Уақытты бағалау дегенді қалай түсінесің?
Уақыт – адам өміріндегі ең құнды ресурстардың бірі. Оны жоғалтуға, қайтаруға немесе сақтап қоюға болмайды. Бірақ біз оны тиімді пайдалану арқылы өмірімізді жақсарта аламыз. Уақытты бағалау – бұл оны дұрыс жоспарлау, тиімді пайдалану және саналы түрде басқару дегенді білдіреді.
Уақыттың құндылығын түсіну
Көп адам уақыттың қаншалықты маңызды екенін тек белгілі бір жағдайлардан кейін ғана түсінеді. Ол денсаулық, отбасы, мансап немесе жеке мақсаттарға жету болсын, барлығы да уақытқа тәуелді.
- Уақыт – қайтарылмайтын ресурс. Ақша жоғалса, оны қайтаруға болады, ал уақытты қайтару мүмкін емес.
- Уақыт – табыс көзі. Еңбек нарығында табысты адамдар уақытын дұрыс басқара алатындар.
- Өмір – уақыттан тұрады. Егер адам уақытын құр жіберсе, өмірінің белгілі бір бөлігін де жоғалтады.
Уақытты тиімді пайдалану жолдары
Көп адам уақытты басқару қиын деп ойлайды, бірақ бұл дағдыларды дамытуға болады. Төменде уақытты бағалаудың негізгі әдістерін қарастырайық.
1. Жоспарлау дағдысын қалыптастыру
Күнделікті іс-әрекеттерді алдын ала жоспарлау – уақытты тиімді пайдаланудың басты кілті.
Күнделікті жоспар құру – маңызды істерді алдын ала белгілеп, олардың уақытын бөлу.
Ұзақ мерзімді жоспарлар – бір жылдық немесе бес жылдық мақсаттарды айқындау.
Күн тәртібін сақтау – белгіленген уақыттан ауытқымау.
2. Маңызды және маңызды емес істерді ажырату
Кейде адам уақытын босқа өткізіп жатқанын байқамай қалады. Сондықтан істерді маңызды және маңызды емес деп екіге бөлу қажет.
- Маңызды істер – жеке және кәсіби өсуге әсер ететін тапсырмалар.
- Маңызды емес істер – уақытты қажетсіз алатын әрекеттер (әлеуметтік желілерде көп уақыт өткізу, қажетсіз кездесулер және т.б.).
Эйзенхауэр матрицасы – уақыт басқарудың ең тиімді тәсілдерінің бірі. Бұл әдіс бойынша істер төрт санатқа бөлінеді:
- Маңызды және шұғыл (бірден орындау керек)
- Маңызды, бірақ шұғыл емес (жоспарға енгізу керек)
- Маңызды емес, бірақ шұғыл (басқаларға тапсыруға болады)
- Маңызды емес және шұғыл емес (мүлдем істемеуге болады)
3. Артық нәрселерден бас тарту
Уақытты тиімді пайдалану үшін қажетсіз істерден арылу керек.
- Бос уақытты азайту. Әлеуметтік желілерде уақыт жоғалтуды шектеу.
- Көп тапсырмадан аулақ болу. Бір уақытта бірнеше нәрсені жасау өнімділікті төмендетеді.
- “Жоқ” деп айтуды үйрену. Басқалардың сұраныстарына үнемі “иә” деп жауап беру уақытты ысырап етуі мүмкін.
4. Уақытты өлшеу және талдау
Кейде уақыттың қайда кететінін түсіну қиын. Сондықтан уақыттың қалай жұмсалғанын талдап отыру маңызды.
Уақытты өлшеу әдістері:
- Тайм-трекерлерді қолдану (мысалы, Toggl, RescueTime)
- Өзіңіздің кестеңізді жазып отыру
- Өнімділікті бағалау
Егер уақыттың көп бөлігі қажетсіз істерге кетіп жатса, онда жоспарды қайта қарастыру қажет.
5. Өзіңе уақыт бөлу
Уақытты бағалаудың тағы бір маңызды бөлігі – өзін дамытуға уақыт бөлу.
- Денсаулыққа көңіл бөлу – дене жаттығулары мен дұрыс тамақтану.
- Жеке даму – кітап оқу, жаңа дағдылар үйрену.
- Демалу және шығармашылық – жанға жақын істермен айналысу.
Өмір тек жұмыс пен міндеттерден тұрмайды, сондықтан өзіңізге де уақыт қалдыру маңызды.
Уақытты бағалай білудің пайдасы
Өнімділік артады. Адам маңызды істерге көбірек көңіл бөле алады.
Стресс азаяды. Барлығын жоспарлы түрде орындау жүйкені тыныштандырады.
Мақсаттарға жылдам жетуге болады. Жоспарланған жұмыс – табысты өмірдің кепілі.
Өмір сапасы жақсарады. Өзін-өзі дамытуға уақыт бөлінеді.
