Менің атым қалай қойылды – қазақ дәстүрі мен отбасы құндылығы

Әр адамның аты – оның өмірінің ажырамас бір бөлігі. Есіміміз бізді ерекше етіп көрсетеді, тұлғамыздың бір бөлігіне айналады. Ал менің атым қалай қойылды? Бұл сұрақтың жауабы менің ата-анамның өміріндегі ерекше бір оқиғамен байланысты.

Атамның арманы мен әкемнің шешімі

Менің есімім – үлкен тарихы бар есім. Атам әрқашан өзінің немересіне ерекше ат қоюды армандаған. Ол қазақтың салт-дәстүрлерін берік ұстанатын адам еді, сондықтан да әр есімнің мағынасына терең мән беретін. Анам мен әкем мен туылғанда қандай ат қоямыз деп көп ойланған. Олар өз ойларын атаммен бөліскенде, ол бірден өзінің арманындағы есімді айтты.

“Бұл есім сенің болашағыңды жарқын етіп, тағдырыңа әсер етуі мүмкін” – деді атам. Оның сөздерінен үлкен даналық пен өмірлік тәжірибені байқадым.

Есімнің мәні мен тереңдігі

Қазақ халқында есімдер тек әдемі естілуі үшін ғана қойылмайды, олар белгілі бір мағына береді. Ата-анам менің атымды қойғанда, менің қандай адам болып өсетінімді де ойлады. Есімімнің мағынасы – батылдық, адалдық және қайсарлық. Бұл мінездер кез келген адамға қажет.

Анам бұл есімнің терең мағынасын ұнатып:
– “Бұл ат тек қазақ халқына емес, бүкіл түркі жұртына ортақ. Ол біздің рухани мұрамыздың бір бөлігі”, – деді.

Балаға ат қоюдағы дәстүрлер

Қазақ халқында баланың есімін қою – ерекше рәсім. Бұрын ата-бабаларымыз бала туылғанда ақсақалдардың батасын алып, ырымдап ат қойған. Кейде ата-әжелер ат қою құрметіне ие болатын. Ал менің атым қалай қойылды деген тақырыпта шағын әңгіме жазғанда, ата-бабамыздың осы дәстүрлері ойыма оралды.

Ежелден бері қазақ халқы жаңа туған балаға ат қою кезінде мынадай тәсілдерді қолданған:

• Ұлы тұлғалардың есімін беру – Бала сол тұлғаға ұқсасын, оның жолын қусын деген мақсатпен.
• Қасиетті есімдерді таңдау – Алланың сүйікті құлдарының есімдерін қою.
• Арман-тілекке сәйкес ат қою – Бала өмірінде бақ-береке, ұзақ ғұмыр болсын деген ырыммен.

Менің есімімнің қойылуында да осы дәстүрлердің ізі бар еді.

Атамның бата беруі

Менің есімім таңдалған кезде, атам арнайы бата берді. Ол:
– “Бұл бала өз атын мақтан тұтып, оған лайық азамат болып өссін!” – деді.

Бұл сөздер маған үлкен жауапкершілік жүктегендей болды. Ата-анам есімімді сүйіспеншілікпен атағанда, мен ерекше мақтаныш сезінемін.

Аттың адамның тағдырына әсері бар ма?

Көптеген адамдар есімнің адамның мінез-құлқына және болашағына әсер ететінін айтады. Қазақта “Атың қандай болса, затың да сондай” деген сөз бар. Кейде өмірде кездескен адамдардың аттарына қарап, олардың қандай екенін алдын ала сезінуге болады.

Мысалы, есімі “Айдана” немесе “Нұрсұлтан” деген адамдардың бойында жұмсақтық пен парасаттылық байқалады. Ал “Ербол”, “Айбек” деген аттар – батылдық пен сенімділіктің белгісі.

Мен өз атымның қасиетін бойыма сіңіргім келеді. Ата-анам маған қандай үміт артса, сол сенімдерін ақтауға тырысамын.

Есімнің ерекше сыйы

Менің есімім – маған берілген ең алғашқы сыйлық. Ол менің тағдырыммен бірге жүреді, менің жеке тұлғамның бір бөлігіне айналады. Кейде ойлаймын: егер есімім басқа болғанда, менің өмірім де басқаша болар ма еді?

Бұл сұрақтың жауабы әркімнің өз жүрегінде. Бірақ менің атым қалай қойылды деген оқиға – мен үшін үлкен естелік. Бұл оқиға арқылы мен ата-анамның, атамның сүйіспеншілігін сезінемін.44