Компасты қалай қолданады: Бағытты анықтаудың негіздері
Компастың көмегімен бағдарды анықтау – табиғатта, саяхаттарда және жорықтарда ең маңызды дағдылардың бірі. Қарапайым көрінгенімен, компасты дұрыс қолдану белгілі бір білім мен тәжірибені қажет етеді. Бұл мақалада сіз компастың құрылымы, оны пайдалану әдістері және маңызды кеңестер туралы толық мәлімет аласыз.
Компастың құрылымы және оның негізгі бөліктері
Компастың бірнеше маңызды бөліктері бар, олардың әрқайсысының өз қызметі бар:
- Магнитті тілше (стрелка) – Солтүстік бағытты көрсететін негізгі бөлік.
- Циферблат (қалақша) – Бағыттарды көрсететін айналмалы диск.
- Бағдарлау сызығы – Картада бағытты белгілеуге көмектесетін бағыттаушы сызық.
- Линза немесе визир (көздеу құрылғысы) – Нақты бағытты көзбен анықтауға мүмкіндік береді.
- Азимут шкаласы – Градуспен белгіленген айналмалы диск, бағыт бұрыштарын өлшеуге арналған.
Компасты қалай дұрыс қолдану керек?
1. Компасты дұрыс орналастыру:
- Компасты қолыңызға алып, жерге параллель етіп ұстаңыз.
- Магнитті тілшенің еркін қозғалуын қамтамасыз етіңіз.
2. Солтүстік бағытты анықтау:
- Магнитті тілше әрдайым солтүстікке қарай бағытталады.
- Циферблатты айналдырып, тілше солтүстікке сәйкес келетін жерге орналастырыңыз.
3. Азимутты өлшеу:
- Баратын бағытыңызды анықтап, көздеу сызығын сол бағытқа бағыттаңыз.
- Циферблаттағы көрсеткішті белгілеп, градус мәнін есте сақтаңыз. Бұл мән – сіздің азимутыңыз.
4. Бағыт бойынша жүру:
- Компасты көз деңгейінде ұстап, магнитті тілше солтүстікті көрсетіп тұрған кезде азимут бағытымен жүріңіз.
- Бағыттан ауытқымау үшін компасты жиі тексеріп отырыңыз.
Картамен жұмыс кезінде компасты қолдану
1. Картаны бағдарлау:
- Компасты картаның үстіне қойып, магнитті тілшені картаның солтүстік бағытымен сәйкестендіріңіз.
- Картадағы солтүстік бағыт пен компастың тілшесі дәл түзу сызық бойымен сәйкес келуі керек.
2. Азимут арқылы бағыт табу:
- Картада баратын жеріңізді белгілеңіз.
- Компасты картаға қойып, көздеу сызығын белгіленген нүктеге бағыттаңыз.
- Циферблаттан азимут мәнін оқып, сол бағытта жүріңіз.
Компасты қолданудағы кеңестер мен ескертулер
Магниттік ауытқуды ескеріңіз: Кейбір аймақтарда магниттік солтүстік пен нақты солтүстік арасында айырмашылық болады. Бұл айырмашылықты картадан тексеріңіз.
Металл заттардан аулақ болыңыз: Компас металлға сезімтал, сондықтан оны телефоннан, пышақтан немесе басқа металл бұйымдардан қашық ұстап қолданыңыз.
Тұрақты тексеру: Әсіресе ұзақ сапарда компасты жиі тексеріп, бағытыңыздан ауытқып кетпеуге тырысыңыз.
Компастың артықшылықтары:
- Электр қуаты қажет емес: Батареясыз жұмыс істейді, табиғатта сенімді көмекші.
- Қарапайым әрі жеңіл: Салмағы жеңіл, кез келген жерде қолдануға ыңғайлы.
- Ауа райына тәуелсіз: Бұлтты күндері немесе қалың орманда да бағытты дәл анықтауға көмектеседі.
Компастың кемшіліктері:
- Дұрыс қолданбаса қателесу мүмкіндігі: Тәжірибе жеткіліксіз болса, бағыттан ауытқу қаупі бар.
- Магниттік кедергілерге сезімтал: Металл заттар немесе электр құрылғылары компастың дәлдігін төмендетеді.
