Ара бағушы адамды қалай атайды? | Қазақша танымдық мақала
Ара – табиғаттың ғажайып тіршілік иелерінің бірі. Олар бал жинап қана қоймай, экожүйенің тепе-теңдігін сақтауға, өсімдіктердің тозаңдануына орасан зор үлес қосады. Осы кішкентай еңбекқор жәндіктермен жұмыс істейтін, олардың өмірін бақылап, күтім жасап, балын жинайтын ерекше маман иесі бар. Бұл мамандық ара бағушы адамды сипаттайды.
Бірақ, нақтырақ айтқанда, мұндай кәсіп иесін қалай атайды?
Оны бал ара өсіруші немесе омарташы деп атайды. Бұл сөз “омарта” сөзінен туындаған, яғни ара ұяларын күтіп-бағып, олардан өнім алумен айналысатын адам. Омарташы – ара шаруашылығының негізгі тұлғасы. Ол тек араларды ғана емес, табиғат пен ауыл шаруашылығының тұтастығына жауапты тұлға десек те артық емес.
Омарташылық – кәсіп пе, әлде өнер ме?
Бұл сұраққа біржақты жауап беру қиын. Омарташылық – әрі кәсіп, әрі табиғатпен үйлесімді өмір сүру өнері. Әрбір омарташы аралармен қарым-қатынаста болудың өзіндік тәсілдерін меңгереді. Олар ауа райының өзгерісін бақылап, гүлдену маусымын есептеп, ұялардың жағдайын тексеріп отырады. Бұдан бөлек, бал мен балауыз жинау, араларды түрлі аурулардан қорғау сияқты маңызды жұмыстар да осы маманның мойнында.
Омарташылықтың маңызы қандай?
- Экологиялық маңызы – аралар өсімдіктердің тозаңдануына көмектесіп, табиғи балансты сақтауға септігін тигізеді. Егер аралар азайса, көптеген өсімдік түрлерінің көбейуі де тоқтайды.
- Экономикалық пайдасы – ара шаруашылығы ауыл шаруашылығының тиімді бір бағыты саналады. Бал, балауыз, прополис, ара сүті сияқты өнімдер нарықта үлкен сұранысқа ие.
- Терапиялық құндылығы – табиғи ара өнімдері адам денсаулығына пайдалы. Балдың иммунитетті көтеретіні, прополистің микробтарға қарсы қасиеті бар екені ғылыми тұрғыдан дәлелденген.
Омарташы болу үшін не қажет?
Бұл кәсіпке жай ғана қызығушылықпен келу жеткіліксіз. Шынайы омарташы болу үшін белгілі бір білім, дағды және шыдамдылық қажет. Міне, омарташы болуға керекті негізгі талаптар:
- Білім – аралардың биологиясы мен тіршілігі туралы түсінік болу керек.
- Жабдықтар – арнайы киім, маска, қолғап, түтін шығаратын құрылғы және ара ұялары.
- Тәжірибе – алғашқы кезеңде тәжірибелі омарташының жанында жүріп үйренген дұрыс.
- Төзімділік пен табиғатты сүю – бұл жұмыс шыдамдылықты, күтімді, тіпті махаббатты қажет етеді.
Қазақстандағы омарташылықтың жай-күйі
Біздің елімізде ара шаруашылығы біршама дамып келеді. Қазақстанның табиғаты, әртүрлі климаттық белдеулері мен бай флорасы омарташылыққа өте қолайлы. Алматы, Шығыс Қазақстан, Жетісу және Түркістан өңірлері – омарташылықпен айналысатындардың ең көп шоғырланған аймақтары. Мұнда табиғи балдың көптеген түрі өндіріледі: қарақұмық балы, шырғанақ балы, гүл балдары және тағы басқалар.
Мемлекет те бұл салаға көңіл бөліп, түрлі бағдарламалар арқылы омарташыларға қолдау көрсетуде. Мысалы, ауыл шаруашылығы кооперативтері арқылы жабдық сатып алу жеңілдіктері, субсидиялар, кәсіби курстар ұйымдастырылуда.
Қызықты деректер
- Бір ара өмірінде шамамен 1 шай қасық бал ғана жинайды.
- Аралардың бір ұясында 60 мыңға дейін ара өмір сүре алады.
- Ара – жер бетіндегі ең ежелгі үй жәндіктерінің бірі. Адамзат оларды шамамен 10 000 жылдан бері өсіріп келеді.
- Аралар би арқылы бір-біріне гүлдердің орналасуын жеткізе алады.
