Ел бірлігін сақтау идеясы жыраулар толғауында қалай көрініс берген
Қазақ тарихында жыраулар поэзиясы халықтың рухани тірегі ретінде үлкен рөл атқарды. Жыраулар толғаулары елді бірлікке, ынтымаққа шақыратын терең мағыналы ойлармен ерекшеленеді. Олар халықты тек жауға қарсы бірігуге ғана емес, ішкі алауыздықты болдырмауға, бейбітшілікті сақтауға да үндеді.
Жыраулар толғауындағы ел бірлігі ұғымы
Жыраулар өз шығармаларында ел бірлігін сақтау қажеттігін тарихи оқиғалар, қоғамдық-саяси жағдайлар, ұлттық қауіпсіздік мүдделері аясында қозғады. Олар тек ақын ғана емес, өз заманының саясаткерлері, идеологтары болды. Солардың ішінде Асан Қайғы, Бұқар жырау, Шалкиіз жырау сынды ойшылдар елдің тұтастығы мен татулығы үшін маңызды пікірлер айтқан.
Асан Қайғы – елдің болашағын ойлаған жырау
Асан Қайғы – елдің ынтымағы мен болашағын болжаған көреген жырау. Оның толғауларында «қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған» заманды аңсау, халыққа жайлы қоныс іздеу, бейбіт өмір сүруге талпыну идеялары көрініс тапқан. Ол билеушілерді әділдікке шақырып, ел арасындағы алауыздықтың мемлекетті әлсірететінін ескерткен.
Бұқар жырау – Абылай ханның кеңесшісі
Бұқар жырау – XVIII ғасырдағы қазақ хандығының саяси өміріне ықпал еткен тұлға. Оның толғауларында елдің бірлігі мен ханның даналығы басты орын алады. Ол Абылай ханға:
“Бірлік болмай, тірлік болмас” – деп, ел ішінде татулық сақталмаса, мемлекеттің құлдырайтынын ескертті.
Бұқар жырау хан мен қараша халықтың арасындағы байланыс мықты болғанда ғана елдің гүлденетінін айтты. Оның жырлары сол кездегі саяси ахуалды сипаттай отырып, бүгінгі ұрпаққа да үлгі боларлық идеяларға толы.
Шалкиіз жырау – батырлық пен елдік бірлікті дәріптеуші
Шалкиіз жырау толғауларында халықтың батырлығы мен еркіндігі, елдік мүддені қорғау тақырыптары кеңінен қамтылған. Ол билеушілердің әділ болуын талап етіп, мемлекеттің ішкі бірлігінің маңыздылығын түсіндірген. Оның:
“Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын, жаманның жамандығын айт, құты қашсын”
деген сөздері ел ішіндегі әділетсіздікті жоюды насихаттайды. Ол батырлар мен билеушілердің бірлікте, әділдік пен ар-намыс жолында жүруін қолдады.
Жыраулар толғауының қазіргі қоғамдағы маңызы
Жыраулардың бірлік туралы айтқан ойлары тек өткен шаққа қатысты емес. Бүгінгі таңда да қоғамдық тұрақтылық, ұлттық бірегейлікті сақтау, ел ішіндегі ынтымақ мәселелері өзекті болып отыр. Олардың өсиеттері жастарды елдің дамуына үлес қосуға, ұлттық сананы қалыптастыруға, қазақ халқының тұтастығын сақтауға бағыттайды.
