Амалбек Тшанов өмірбаяны – өмірі, қызметі және мұрасы
Амалбек Қозыбақұлы Тшанов – Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы аса көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, білікті басшы, ғалым және педагог. Оның өмірі мен қызметі еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына, құрылыс саласын жетілдіруге, сондай-ақ спорт пен білім беру жүйесіне қосқан елеулі үлесімен ерекшеленеді. Шымкент қаласының әкімі, Жамбыл облысының әкімі, Парламент Мәжілісінің депутаты, министр және Республикалық спорт колледжінің директоры қызметтерін атқарған Тшановтың өмір жолы – еңбекқорлықтың, табандылықтың және отанға деген сүйіспеншіліктің үлгісі.
Амалбек тшанов өмірбаяны
Балалық шағы мен отбасы
Амалбек Тшанов 1943 жылы 4 сәуірде Оңтүстік Қазақстан облысының Төле би ауданындағы Советское ауылында дүниеге келген. Ұлы жүздің Дулат руының Жаныс бөлімінен шыққан. Әкесі Қозыбақұлы ауылда қарапайым еңбек адамдары болған. Балалық шағы соғыстан кейінгі ауыр жылдарға тұспа-тұс келгендіктен, оның балалық кезеңі қиыншылықтар мен тапшылықтарға толы болды. Алайда, бұл жағдайлар оған өмірге деген құштарлықты, еңбекқорлықты және қиындықтарға төзімділікті үйретті.
Білім алу және еңбек жолының басталуы
Амалбек Тшанов 1960 жылы Шымкент қаласындағы №1 орта мектепті бітіргеннен кейін, 1961 жылы Қарағанды қаласындағы Қазақ химико-технологиялық институтына оқуға түсіп, 1979 жылы «инженер-механик» және «инженер-құрылысшы-технолог» мамандықтары бойынша екі диплом алды. Оқу орнын тәмамдаған соң, ол еңбек жолын Шымкент қаласындағы орта мектепте зертханашы болып бастады. Кейіннен Чимкент цемент зауытында слесарь болып жұмыс істеді. 1967 жылдан бастап түрлі құрылыс саласындағы кәсіпорындарда инженер, бас инженер, трестің басшысы сияқты лауазымдарда қызмет атқарды. Оның еңбек жолы құрылыс саласының барлық деңгейлерін қамтып, оған терең тәжірибе мен басқарушылық дағдыларды қалыптастыруға мүмкіндік берді.
Қоғамдық-саяси қызметі мен жетістіктері
Амалбек Тшановтың мемлекеттік қызметі 1992 жылы Шымкент қаласының әкімі болып тағайындалуымен басталды. Бұл кезеңде қалада инфрақұрылымдық өзгерістер мен әлеуметтік мәселелерді шешуге бағытталған бірқатар жобалар жүзеге асырылды. Оның әкімдік қызметі кезінде Шымкент қаласы қарқынды дамып, жаңа тұрғын үйлер мен әлеуметтік нысандар салынды.
1995 жылы Жамбыл облысының әкімі болып тағайындалды. Бұл қызметте ол облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуына, ауыл шаруашылығын қолдауға және инфрақұрылымды жақсартуға бағытталған шараларды іске асырды. Әсіресе, ауылдық жерлерде тұрғындардың өмір сүру деңгейін арттыруға ерекше назар аударды.
1994-1995 жылдары Қазақстан Республикасының Құрылыс, тұрғын үй және аумақтарды дамыту министрі қызметін атқарды. Бұл кезеңде еліміздің құрылыс саласын дамытуға, тұрғын үй мәселелерін шешуге және аумақтарды дамытуға бағытталған бірқатар реформалар жүзеге асырылды. Оның министрлік қызметі кезінде құрылыс саласындағы жаңа стандарттар мен ережелер енгізілді.
1999-2004 жылдары Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты болып сайланды. Бұл қызметте ол заң шығару процесіне белсене қатысып, құрылыс және тұрғын үй мәселелері бойынша заңнамалық бастамаларды көтерді. Сонымен қатар, ол Қазақстанның әлеуметтік саясатын жетілдіруге бағытталған ұсыныстарды алға тартты.
2008 жылдан бастап Республикалық спорт колледжінің директоры қызметін атқарып келеді. Бұл қызметте ол спорт саласын дамытуға, жастарды спортқа баулуға және еліміздің спорттық жетістіктерін арттыруға бағытталған шараларды іске асыруда. Оның басшылығымен колледжде спорттық инфрақұрылым жақсарып, халықаралық деңгейдегі спортшылар даярлау қолға алынды.
Ғылыми және педагогикалық қызметі
Амалбек Тшановтың ғылыми қызметі оның кәсіби біліктілігін арттыруға және еліміздің білім беру жүйесіне қосқан үлесін көрсетуге мүмкіндік берді. 1999 жылы «Майлы-май зауыты қалдықтарын темір-бетон бұйымдарын өндіруге пластификатор ретінде пайдалану» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғады. 2011 жылы педагогика ғылымдарының докторы дәрежесін алды. 2010 жылы педагогика мамандығы бойынша доцент атағын иеленді.
Ол сондай-ақ бірқатар ғылыми жарияланымдардың авторы болып табылады. Оның ғылыми еңбектері құрылыс және білім беру саласындағы мәселелерді шешуге бағытталған практикалық ұсыныстарды қамтиды. Ғылыми қызметі оның кәсіби деңгейін арттырып, қоғамдық қызметінде тиімділігін қамтамасыз етті.
Жеке өмірі
Амалбек Тшановтың жеке өмірі отбасылық құндылықтарға негізделген. Оның бұрынғы жары – Атира Тұрсыналиевна Бектаева (1946 ж.т.), балалары – Жанар (1974 ж.т.), Салтанат (1976 ж.т.), Нұрғали (1980–2003), Нұрдәулет (1997 ж.т.), Нұралы (2007 ж.т.), сондай-ақ төрт немересі мен бір немересі бар. Отбасы оның өміріндегі басты құндылық болып табылады, ал балалары мен немерелері оның еңбегін жалғастырушы ұрпақтар болып табылады.
Мұра және маңызы
Амалбек Тшановтың өмірі мен қызметі Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы құрылыс, білім беру, спорт және мемлекеттік басқару салаларындағы маңызды кезеңдерді қамтиды. Оның қызметі еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына, инфрақұрылымның жақсаруына және халықтың өмір сүру деңгейінің артуына ықпал етті. Ол өз қызметінде әрдайым әділдік, еңбекқорлық және отанға деген сүйіспеншілікті басшылыққа алды. Оның мұрасы – еліміздің дамуына қосқан елеулі үлесімен бағаланады.
