Mушелі жас қалай есептеледі
Мүшелі жас – қазақ халқының тұрмысында ерекше мағынаға ие ұғымдардың бірі. Бұл ұғым адамның өміріндегі маңызды кезеңдерді атап көрсету үшін қолданылады және ата-бабаларымыздың тұрмыс-салты мен дүниетанымын бейнелейді. Мүшелі жас қалай есептеледі? Бұл сұрақты түсіну үшін мүшелі жастың мағынасын, оның шығу тарихын және есептеу тәртібін талдап көрейік.
Мүшелі жастың мағынасы
Қазақ халқы мүшелі жасты адамның өміріндегі ерекше кезеңдермен байланыстырады. Әрбір мүшелі жас адамның өмірінде елеулі өзгерістер әкелетін, маңызды шешімдер қабылданатын немесе сынақтарға толы уақыт деп есептеледі. Бұл түсінік адамды өмір жолында сақтыққа, жауапкершілікке және өзін-өзі дамытуға шақырады. Мүшелі жас 12 жылдық циклмен есептеледі, яғни әр 12 жыл сайын бір мүшел келеді.
Мүшелі жасты есептеу тәртібі
Мүшелі жас қалай есептеледі? Бұл сұрақтың жауабын түсіну үшін мүшел жастың негізгі ережелерін білу қажет:
- Мүшелдің басталуы: Мүшел адамның дүниеге келген сәтінен бастап есептеледі. Бала дүниеге келген алғашқы 12 жылы – бірінші мүшел болып саналады. Қазақ дәстүрінде бұл жас ерекше маңызды, себебі ол баланың есейіп, жеке тұлға ретінде қалыптасуының бастамасы деп қарастырылады.
- Келесі мүшелдер: Екінші мүшел – 24 жас, үшінші мүшел – 36 жас, әрі қарай әр 12 жыл сайын жаңа мүшел келеді. Мысалы, 48, 60, 72 жас – бәрі де мүшелі жылдар болып табылады.
- Мүшел жасқа сай белгілер: Әр мүшел адамның өмірінде белгілі бір өзгерістерді білдіреді. Мысалы, алғашқы мүшел бала кезінде, екінші мүшел жастық шақта, үшінші мүшел ересек өмірдің бел ортасында өтеді. Әр мүшел адамның өмірлік тәжірибесін арттырып, жаңа мүмкіндіктерге жол ашады.
Мүшел жастың маңызы
Мүшелі жас тек есептеу жүйесі ғана емес, ол – адамның өмірлік философиясын білдіретін түсінік. Қазақ дәстүрінде әр мүшел адамға өзін-өзі бағалауға, өткенін саралап, болашаққа жоспар құруға мүмкіндік береді.
- Сақтық пен дұға: Мүшел жас келгенде, ата-бабаларымыз сақтық танытып, Алладан амандық тілеген. Бұл дәстүр әлі күнге дейін сақталған. Мүшел жасында адамдар өз денсаулығына, рухани байлығына ерекше көңіл бөледі.
- Өмірлік сабақтар: Мүшел кезеңдері адамға өмірлік маңызды сабақ береді. Бұл кезеңде кездесетін қиындықтар мен қуаныштар адамды жетілдіріп, оның мінез-құлқын нығайтады.
- Қоғамдық рөл: Мүшел жасы адамның қоғамдағы орнын анықтайтын көрсеткіштердің бірі. Әр мүшел жаңа міндеттер мен жауапкершіліктерді әкеледі.
Мүшелге қатысты ырым-тыйымдар
Қазақ халқы мүшел жасқа қатысты әртүрлі ырымдар мен тыйымдарды ұстанған. Бұл ырымдар адамның өмірінде қауіп-қатерден сақтандыру мақсатында жасалады:
- Құрбан шалу: Мүшел жаста құрбан шалу арқылы адамның қауіп-қатерден аулақ болуына тілектестік білдірілген.
- Сыйлық беру: Мүшел жасында туған адамға жақындары сыйлық жасап, оның алдағы өміріне сәттілік тілеген.
- Жол жүруден бас тарту: Кейбір дәстүрлер бойынша, мүшел жасында ұзақ сапарларға шығудан аулақ болу керек деп есептелген.
Қазіргі заман және мүшел
Қазіргі уақытта мүшел жасы туралы түсінік өзгеріске ұшырағанымен, оның философиялық мәні әлі де өзектілігін жоғалтқан жоқ. Жастар мен ересектер мүшел жасында өмірлерін жаңа белеске көтеруге, өз мақсаттарын анықтап, оларға жету үшін әрекет етуге тырысады.
- Жеке даму: Мүшел жасы өзін-өзі дамыту, жаңа дағдыларды меңгеру және өмірлік тәжірибені арттыруға мүмкіндік береді.
- Жаңа жоспарлар: Мүшел кезеңінде адамдар өмірлеріндегі басымдықтарды қайта қарап, жаңа мақсаттар қояды.
- Қоғамдық таным: Қазіргі қоғамда мүшел жасы адамның рухани және мәдени ерекшеліктерін түсінудің бір жолы ретінде қарастырылады.
Мүшел жастың маңызы мен тәрбиелік мәні
Мүшел жасы тек қазақ халқы үшін емес, жалпы адамзаттық құндылықтар тұрғысынан да маңызды. Бұл түсінік өмірдің әр кезеңін саналы түрде қабылдауға, әрбір сәттің қадірін түсінуге шақырады.
- Өткенге құрмет: Мүшел жасы арқылы адамдар өздерінің өткен өмір жолын құрметтеуді үйренеді.
- Болашаққа сенім: Мүшел жаңа мүмкіндіктерге жол аша отырып, адамның болашаққа деген сенімін нығайтады.
- Рухани байлық: Мүшел жасы адамның рухани дүниесінің толығуын білдіреді.
Қорытынды
Мүшелі жас қалай есептеледі? Бұл сұрақтың жауабын білу арқылы біз ата-бабаларымыздың өмірлік философиясын, олардың дүниетанымын және мәдениетін тереңірек түсінеміз. Мүшел жасы адамның өмір жолында маңызды кезеңдерді белгілеп, оны саналы түрде қабылдауға көмектеседі. Бұл дәстүр өмірге жауапкершілікпен қарауға, өткенді құрметтеуге және болашаққа сеніммен қарауға шақырады.
Мүшел жасы – өмірдің әрбір кезеңіне ерекше мән беріп, оны рухани және мәдени байлықпен толықтыратын құнды ұғым. Қазақ халқы үшін бұл дәстүрдің сақталуы – ұлттық ерекшелікті сақтаудың бір жолы. Сондықтан мүшел жасты түсініп, оның философиясын бойға сіңіру арқылы біз мәдени мұрамызды құрметтеп, оны ұрпақтан ұрпаққа жеткіземіз.
