Абысын деген кім? Қазақ мәдениетіндегі ерекше байланыс
Қазақстандық мәдениет пен салт-дәстүрге байланысты көптеген ерекше ұғымдар бар, олардың бірі – абысын. Қазақ халқы үшін отбасы және туыстық қатынастар маңызды орын алады. Абысындық – бұл өзара құрмет, қолдау мен бірлестік негізінде қалыптасқан ерекше туыстық байланыс. Бұл мақалада “абысын деген кім” сұрағына жауап іздеп, осы ұғымның мән-мағынасын ашып, тарихи-мәдени тұрғыдан түсіндіруге тырысамыз.
Абысынның мәдени және тарихи маңызы
Тарихи тұрғыдан алғанда, абысын деген кім деген сұраққа жауап іздегенде, қазақ халқында абысындық байланыстардың ерекше әлеуметтік рөлі болғанын көреміз. Әдетте, абысындар – бір үйде немесе бір ауылда бірге тұратын, ортақ күйеудің бауырларының әйелдері болып табылады. Олар бір шаңырақ астында бірге өмір сүріп, өзара қолдау көрсетіп, үй шаруашылығын бөлісіп отырған. Әсіресе ауылды жерлерде бұл байланыс ерекше бағаланған, себебі абысындар бір-бірінің сенімді серігі, қуаныш пен қайғыда бірге болар жақындары саналған.
Қазақ халқының ұғымында абысындар арасында достық пен сенімділік маңызды орын алады. Ертеде олар бір-бірінің балаларын қарап, үй ішіндегі жұмысты бірге істеп, қолдау көрсеткен. Осылайша, абысындық байланыс тек туыстық қана емес, сонымен қатар үлкен сенім мен сыйластық негізінде құрылған. Абысындар арасындағы қарым-қатынас үйлесімді болу үшін сыйластық пен өзара түсіністік басты қағидат болып саналған.
Абысындардың міндеттері мен жауапкершіліктері
Абысын деген кім деген ұғымды түсіну үшін олардың қоғамдағы және отбасындағы рөлін түсіну маңызды. Ежелден келе жатқан дәстүр бойынша, абысындар арасында арнайы міндеттер мен жауапкершіліктер бөлінген. Олар негізінен төмендегі бағыттарды қамтиды:
- Үй шаруашылығына қолдау көрсету: Абысындар бір-біріне көмектесіп, үй шаруаларын бірге атқарған. Мысалы, біреуі тамақ әзірлеумен айналысса, екіншісі үй тазалығына жауап берген. Осылайша, үйдегі жұмыс жүктемесі теңдей бөлініп, әрқайсысының өз міндеті болған.
- Балаларды тәрбиелеу: Абысындар көбінесе бір-бірінің балаларына қамқорлық көрсетіп, олардың тәрбиесіне үлес қосқан. Бұл байланыс баланы тек бір отбасы мүшесі емес, кеңірек қауымдастық мүшесі ретінде тәрбиелеуге септігін тигізді.
- Бір-біріне психологиялық қолдау көрсету: Абысындық қарым-қатынас тек физикалық көмекпен шектелмей, рухани қолдау көрсету де болған. Қиын сәттерде бір-бірін қолдап, кеңес берген, ал қуанышты сәттерде бірге бөлісіп, той тойлаған.
Бұл міндеттер абысындар арасындағы қарым-қатынастың беріктігін арттырып, абысын деген кім деген ұғымның мәнін тереңдетті. Осы арқылы олар қоғамда ерекше орын алып, туыстық қатынастарды нығайтты.
Заманауи өзгерістер мен абысындық ұғымның эволюциясы
Бүгінгі таңда абысындық ұғымы біршама өзгеріске ұшыраған. Қалалы жерде абысындардың міндеттері мен жауапкершіліктері біршама азайып, өмір сүру стиліне қарай икемделген. Бүгінгі күннің талаптары мен қоғамдағы өзгерістерге байланысты, абысындық байланыстар бұрынғыдай бірлестік пен көмектесуге арналмаған. Енді бұл байланыс көбінесе рухани қолдауға негізделген, ал үй шаруалары мен күнделікті міндеттер аз мөлшерде бір-біріне тәуелділік танытады. Қазіргі заманда абысындар әлеуметтік желілер арқылы да бір-бірімен қарым-қатынаста болады, бір-біріне көмек көрсетіп, кеңестер береді.
Дегенмен, көптеген отбасыларда абысындар әлі күнге дейін бір-біріне сенімді тірек болып қала береді. Осылайша, абысын деген кім деген сұрақтың жауабы заманауи қоғамда да маңыздылығын жоғалтпайды. Қарым-қатынастың рухани қыры әлі де маңызды болып саналады, бұл абысындық байланыстардың мәнін сақтап қалуға мүмкіндік береді.
Қорытынды
Қазақ мәдениетінде абысын ұғымы өз орны бар ерекше байланыс түрі ретінде қалыптасқан. Абысын деген кім деген сұраққа жауап беретін болсақ, бұл – бір шаңырақ астында немесе бір қауымдастықта өмір сүріп жатқан әйелдердің өзара құрметі мен қолдауын бейнелейтін туыстық қатынас. Бұл қарым-қатынас негізінде көмек көрсету, сенім білдіру, өзара сыйластық және құрмет жатыр. Заманауи қоғамда абысындық ұғым белгілі өзгерістерге ұшыраса да, ол мәдениетіміздің маңызды бөлігі болып қала береді.