Таңертеңгі жаттығу жасау кезінде адам омыртқасы қалай өзгереді

Адам денсаулығы үшін таңертеңгі жаттығудың пайдасы зор. Ол ағзаны оятып, метаболизмді жылдамдатады, көңіл-күйді жақсартады. Алайда, көп адамдар таңертең жаттығу жасаудың омыртқаға қалай әсер ететінін біле бермейді. Омыртқа – адам денесінің тірегі, ол қозғалысты қамтамасыз етеді және барлық жүктемені өзіне қабылдайды. Сондықтан таңғы жаттығу кезінде омыртқаның жағдайы қалай өзгеретінін білу маңызды.

Таңертеңгі жаттығу және омыртқаның физиологиялық өзгерістері

Таңғы уақытта омыртқа ерекше күйде болады. Бұл ұйқы кезінде ағзаның қалпына келуімен және дененің сұйықтықтарды қайта бөлуімен байланысты. Түнде, адам жатқан кезде, омыртқааралық дискілер сұйықтықпен толып, біраз ісінеді. Бұл процесс омыртқаны демалдырып, оған қажетті қалпына келу мүмкіндігін береді. Бірақ таңертең бұл дискілердің көлемі аздап үлкейгендіктен, омыртқа сәл қатайып, икемділігі төмендейді.

Таңертеңгі жаттығу кезінде болатын негізгі өзгерістер

1. Омыртқааралық дискілердің қысымының төмендеуі
   Ұйқыдан кейін омыртқааралық дискілерге түсетін қысым жоғары болады. Егер адам таңертең ауыр физикалық жаттығу жасаса, дискілерге артық жүктеме түсіп, жарақат алу қаупі артады. Сондықтан таңғы жаттығуды жеңіл созылу және бұлшықеттерді жұмсарту жаттығуларынан бастау керек.
2. Омыртқа икемділігінің біртіндеп артуы
   Ұйқыдан кейін дене біраз уақыт бойы икемсіз болады. Бірақ таңғы жаттығу кезінде омыртқаның иілгіштігі біртіндеп артады, бұлшықеттер сергіп, қан айналымы жақсарады. Әсіресе, йога және жеңіл созылу жаттығулары омыртқаның икемділігін арттыруға көмектеседі.
3. Қан айналымының жақсаруы
   Омыртқа мен бұлшықеттер дұрыс жұмыс істеуі үшін қан айналымының белсенділігі жоғары болуы керек. Таңғы жаттығу кезінде бұлшықеттер мен буындарға қажетті қан мен қоректік заттар тезірек жетеді. Бұл омыртқаның ұзақ уақыт бойы сергек болуына көмектеседі.
4. Арқа бұлшықеттерінің күшеюі
   Таңғы жаттығу омыртқаны қолдайтын негізгі бұлшықеттерді күшейтуге ықпал етеді. Арқа бұлшықеттері әлсіз болса, омыртқаға түсетін жүктеме артып, қисаю немесе бел аурулары пайда болуы мүмкін. Дене тік ұсталып, дұрыс қалыпта жүрсе, омыртқаға түсетін қысым азаяды.
5. Дене қалпының жақсаруы
   Таңертеңгі жаттығу арқаның тік болуын сақтауға көмектеседі. Компьютер алдында көп уақыт отыратын адамдар үшін бұл өте маңызды, өйткені дұрыс дене қалпы омыртқаға түсетін қысымды азайтады. Егер жаттығу кезінде дененің дұрыс орналасуын қадағаламаса, ұзақ мерзімді омыртқа проблемалары пайда болуы мүмкін.

Таңертеңгі жаттығу кезінде омыртқаны қорғау үшін не істеу керек?

Таңертең жаттығу жасау омыртқаға пайдалы болуы үшін келесі қағидаларды сақтау керек:

1. Жаттығуды баяу бастау

Омыртқа ұйқыдан кейін қатты созылған күйде болады, сондықтан бірден қарқынды жаттығуға кірісуге болмайды. Алдымен жеңіл қыздыру жаттығуларын орындау керек – бас айналдыру, иықты жоғары-төмен қозғалту, денені жайлап бұру. Бұл омыртқаның буындарын оятуға көмектеседі.

2. Созылу жаттығуларын орындау

Созылу жаттығулары омыртқаның икемділігін арттырып, қозғалыс амплитудасын ұлғайтады. Йога, пилатес немесе қарапайым омыртқаны созу жаттығулары күнделікті таңғы жаттығудың ажырамас бөлігі болуы керек.

3. Жаттығу кезінде дұрыс дем алу

Тыныс алу жаттығулары омыртқаға түсетін кернеуді азайтып, бұлшықеттерді босаңсытуға көмектеседі. Дұрыс тыныс алу жаттығулары қан айналымын жақсартып, бұлшықеттердің оттегімен қамтамасыз етілуін арттырады.

4. Қарқынды жаттығуларды кейінге қалдыру

Таңғы уақытта омыртқааралық дискілердегі сұйықтықтың мөлшері әлі де жоғары болғандықтан, ауыр салмақпен жаттығу немесе секіру секілді қозғалыстардан аулақ болу керек. Мұндай жаттығулар түске таман немесе кешкі уақытта жасалғаны дұрыс.

5. Дұрыс төсек таңдау

Ұйқы сапасы омыртқаның қалпына келуіне тікелей әсер етеді. Орташа қатты немесе ортопедиялық матрац пен дұрыс жастық таңдау таңертеңгі жаттығулардың тиімділігін арттырады. Егер төсек тым жұмсақ немесе қатты болса, таңғы уақытта бел аурулары байқалуы мүмкін.

Таңертеңгі жаттығудың омыртқаға ұзақ мерзімді пайдасы

Күнделікті таңертең жаттығу жасаудың омыртқаға оң әсері ұзақ мерзімді перспективада байқалады:

• Омыртқаның икемділігі артады, бұл бел және мойын ауруларының алдын алады.
• Арқа бұлшықеттері күшейеді, бұл омыртқаның тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
• Омыртқааралық дискілердің деградациясы баяулайды, бұл жас ұлғайған кезде бел ауруларының пайда болу қаупін азайтады.
• Омыртқаға түсетін қысым азаяды, бұл бүкірею мен сколиоздың алдын алады.