Aра ұясы қалай аталады
Аралар – табиғаттың ең еңбекқор тіршілік иелері. Олар бал жинап қана қоймай, өсімдіктердің тозаңдануына да ықпал етеді. Аралардың өмірі ұжымдық еңбекке негізделген және олардың мекені ара ұясы деп аталады. Бұл құрылым – аралар үшін тек жайлы мекен ғана емес, сонымен қатар тіршіліктерін жалғастыру үшін қажетті күрделі экожүйе.
Ара ұясының құрылымы
Ара ұясы – алты қырлы балауыз ұяшықтарынан тұратын күрделі құрылым. Бұл ұяшықтар балауыздан жасалады, оны жұмысшы аралар денесінен бөліп шығарады. Ұядағы әрбір ұяшықтың белгілі бір қызметі бар:
- Азық сақтайтын ұяшықтар – бұл жерде бал мен тозаң жиналады.
- Жұмыртқа салынатын ұяшықтар – аналық ара (патшайым) жұмыртқаларын осы ұяшықтарға салады.
- Жұмысшы және еркек араларға арналған ұяшықтар – бұл бөліктер аралардың өсіп-жетілуіне арналған.
Ұя ішінде қатаң тәртіп бар, әрбір ара өз міндетін орындайды. Жұмысшы аралар азық жинап, ұяны қорғап, тазалық жұмыстарын жүргізсе, аналық ара ұрпақ өрбіту үшін жұмыртқа салады, ал еркек аралар (трутни) аналық араны ұрықтандыру қызметін атқарады.
Ара ұясын қайда кездестіруге болады?
Табиғатта аралар ұяларын:
- Ағаш діңгектерінде, қуыстарында
- Жартас жарықтарында
- Үй шатырларында немесе қабырғаларында
- Жер астында
салады. Ал бал араларын өсірушілер арнайы ара ұяларын (омарталар) жасайды, оларды ағаштан немесе басқа материалдардан құрастырады. Омартадағы аралар табиғи ұялардағыдай тіршілік етеді, бірақ адамдардың бақылауында болады.
Ара ұясының маңыздылығы
Ара ұясы тек аралар үшін ғана емес, экожүйе үшін де маңызды. Ол:
- Ара популяциясын сақтауға ықпал етеді
- Бал жинау және тозаңдандыру процесін реттейді
- Биоәртүрлілікті қолдайды
- Экологиялық тепе-теңдікті сақтайды
Егер аралардың саны күрт азайса, өсімдіктердің тозаңдануы төмендеп, ауыл шаруашылығына және экожүйеге кері әсерін тигізуі мүмкін. Сондықтан ара ұяларын қорғау және олардың өмір сүру жағдайын жақсарту – өте маңызды міндет.
Ара ұясын қорғау жолдары
- Аралардың табиғи мекенін жоюдан аулақ болу – ағаштарды кесуді азайту, химиялық заттарды қолданбау.
- Гүлді өсімдіктерді көп отырғызу – аралар бал жинау үшін алуан түрлі гүлдер қажет етеді.
- Қауіпті заттардан қорғау – ауыл шаруашылығында қолданылатын пестицидтер аралар үшін өте зиянды.
- Омарта шаруашылығын қолдау – кәсіби ара өсірушілердің еңбегін бағалап, табиғи балды тұтыну.
Қорытынды
Ара ұясы – табиғаттың керемет туындысы. Ол аралардың өмірін реттейтін, олардың тіршілік етуіне жағдай жасайтын маңызды құрылым. Аралар тек бал өндіруші ғана емес, экожүйенің теңгерімін сақтайтын тіршілік иелері
