Реферат қалай жазылады: Толық нұсқаулық
Реферат – белгілі бір тақырып бойынша жинақталған ақпаратты жүйелі түрде баяндап, қорытынды жасауды көздейтін жазбаша жұмыс. Бұл оқушылар мен студенттер үшін ғылыми-зерттеу жұмыстарына алғашқы қадам болып табылады. Реферат қалай жазылады? деген сұраққа жауап іздесек, бұл процесс бірнеше кезеңнен тұрады. Бұл мақалада реферат жазу ережелері мен кеңестерін толық қарастырамыз.
1. Тақырыпты таңдау
Рефераттың сәтті жазылуы үшін, алдымен дұрыс тақырып таңдау керек.
- Қызығушылық: Сізді қызықтыратын немесе болашақ мамандығыңызбен байланысты тақырыптарды таңдаңыз.
- Ақпараттың қолжетімділігі: Тақырыпқа қатысты дереккөздер жеткілікті болуын қадағалаңыз.
- Тақырыптың нақтылығы: Тым кең немесе тар тақырыптан аулақ болыңыз. Бұл жазу барысында бағыт-бағдар береді.
Мысалы, “Қазақстанның экологиялық проблемалары” тақырыбынан гөрі “Арал теңізінің экологиялық мәселелері” нақтырақ әрі терең зерттеуге мүмкіндік береді.
2. Ақпарат жинау және жоспар құру
Ақпарат жинау: Таңдаған тақырып бойынша сенімді дереккөздерден ақпарат іздеңіз.
- Кітаптар мен ғылыми мақалалар: Университет кітапханасынан немесе онлайн ресурстардан қажетті әдебиеттерді оқыңыз.
- Интернет: Ғылыми сайттар мен білім беру порталдарынан ақпарат алыңыз.
- Мұғалімнің кеңесі: Егер тақырып бойынша сұрақтар туындаса, жетекшіңізден кеңес алуға ұялмаңыз.
Жоспар құру: Ақпарат жинағаннан кейін, рефераттың құрылымын жасаңыз. Жақсы құрылым сіздің жұмысыңыздың мазмұнын ретке келтіріп, оқырманға түсінікті етеді.
Рефераттың құрылымы әдетте:
- Кіріспе
- Негізгі бөлім
- Қорытынды
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
3. Кіріспе бөлімі
Кіріспе рефераттың маңызды бөліктерінің бірі. Мұнда тақырыптың өзектілігі, мақсаты және міндеттері көрсетіледі. “Реферат қалай жазылады?” деген сұрақтың жауабында кіріспе бөліміне ерекше мән берілу керек.
Мысалы:
- Тақырыптың маңыздылығы: “Арал теңізінің экологиялық проблемалары бүкіл әлемдік назар аудартқан өзекті мәселелердің бірі болып табылады.”
- Мақсаты: “Бұл рефераттың мақсаты – Арал теңізінің экологиялық жағдайын талдау және оның шешімдерін ұсыну.”
- Міндеттері: “1) Арал теңізінің тарихын зерттеу; 2) Экологиялық өзгерістердің себептерін анықтау; 3) Шешу жолдарын ұсыну.”
4. Негізгі бөлім
Бұл бөлімде тақырып толық ашылады. Мұнда бірнеше тараулар болуы мүмкін. Әр тарауда жеке мәселені қарастырып, нақты дәлелдер мен мысалдар келтіру қажет.
Мысалы:
- Тарихи негіздері: Арал теңізінің бұрынғы жағдайы мен оның маңызы.
- Экологиялық мәселелері: Аралдың тартылу себептері мен зардаптары.
- Шешу жолдары: Қазіргі уақытта қабылданған шаралар және олардың нәтижелері.
Әр тарау логикалық бірізділікпен жазылуы тиіс. Мәтінді жазғанда оқырманға түсінікті тіл қолдануға тырысыңыз. Құрғақ фактілерден гөрі, талдау мен қорытындыға ерекше көңіл бөліңіз.
5. Қорытынды
Қорытынды – рефераттың маңызды қорытындысы болып табылады. Мұнда негізгі ойлар қысқаша түйінделеді және жалпы жұмысқа баға беріледі.
Мысалы: “Арал теңізінің экологиялық проблемалары көптеген факторлардың әсерінен пайда болғаны анықталды. Бұл мәселені шешу үшін мемлекетаралық ынтымақтастық пен ғылыми-зерттеу жұмыстарының маңыздылығы ерекше екенін атап өту қажет.”
6. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Реферат жазу барысында қолданылған барлық дереккөздерді дұрыс рәсімдеңіз. Бұл жұмысыңыздың ғылыми дәлдігін көрсетеді. Әдебиеттер тізімінде кітаптардың авторы, атауы, шыққан жылы мен орны міндетті түрде көрсетілуі тиіс.
Реферат жазудағы пайдалы кеңестер
- Мәтіннің бірізділігі: Әр бөлімнің арасында логикалық байланыс болуын қадағалаңыз.
- Грамматика: Қателіктерді болдырмау үшін мәтінді бірнеше рет тексеріңіз.
- Көлемі: Орташа реферат көлемі 5-10 бет болуы тиіс.
- Плагиат: Жазған мәтініңіз түпнұсқа болуы қажет. Басқа авторлардың ойларын қолдансаңыз, міндетті түрде сілтеме жасаңыз.
- Тұжырымдау: Өз ойыңызды қосып, рефератты тек фактілермен шектемеңіз.
Қорытынды ой
Реферат қалай жазылады? деген сұрақты жан-жақты қарастыра отырып, оны сапалы әрі мазмұнды жазу үшін негізгі кезеңдер мен әдістерді білу қажет екенін түсінеміз. Тақырыпты дұрыс таңдау, ақпаратты мұқият жинау, жоспар құру және мазмұнды жеткізу арқылы жақсы нәтижеге қол жеткізуге болады. Бұл сіздің академиялық жазу дағдыларыңызды дамытып, болашақ зерттеу жұмыстарына сенімділік береді.
