрылғылары қауіп тудыруы мүмкін. Олардан алыс болып, қажет болса, газды өшіріңіз. - Шығу жолын босатыңыз
Есік жолдары мен баспалдақтарды бөгемеңіз. Бұл жерлерді басқа адамдар пайдалана алуы керек.
Жер сілкінісінен кейінгі әрекеттер
Жер сілкінісі аяқталғаннан кейін де қауіпсіздік шараларын сақтау маңызды. Міне, негізгі әрекеттер:
- Зақымдарды тексеріңіз
Ғимараттың зақымданғанын байқасаңыз, оны дереу босатыңыз. Қосымша жер сілкінісі (афтершок) болуы мүмкін. - Жарақат алғандарға көмек көрсетіңіз
Егер жақындарыңыздың арасында жарақат алғандар болса, алғашқы медициналық көмек көрсетіңіз немесе мамандарды шақырыңыз. - Газ бен электрді тексеріңіз
Газдың немесе электр сымдарының зақымданғанын байқасаңыз, дереу тиісті қызметтерге хабарласыңыз. - Ақпараттарды бақылаңыз
Радио немесе басқа ақпарат көздері арқылы жағдай туралы хабарламаларды бақылаңыз. Бұл алдағы қауіптерді алдын ала болжауға көмектеседі. - Ашық отты пайдаланбаңыз
Газ ағып кетуі мүмкін болғандықтан, ашық отты пайдаланбау керек. Шамның орнына батареямен жұмыс істейтін фонарьды қолданыңыз.
Балалар мен қарт адамдарға көмек
Жер сілкінісі кезінде балалар мен қарттарға ерекше назар аударыңыз. Олар өздігінен әрекет ете алмауы мүмкін. Балаларға қауіпсіз орындарды алдын ала үйретіп, жер сілкінісі кезінде оларды қорғауды қамтамасыз етіңіз. Қарт адамдарға қозғалыс шектеулі болған жағдайда көмектесуді жоспарлаңыз.
Жер сілкінісі туралы маңызды мәліметтер
- Қазақстан сейсмикалық белсенді аймақтардың қатарына кіреді, әсіресе Алматы облысы мен Оңтүстік Қазақстан өңірлерінде жер сілкінісі жиі тіркеледі.
- Жер сілкінісінің күші Рихтер шкаласы бойынша өлшенеді, ал оның адамзатқа әсері Меркалли шкаласы арқылы бағаланады.
Жер сілкінісі кезінде сақ болу – өмірді сақтау
Жер сілкінісі болғанда не істеу керек деген сұраққа жауапты білу өмірлік маңызды. Табиғи апаттар кезінде дұрыс әрекет ету арқылы өзіңізді және жақындарыңызды қауіпсіздендіре аласыз. Ең бастысы – сабыр сақтау, қауіпсіз жерге бару және алдағы әрекеттерді алдын ала жоспарлау. Қауіпсіздік шараларын білу ғана емес, оларды нақты орындау да маңызды.
Жер сілкінісі табиғаттың алдын ала болжап болмайтын күші болғандықтан, әрбір адамның қауіпсіздік шараларын білуі және оларды кез келген уақытта қолдануға дайын болуы тиіс. Жер сілкінісі болғанда не істеу керек деген сұраққа дайын жауабыңыз болса, сіз апаттың салдарын барынша азайта аласыз.
