Талқанды қалай жасайды – дәстүрлі рецепт
Талқан – қазақтың дәстүрлі тағамдарының бірі. Ол өзінің жоғары қоректілігімен, пайдалы қасиеттерімен және дәмділігімен ерекшеленеді. Талқанды күнделікті ас мәзіріне енгізу арқылы ағзаға қажетті дәрумендер мен минералдарды алуға болады. Бұл мақалада талқанды қалай жасайды деген сұраққа толық жауап береміз.
Талқан дегеніміз не?
Талқан – қуырылған және ұнтақталған дәннен жасалатын тағам. Көбінесе бидай, арпа немесе жүгеріден дайындалады. Бұл өнімді ертеде көшпенді қазақтар ұзақ сапарға шыққанда немесе қысқа азық ретінде дайындаған. Себебі талқан тез бұзылмайды, ұзақ уақыт сақтауға жарамды және адамға қажетті қуат береді.
Талқанның пайдасы
Талқан құрамында көптеген пайдалы заттар бар. Оның басты артықшылықтарын қарастырайық:
- Асқорыту жүйесіне оң әсер етеді – құрамындағы жасұнық ішек жұмысын жақсартады.
- Ағзаны энергиямен қамтамасыз етеді – көмірсуларға бай, жылдам сіңеді.
- Иммунитетті күшейтеді – құрамында табиғи дәрумендер мен минералдар бар.
- Салмақты бақылауға көмектеседі – тез тойдырады, диета ұстаушылар үшін пайдалы.
- Жүйке жүйесін нығайтады – құрамындағы В тобының дәрумендері стрессті азайтады.
Талқан жасауға қажетті өнімдер
Үй жағдайында талқан жасау үшін сізге төмендегі ингредиенттер қажет болады:
- Дәнді дақылдар (бидай, арпа немесе жүгері)
- Қазан немесе таба (қуырылатын ыдыс)
- Диірмен немесе ұнтақтағыш (тартуға арналған құрал)
- Елеуіш (ірі және ұсақ ұнтақтарды бөлу үшін)
Талқанды дайындау тәсілі
Талқан жасау бірнеше кезеңнен тұрады. Әрбір кезеңді егжей-тегжейлі қарастырайық.
1. Дәнді тазалау және сұрыптау
Алдымен дәнді дақылдарды мұқият сұрыптау қажет. Бұл процесс барысында зақымдалған, шіріген немесе кірленген дәндерді алып тастау керек. Сапалы талқан алу үшін таза және бүтін дәндерді таңдау маңызды.
2. Дәнді жуу және кептіру
Сұрыпталған дәндерді бірнеше рет сумен жуып, шаң мен басқа да қоспалардан тазартқан дұрыс. Одан кейін дәндерді кептіріп алу керек. Бұл үшін оларды жұқа қабат етіп жайып, көлеңкелі жерде табиғи түрде кептіруге болады. Егер процесті жылдамдату қажет болса, дәндерді ыстық табада немесе пеште аздап кептіруге болады.
3. Дәнді қуырту
Дәнді орташа отта қазанға немесе табаға салып, арасында араластырып отырып қуырған жөн. Қуырылған кезде дәннің түсі аздап қоңыр тартып, ерекше жағымды иіс шыға бастайды. Бұл процесс шамамен 15-20 минутқа созылады. Қуырту кезінде дәннің толық күйіп кетпеуін қадағалау қажет.
4. Дәнді суыту
Қуырылған дәндерді бөлме температурасында суыту керек. Егер оларды бірден ұнтақтасақ, қызып тұрғандықтан дұрыс тартылмауы мүмкін.
5. Ұнтақтау
Суыған дәндерді диірменге немесе ұнтақтағышқа салып, ұнтақтау қажет. Дәстүрлі қазақ отбасыларында бұл процесс арнайы тас диірмендермен орындалған. Ал қазіргі таңда кофе тартқыш немесе блендерді қолдануға болады.
6. Елеу
Тартылған талқанды електен өткізіп, ұсақ және ірі бөліктерін бөлу керек. Ұсақ бөліктері таза талқан ретінде пайдаланылады, ал ірі қалдықтарды қайтадан ұнтақтауға болады.
Талқанды қолдану жолдары
Талқанды бірнеше түрлі жолмен тұтынуға болады:
- Кәдімгі талқан – оны жай ғана қант немесе бал қосып, шаймен ішуге болады.
- Сүтпен немесе айранмен араластыру – талқанды сүтке немесе айранға қосып, ботқа түрінде тұтыну пайдалы.
- Бал қосылған талқан – талқанға бал қосып, дәмін жақсартуға болады.
- Талқаннан жасалған тәттілер – кейбір тағамдарға қосымша ингредиент ретінде пайдаланылады.
Талқанды сақтау ережелері
Талқанды ұзақ уақыт сақтау үшін құрғақ әрі салқын жерде сақтаған жөн. Ең тиімді сақтау әдістері:
- Ауа өткізбейтін ыдыстарда сақтау – ылғалдың түсуіне жол бермеу қажет.
- Күн сәулесінен қорғау – тікелей жарық талқанның дәміне әсер етуі мүмкін.
- Ұзақ уақыт сақтамау – табиғи өнім болғандықтан, талқанды 3-4 айдан аспайтын мерзімде тұтынған дұрыс.
