Ағаштан қағаз қалай жасалады: өндіріс кезеңдері
Қағаз – біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігі. Ол кітаптарда, дәптерлерде, газет-журналдарда, орау материалдарында және кеңсе тауарларында кеңінен қолданылады. Бірақ ағаштан қағазды қалай жасайды деген сұрақ көпшілікті қызықтыруы мүмкін. Бұл үдеріс бірнеше маңызды кезеңнен тұрады және ондаған жылдар бойы жетілдіріліп келеді. Осы мақалада біз қағаз өндірісінің қыр-сырын қарастырып, оның қалай жасалатынын түсіндіреміз.
1. Шикізатты таңдау және ағашты дайындау
Қағаз өндірісінде негізінен қылқан жапырақты және жапырақты ағаштар пайдаланылады. Қарағай, шырша, қайың, эвкалипт сияқты ағаштар ең танымал шикізат көзі болып табылады. Бұл ағаштар талшықтарының ұзындығы мен беріктігі жағынан қолайлы.
- Қылқан жапырақты ағаштар – талшықтары ұзын болғандықтан, қағазға беріктік береді.
- Жапырақты ағаштар – талшықтары қысқа болғанымен, беті тегіс қағаз жасауға қолайлы.
Ағаштарды кесіп алғаннан кейін, олар өңдеу зауыттарына жеткізіліп, қабығы аршылып, белгілі бір өлшемдегі бөліктерге бөлінеді.
2. Талшық алу және целлюлоза өндіру
Қағаз өндірісінің негізгі шикізаты – целлюлоза. Целлюлоза – ағаш құрамындағы өсімдік талшықтарының жиынтығы, оны бөліп алу үшін ағаш бірнеше тәсілмен өңделеді:
Механикалық әдіс
Бұл әдісте ағаш ұсақтау машиналарында талшықтарға бөлініп, су қосылып, суспензия түрінде сақталады. Бұл әдістің артықшылығы – ол тез және арзан. Бірақ механикалық әдіспен алынған қағаз тез сарғаяды және беріктігі төмен.
Химиялық әдіс
Бұл әдісте ағаш химиялық ерітінділермен өңделіп, целлюлоза бөлек алынады. Негізгі екі тәсілі:
- Крафт-әдіс – ағаш натрий сульфиді мен натрий гидроксиді қоспасында қайнатылады. Бұл әдіспен алынған қағаз өте берік болады.
- Сульфитті әдіс – ағаш күкіртті қышқылмен өңделеді. Бұл қағаз жұмсақ әрі ашық түсті болады.
3. Қағаз массасын дайындау және тазарту
Алынған целлюлоза суға араластырылып, қағаз массасы деп аталатын қоймалжың сұйықтық дайындалады. Бұл массадан ағаштың артық қалдықтарын, шайырларды және қажетсіз заттарды тазалау үшін бірнеше сүзгілеу кезеңінен өтеді.
Сонымен қатар, қағаздың сапасын арттыру үшін оған түрлі қоспалар қосылады:
- Каолин немесе бор – қағаздың ақтығын және тегістігін жақсартады.
- Желімдер мен шайырлар – қағазды су өткізбейтін етеді.
- Бояғыштар – түрлі түсті қағаз алу үшін пайдаланылады.
4. Қағазды қалыптастыру
Дайындалған қағаз массасы арнайы торлы қалыпқа төгіледі. Бұл жерде оның 99%-ы су болғандықтан, артық ылғалды кетіру үшін бірнеше кезеңнен өтеді:
- Формалау – қағаз массасы қозғалыстағы тор арқылы өтеді, суы сорылып, алғашқы жіңішке қабат түзіледі.
- Престеу – қағаз ылғалды кетіру үшін ауыр роликтер арқылы сығылады.
- Кептіру – арнайы кептіру барабандарынан өткізіліп, қағаз құрғатылады.
- Жылтырату – қағаздың бетін тегістеу үшін оны жылтырату цилиндрлерінен өткізеді.
5. Қағазды кесу және орау
Кептірілген және дайындалған қағаз үлкен рулон түрінде шығарылады. Ол кейіннен қажетті өлшемдерге кесіліп, түрлі мақсаттарға дайын өнім ретінде жеткізіледі:
- Баспа қағазы – кітаптар мен газеттерге пайдаланылады.
- Кеңсе қағазы – A4 форматындағы қағаздар.
- Орау қағазы – қораптар мен қаптама материалдары.
- Мата қағазы – банкноттар мен арнайы төзімді қағаздар.
6. Қайта өңдеу: Екінші реттік қағаз өндірісі
Қағаз өндірісі табиғатқа әсер ететіндіктен, қайта өңдеу маңызды рөл атқарады. Қайта өңделген қағаз өндірісі үш кезеңнен тұрады:
- Қолданылған қағаз жиналады және сұрыпталады.
- Ол арнайы ерітіндіде езіліп, сиялар мен қоспалардан тазартылады.
- Тазартылған қағаз массасы жаңа қағаз өндірісіне қайта пайдаланылады.
Қайта өңделген қағаз ағаштарды сақтап, экологиялық жүктемені азайтуға көмектеседі.
