Ақберен Елгезек өмірбаяны – ақын, аудармашы, қоғам қайраткері
Қазақ әдебиеті тарихында әр дәуірдің өзіндік көрнекті өкілдері бар. Солардың бірі – Ақберен Елгезек. Ол – ақын, аудармашы, мәдениет қайраткері, әдебиет пен өнерді насихаттаушы, жастарды рухани қолдаушы. Ақбереннің шығармалары қазіргі қазақ поэзиясына жаңа леп әкелді, ішкі жан толғаныстарын, туған жерге деген махаббатты, табиғаттың тылсым сырын көркем бейнелей алды.
Оның өлеңдері поэтикалық биікке көтерілген ғана емес, сонымен бірге ұлттық рух пен заманауи көзқарастың синтезін көрсетеді. Ақынның қоғамдық қызметі де назар аударуға тұрарлық: ол жас қаламгерлерді қолдады, әдеби ортаны дамытуға күш салды, мемлекеттік және қоғамдық ұйымдарда басшылық қызметтер атқарды. Әдебиетке шынайы жанашырлықпен қызмет еткен тұлға ретінде Ақберен Елгезек – бүгінгі қазақ руханиятының көрнекті өкілдерінің бірі.
Ақберен елгезек өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Ақберен Елгезек 1980 жылдың 24 қаңтарында Алматы қаласында дүниеге келді. Дегенмен, оның ата-тегінің түп-тамыры Шығыс Қазақстандағы Семей облысына, нақтырақ айтқанда, Шұбартау ауданына барып тіреледі. Отбасы қарапайым болғанымен, бала Ақбереннің дүниетанымын қалыптастыруға үлкен ықпал етті.
Балалық шағы ауыл табиғатымен, кең даланың еркіндігімен және дәстүрлі қазақы ортада тәрбиеленумен ерекшеленді. Бала кезінен ол кітап оқуға құмар болды, әдебиетке ерте қызықты. Мектеп қабырғасында жүргенде-ақ өлең жазуға талпынып, алғашқы шығармаларын ұстаздары мен достарына оқып беретін. Е. Рахмадиев атындағы орта мектепті тәмамдаған ол, ауылдағы тәрбие мен Алматының мәдени ортасын тоғыстырған тұлға болып қалыптасты.
Отбасында руханият пен өнерге деген құрмет ерекше еді. Бұл бала Ақбереннің болашақтағы жолын айқындады. Оның өлеңдерінде туған жердің иісі, ауылдың бейнесі, табиғаттың көрінісі жиі суреттелетіні де содан. Балалық шақтағы дала естеліктері, табиғатпен сырласу, ауыл адамдарымен қарым-қатынас оның болашақ шығармашылығының алтын өзегіне айналды.
Оқу және еңбек жолының бастауы
Мектепті үздік тәмамдағаннан кейін Ақберен Елгезек әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің тарих факультетіне оқуға түседі. Бұл білім ордасында ол тек тарих ғылымын меңгеріп қана қойған жоқ, сонымен бірге әдебиетке, философияға, өнерге деген көзқарасын кеңейтті. Университет қабырғасында жүріп студенттік әдеби үйірмелерге қатысып, түрлі шығармашылық кештерде өлеңдерін оқыды.
Жоғары білім алғаннан кейін Ақберен Елгезек еңбек жолын қоғамдық-саяси салада бастайды. Ол Алматы қаласы әкімдігінің ішкі саясат басқармасында, кейін Қазақстан Ұлттық инженерлік академиясының президентінің кеңесшісі қызметінде болды. Бұл кезең жас маман үшін ел басқару жүйесін, қоғамның даму үдерістерін, әлеуметтік проблемаларды түсінуге мүмкіндік берді.
2004–2008 жылдары ол Алматы қаласының Ақпараттық-талдау орталығында директор қызметін атқарды. Мұнда ақпаратты сараптау, қоғамдық пікірді зерттеу, мәдени іс-шараларды ұйымдастыру ісінде тәжірибе жинады. Кейін әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың жастар ұйымдарымен жұмыс істеу бөлімінің бастығы болып еңбек етті. Бұл кезеңде жастардың рухани тәрбиесіне, мәдени дамуына айрықша көңіл бөлді.
Одан кейінгі жылдары “Атажұрт” баспасының бас редакторы, “Бөбек” Ұлттық ғылыми-практикалық орталығының директоры, Білім және ғылым министрлігінің ақпараттық-талдау орталығының вице-президенті қызметтерін атқарды. Әр кезеңде ол мемлекеттік қызметті әдебиет пен мәдениетке қызмет етудің бір жолы ретінде қабылдады.
Осылайша, Ақберен Елгезек тек ақын ғана емес, қоғамға қызмет еткен, тәжірибелі ұйымдастырушы, жауапты басшы ретінде де танылды.
Шығармашылық, әдеби қызметі және жетістіктері
Ақберен Елгезектің ақындық жолы жас кезінен басталды. Алғашқы өлеңдері мерзімді баспасөзде жарық көріп, әдеби ортада аты естіле бастады. Кейін ол бірнеше жыр жинақтарын шығарды. Олардың ішінде «Көлеңкелер күбірі» және «Көк бөрінің рухы» атты жинақтары ерекше орын алады. Бұл туындыларда қазақы болмыс, туған жерге деген сүйіспеншілік, табиғатқа іңкәрлік пен адам жанының нәзік сырлары көрініс тапқан.
Ақынның «Атамекен» атты өлеңінде туған жердің киесі, жер-суға деген іңкәрлік көркем суреттеледі. «Дала трагедиясы» циклінде ол экологиялық мәселелерді көтеріп, табиғаттың күйзелісін адам жанының күйзелісімен сабақтастырады. Ақбереннің өлеңдері – терең философиялық ой мен көркемдік биіктіктің тоғысы.
Ол тек ақын ғана емес, аудармашы ретінде де үлкен еңбек сіңірді. Орыс және еуропа әдебиетінің көрнекті өкілдерінің шығармаларын қазақшаға аударып, ұлттық әдебиеттің көкжиегін кеңейтті. Оның аудармалары арқылы Бунин, Мережковский, Шаламов, Высоцкий, Аполлинер сынды классиктердің еңбектері қазақ оқырманына жетті.
Ақберен Елгезек әдеби ортада ұйымдастырушы ретінде де белгілі. Ол «Қазақ әдебиетін қолдау» қоғамдық қоры мен «Кентавр» әдеби апталығын ұйымдастырып, жас қаламгерлерге қолдау көрсетті. Сонымен қатар Қазақстан Жазушылар одағы төрағасының бірінші орынбасары қызметін атқарып, әдеби қауымның дамуына үлес қосты.
Оның шығармашылығы үшін бірнеше мәртебелі марапаттар берілді. «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығы, «Серпер» жастар одағының сыйлығы, Төлеген Айбергенов атындағы жүлде – ақынның еңбегіне берілген әділ баға.
Қоғамдық және саяси көзқарастары
Ақберен Елгезек – қоғамдық мәселелерге бей-жай қарамайтын азамат. Ол әрқашан жастарды қолдап, олардың шығармашылық дамуына жағдай жасауды басты міндеттердің бірі деп санады. Әдебиет пен өнерді саясаттан жоғары қойып, руханиятқа қызмет етуді өзінің азаматтық мұраты ретінде айқындады.
Ол әдебиет пен мәдениеттің мәңгілік құндылық екенін айтып, саясат уақытша құбылыс екенін жиі алға тартты. Ақынның пікірінше, қаламгерлердің басты міндеті – қоғамды рухани байыту, адамгершілік құндылықтарды насихаттау. Сондықтан ол тікелей саясатқа араласқан жоқ, бірақ әдебиет арқылы қоғамдық санаға әсер етті.
Осы ұстанымы оның өмірлік кредосы болды: саясаткерлер уақытша, ал әдебиет пен руханият мәңгілік. Бұл көзқарас оның өлеңдерінде де, қоғамдық қызметінде де айқын сезіледі.
Жеке өмірі
Ақберен Елгезектің жеке өмірі көпшілікке кеңінен таралмаған. Ол отбасын, балалық шағын, күнделікті тұрмысын сыртқа жария етуді құп көрмеді. Бұл – оның әдебиет пен өнерді бірінші орынға қойғанының белгісі. Ақын өзін ең алдымен қоғамға, әдебиетке, руханиятқа қызмет етуге арнағанын жасырмай айтты.
Жеке өмірдің жария етілмеуі оның шығармашылығына әсер еткен жоқ. Керісінше, өлеңдерінде адам жанының құпиялары, махаббат пен сағыныш, өмір мен өлім, қуаныш пен қайғының мәні кеңінен суреттелді.
Осы тұрғыдан алғанда, ақынның жеке өмірі – оның шығармашылығының бір бөлігі деуге болады. Ол өлеңдері арқылы өз жан дүниесін, ішкі толғанысын оқырманға жеткізді.
Мұрасы мен маңызы
Ақберен Елгезек – қазіргі қазақ әдебиетіне өзіндік қолтаңбасын қалдырған ақын. Оның мұрасы – поэзиялық жинақтар, аудармалар, әдеби жобалар мен ұйымдастырушылық еңбектер.
Ол ұлттық әдебиетті әлем әдебиетімен ұштастырды, жас қаламгерлерге жол ашты, поэзиядағы жаңа ізденістердің бастамашысы болды. Ақбереннің мұрасы тек өлеңдерімен ғана өлшенбейді. Ол әдебиетке деген адалдығымен, қоғамдық қызметімен де құнды.
Оның еңбегі қазақ әдебиетінің жаңа дәуірін айқындап, ұлттық рухты нығайтуға үлкен үлес қосты. Ақберен Елгезек – әдебиет пен руханияттың мәңгілік сардарларының бірі.
